تاثیر تابش پرتوی فرابنفش و محلول‌پاشی برخی از تنظیم کننده های رشد بر ویژگی‌های عملکردی و ظاهری شنبلیله Trigonella foenum-graecum L.))
سابقه و هدف: افزایش تابش پرتوی فرابنفش به‌ویژه فرابنفش-ب، به عنوان یکی از پیامدهای تغییر اقلیم، قادر به اخلال در رشد و نمو گیاهان است. پرتوی فرابنفش بر رشد و متابولیسم گیاه تاثیر می‌گذارد. مطالعات مختلف نشان دادهاند که افزایش پرتوی فرابنفش-ب می‌تواند اثرات زیان آوری بر فرآیندهای فیزیولوژیکی و رشد ک...
Saved in:
| Main Authors: | , , , |
|---|---|
| Format: | Article |
| Language: | fas |
| Published: |
Gorgan University of Agricultural Sciences and Natural Resources
2022-03-01
|
| Series: | Pizhūhish/hā-yi tulīd-i giyāhī |
| Subjects: | |
| Online Access: | https://jopp.gau.ac.ir/article_5966_8183c0867fd0bdb55c82d8e7e1c341ce.pdf |
| Tags: |
Add Tag
No Tags, Be the first to tag this record!
|
| _version_ | 1832586618241810432 |
|---|---|
| author | زهرا حاجی پور حسن مومیوند علیرضا شایگانفر امین ابراهیمی |
| author_facet | زهرا حاجی پور حسن مومیوند علیرضا شایگانفر امین ابراهیمی |
| author_sort | زهرا حاجی پور |
| collection | DOAJ |
| description | سابقه و هدف: افزایش تابش پرتوی فرابنفش به‌ویژه فرابنفش-ب، به عنوان یکی از پیامدهای تغییر اقلیم، قادر به اخلال در رشد و نمو گیاهان است. پرتوی فرابنفش بر رشد و متابولیسم گیاه تاثیر می‌گذارد. مطالعات مختلف نشان دادهاند که افزایش پرتوی فرابنفش-ب می‌تواند اثرات زیان آوری بر فرآیندهای فیزیولوژیکی و رشد کلی بعضی از گیاهان داشته باشد. استفاده از ترکیبات یا تنظیم کننده‌های رشد به صورت برون‌زا در بسیاری از موارد در کاهش اثرات تنش‌های محیطی موثر بوده است. مطالعه حاضر به منظور بررسی تاثیر پرتوی فرابنفش آ و ب و محلول‌پاشی ملاتونین و آسکوربیک‌اسید بر رشد، زی‌توده گیاهی و خصوصیات ظاهری و روزنه‌ای شنبلیله انجام گرفت.مواد و روش‌ها: آزمایش به صورت کرت‌های خرد شده در قالب طرح کامل تصادفی اجرا شد. تیمار تابش پرتوی فرابنفش در چهار سطح (شاهد، تابش پرتوی فرابنفش-آ، تابش پرتوی فرابنفش-ب و تابش پرتوی فرابنفش آ + ب) به عنوان عامل اصلی و کاربرد ترکیبات تعدیل کننده‌ی تنش در چهار سطح (شاهد، ملاتونین، آسکوربیک اسید و ملاتونین + آسکوربیک اسید) به عنوان عامل فرعی در نظر گرفته شد. در پایان آزمایش صفات ارتفاع بوته، عرض بوته، تعداد برگ، طول برگچه، عرض برگچه، طول دمبرگ، قطر طوقه، وزن تر و خشک اندام هوایی، وزن تر برگ، تعداد شاخه‌های جانبی، تعداد میانگره، طول و عرض سلول محافظ روزنه، شاخص روزنه‌ای، تراکم روزنه‌ای، محتوای کلروفیل و کاروتنوئید اندازه‌گیری شد. دادهﻫﺎی به‌دست آمده از آزمایش ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻧﺮم افزار Minitab ﻣﻮرد ﺗﺠﺰﻳه آﻣﺎری ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ. مقایسهی ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦﻫﺎ ﻧﻴﺰ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از روش آزمون LSD در سطح 05/0 انجام ﮔﺮﻓﺖ.یافته‌ها: نتایج نشان داد که پرتوی فرابنفش-آ علیرغم کاهش تعداد شاخه‌های جانبی (%63/15) ، باعث افزایش وزن تر برگ، قطر طوقه، طول دمبرگ، طول و عرض برگچه، ارتفاع و عرض بوته، وزن تر اندام هوایی (%17/12) ، وزن خشک اندام هوایی، تعداد میانگره و میزان کلروفیل-آ (%4/7) و کلروفیل-ب (%5/3) شد. بر خلاف این تیمار فرابنفش-ب و فرابنفش آ + ب باعث کاهش اغلب صفات مورد مطالعه شامل ارتفاع بوته (%09/8)، طول و عرض برگچه، طول دمبرگ، کلروفیل آ، کلروفیل ب، کلروفیل آ+ب، وزن تر و خشک بوته و وزن تر برگ شد. با این وجود میزان کاروتنوئید، تعداد شاخه‌های جانبی (%58/6) و شاخص روزنه‌ای (%4/11) را افزایش دادند. کاربرد آسکوربیک اسید و ملاتونین باعث کاهش اثرات منفی تابش فرابنفش در شنبلیله گردید. در شرایط عدم تیمار فرابنفش و تیمار فرابنفش-آ، محلول پاشی آسکوربیک اسید اثرات بهتری بر صفات مورد مطالعه بر جا گذاشت و بیشترین میزان ارتفاع بوته، تعداد شاخه جانبی، تعداد برگ، طول و عرض برگچه، کلروفیل، کاروتنوئید، شاخص روزنه و تراکم روزنه را به خود اختصاص داد. در حالی که در شرایط تابش فرابنفش-ب و فرابنفش آ + ب، محلول پاشی هر دو ترکیب ملاتونین و آسکوربیک اسید نتایج بهتری به همراه داشت. بنابراین می‌توان گفت که اثر هم افزایی این دو ترکیب در تعدیل اثرات تنش فرابنفش در شنبلیله قابل توجه بود.نتیجهگیری: در این مطالعه تابش فرابنفش-ب و تابش همزمان فرابنفش-آ و ب منجر به کاهش رشدونمو شنبلیله شد. بر خلاف این، پرتوی فرابنفش-آ باعث بهبود عملکرد و صفات ظاهری گیاه گردید. علاوه بر این، حلول‌پاشی ملاتونین و آسکوربیک‌اسید باعث کاهش آسیب‌های ظاهری و شاخص‌های رشدی ناشی از تیمار پرتوی فرابنفش-ب شد. |
| format | Article |
| id | doaj-art-ff79f988041346d18a66d9ecb240f935 |
| institution | Kabale University |
| issn | 2322-2050 2322-2778 |
| language | fas |
| publishDate | 2022-03-01 |
| publisher | Gorgan University of Agricultural Sciences and Natural Resources |
| record_format | Article |
| series | Pizhūhish/hā-yi tulīd-i giyāhī |
| spelling | doaj-art-ff79f988041346d18a66d9ecb240f9352025-01-25T07:00:07ZfasGorgan University of Agricultural Sciences and Natural ResourcesPizhūhish/hā-yi tulīd-i giyāhī2322-20502322-27782022-03-0129113315410.22069/jopp.2021.18867.27855966تاثیر تابش پرتوی فرابنفش و محلول‌پاشی برخی از تنظیم کننده های رشد بر ویژگی‌های عملکردی و ظاهری شنبلیله Trigonella foenum-graecum L.))زهرا حاجی پور0حسن مومیوند1علیرضا شایگانفر2امین ابراهیمی3دانشجوی کارشناسی‌ارشد گروه علوم باغبانی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه لرستان، خرم‌آباد، ایران.نویسنده مسئول، استادیار گروه علوم باغبانی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه لرستان، خرم‌آباد، ایران.استادیار گروه مهندسی علوم باغبانی و فضای سبز، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ملایر، ملایر، ایراناستادیار گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده مهندسی کشاورزی، دانشگاه صنعتی شاهرود، سمنان، ایرانسابقه و هدف: افزایش تابش پرتوی فرابنفش به‌ویژه فرابنفش-ب، به عنوان یکی از پیامدهای تغییر اقلیم، قادر به اخلال در رشد و نمو گیاهان است. پرتوی فرابنفش بر رشد و متابولیسم گیاه تاثیر می‌گذارد. مطالعات مختلف نشان دادهاند که افزایش پرتوی فرابنفش-ب می‌تواند اثرات زیان آوری بر فرآیندهای فیزیولوژیکی و رشد کلی بعضی از گیاهان داشته باشد. استفاده از ترکیبات یا تنظیم کننده‌های رشد به صورت برون‌زا در بسیاری از موارد در کاهش اثرات تنش‌های محیطی موثر بوده است. مطالعه حاضر به منظور بررسی تاثیر پرتوی فرابنفش آ و ب و محلول‌پاشی ملاتونین و آسکوربیک‌اسید بر رشد، زی‌توده گیاهی و خصوصیات ظاهری و روزنه‌ای شنبلیله انجام گرفت.مواد و روش‌ها: آزمایش به صورت کرت‌های خرد شده در قالب طرح کامل تصادفی اجرا شد. تیمار تابش پرتوی فرابنفش در چهار سطح (شاهد، تابش پرتوی فرابنفش-آ، تابش پرتوی فرابنفش-ب و تابش پرتوی فرابنفش آ + ب) به عنوان عامل اصلی و کاربرد ترکیبات تعدیل کننده‌ی تنش در چهار سطح (شاهد، ملاتونین، آسکوربیک اسید و ملاتونین + آسکوربیک اسید) به عنوان عامل فرعی در نظر گرفته شد. در پایان آزمایش صفات ارتفاع بوته، عرض بوته، تعداد برگ، طول برگچه، عرض برگچه، طول دمبرگ، قطر طوقه، وزن تر و خشک اندام هوایی، وزن تر برگ، تعداد شاخه‌های جانبی، تعداد میانگره، طول و عرض سلول محافظ روزنه، شاخص روزنه‌ای، تراکم روزنه‌ای، محتوای کلروفیل و کاروتنوئید اندازه‌گیری شد. دادهﻫﺎی به‌دست آمده از آزمایش ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻧﺮم افزار Minitab ﻣﻮرد ﺗﺠﺰﻳه آﻣﺎری ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ. مقایسهی ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦﻫﺎ ﻧﻴﺰ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از روش آزمون LSD در سطح 05/0 انجام ﮔﺮﻓﺖ.یافته‌ها: نتایج نشان داد که پرتوی فرابنفش-آ علیرغم کاهش تعداد شاخه‌های جانبی (%63/15) ، باعث افزایش وزن تر برگ، قطر طوقه، طول دمبرگ، طول و عرض برگچه، ارتفاع و عرض بوته، وزن تر اندام هوایی (%17/12) ، وزن خشک اندام هوایی، تعداد میانگره و میزان کلروفیل-آ (%4/7) و کلروفیل-ب (%5/3) شد. بر خلاف این تیمار فرابنفش-ب و فرابنفش آ + ب باعث کاهش اغلب صفات مورد مطالعه شامل ارتفاع بوته (%09/8)، طول و عرض برگچه، طول دمبرگ، کلروفیل آ، کلروفیل ب، کلروفیل آ+ب، وزن تر و خشک بوته و وزن تر برگ شد. با این وجود میزان کاروتنوئید، تعداد شاخه‌های جانبی (%58/6) و شاخص روزنه‌ای (%4/11) را افزایش دادند. کاربرد آسکوربیک اسید و ملاتونین باعث کاهش اثرات منفی تابش فرابنفش در شنبلیله گردید. در شرایط عدم تیمار فرابنفش و تیمار فرابنفش-آ، محلول پاشی آسکوربیک اسید اثرات بهتری بر صفات مورد مطالعه بر جا گذاشت و بیشترین میزان ارتفاع بوته، تعداد شاخه جانبی، تعداد برگ، طول و عرض برگچه، کلروفیل، کاروتنوئید، شاخص روزنه و تراکم روزنه را به خود اختصاص داد. در حالی که در شرایط تابش فرابنفش-ب و فرابنفش آ + ب، محلول پاشی هر دو ترکیب ملاتونین و آسکوربیک اسید نتایج بهتری به همراه داشت. بنابراین می‌توان گفت که اثر هم افزایی این دو ترکیب در تعدیل اثرات تنش فرابنفش در شنبلیله قابل توجه بود.نتیجهگیری: در این مطالعه تابش فرابنفش-ب و تابش همزمان فرابنفش-آ و ب منجر به کاهش رشدونمو شنبلیله شد. بر خلاف این، پرتوی فرابنفش-آ باعث بهبود عملکرد و صفات ظاهری گیاه گردید. علاوه بر این، حلول‌پاشی ملاتونین و آسکوربیک‌اسید باعث کاهش آسیب‌های ظاهری و شاخص‌های رشدی ناشی از تیمار پرتوی فرابنفش-ب شد.https://jopp.gau.ac.ir/article_5966_8183c0867fd0bdb55c82d8e7e1c341ce.pdftrigonella foenum-graecum lفرابنفشروزنهملاتونینآسکوربیک اسید |
| spellingShingle | زهرا حاجی پور حسن مومیوند علیرضا شایگانفر امین ابراهیمی تاثیر تابش پرتوی فرابنفش و محلول‌پاشی برخی از تنظیم کننده های رشد بر ویژگی‌های عملکردی و ظاهری شنبلیله Trigonella foenum-graecum L.)) Pizhūhish/hā-yi tulīd-i giyāhī trigonella foenum-graecum l فرابنفش روزنه ملاتونین آسکوربیک اسید |
| title | تاثیر تابش پرتوی فرابنفش و محلول‌پاشی برخی از تنظیم کننده های رشد بر ویژگی‌های عملکردی و ظاهری شنبلیله Trigonella foenum-graecum L.)) |
| title_full | تاثیر تابش پرتوی فرابنفش و محلول‌پاشی برخی از تنظیم کننده های رشد بر ویژگی‌های عملکردی و ظاهری شنبلیله Trigonella foenum-graecum L.)) |
| title_fullStr | تاثیر تابش پرتوی فرابنفش و محلول‌پاشی برخی از تنظیم کننده های رشد بر ویژگی‌های عملکردی و ظاهری شنبلیله Trigonella foenum-graecum L.)) |
| title_full_unstemmed | تاثیر تابش پرتوی فرابنفش و محلول‌پاشی برخی از تنظیم کننده های رشد بر ویژگی‌های عملکردی و ظاهری شنبلیله Trigonella foenum-graecum L.)) |
| title_short | تاثیر تابش پرتوی فرابنفش و محلول‌پاشی برخی از تنظیم کننده های رشد بر ویژگی‌های عملکردی و ظاهری شنبلیله Trigonella foenum-graecum L.)) |
| title_sort | تاثیر تابش پرتوی فرابنفش و محلول‌پاشی برخی از تنظیم کننده های رشد بر ویژگی‌های عملکردی و ظاهری شنبلیله trigonella foenum graecum l |
| topic | trigonella foenum-graecum l فرابنفش روزنه ملاتونین آسکوربیک اسید |
| url | https://jopp.gau.ac.ir/article_5966_8183c0867fd0bdb55c82d8e7e1c341ce.pdf |
| work_keys_str_mv | AT zhrạḥạjypwr tạtẖyrtạbsẖprtwyfrạbnfsẖwmḥlwlpạsẖybrkẖyạztnẓymḵnndhhạyrsẖdbrwyzẖgyhạyʿmlḵrdywẓạhrysẖnblylhtrigonellafoenumgraecuml AT ḥsnmwmywnd tạtẖyrtạbsẖprtwyfrạbnfsẖwmḥlwlpạsẖybrkẖyạztnẓymḵnndhhạyrsẖdbrwyzẖgyhạyʿmlḵrdywẓạhrysẖnblylhtrigonellafoenumgraecuml AT ʿlyrḍạsẖạygạnfr tạtẖyrtạbsẖprtwyfrạbnfsẖwmḥlwlpạsẖybrkẖyạztnẓymḵnndhhạyrsẖdbrwyzẖgyhạyʿmlḵrdywẓạhrysẖnblylhtrigonellafoenumgraecuml AT ạmynạbrạhymy tạtẖyrtạbsẖprtwyfrạbnfsẖwmḥlwlpạsẖybrkẖyạztnẓymḵnndhhạyrsẖdbrwyzẖgyhạyʿmlḵrdywẓạhrysẖnblylhtrigonellafoenumgraecuml |