مدلسازی عملکرد نخود دیم در کشت انتظاری با استفاده از مدل‌های گردش عمومی در غرب و شمال غرب ایران
سابقه و هدف: با توجه به گرمایش جهانی و تغییر اقلیم بررسی و ارزیابی کارایی راهکارهای سازگاری در شرایط اقلیمی آینده برای توسعه پایدار ضروری است. تغییر تاریخ کشت و کشت انتظاری گیاهان میتواند راهحلی مناسب برای سازگاری با شرایط تغییر اقلیم باشد. در کشت انتظاری بذرها بصورت جوانه نزده در خاک باقی میمانن...
Saved in:
| Main Authors: | , |
|---|---|
| Format: | Article |
| Language: | fas |
| Published: |
Gorgan University of Agricultural Sciences and Natural Resources
2023-03-01
|
| Series: | Pizhūhish/hā-yi tulīd-i giyāhī |
| Subjects: | |
| Online Access: | https://jopp.gau.ac.ir/article_6398_7a878fb0cd69e1356744957a1d45569f.pdf |
| Tags: |
Add Tag
No Tags, Be the first to tag this record!
|
| Summary: | سابقه و هدف: با توجه به گرمایش جهانی و تغییر اقلیم بررسی و ارزیابی کارایی راهکارهای سازگاری در شرایط اقلیمی آینده برای توسعه پایدار ضروری است. تغییر تاریخ کشت و کشت انتظاری گیاهان میتواند راهحلی مناسب برای سازگاری با شرایط تغییر اقلیم باشد. در کشت انتظاری بذرها بصورت جوانه نزده در خاک باقی میمانند و همراه با گرم شدن هوا با بهرهگیری از بارندگیهای زمستان جوانه زده و سبز میشوند و در نتیجه خطر سرمازدگی گیاهچهها کاهش یافته و از آب خاک بطور کارآمدی استفاده میشود. هدف از مطالعه حاضر بررسی تأثیر تاریخهای کشت، به ویژه کشت انتظاری بر عملکرد نخود دیم در شرایط آب و هوایی کرمانشاه (غرب) و تبریز (شمال غرب) بود.مواد و روشها: در تحقیق حاضر سه مدل گردش عمومی (MPI-ESM-LR، MPI-ESM-MR و NorESM1-M) تحت دو سناریوهای انتشار (RCP4.5 و RCP8.5) برای دوره 2069-2039 در دو ایستگاه کرمانشاه و تبریز استفاده شد. ریزمقیاس نمایی خروجی مدل‌های گردش عمومی با استفاده از روش ارائه شده توسط AgMIP انجام شد. رشد و نمو نخود با استفاده از مدل SSM-Chickpea شبیهسازی شد. پنج تاریخ کشت شامل 20 آذر به عنوان کشت انتظاری، 15 اسفند، 30 اسفند، 15 فروردین و 1 اردیبهشت به عنوان راهکار سازگاری به اثرات احتمالی تغییر اقلیم در نظر گرفته شد. صفات مورد بررسی شامل شاخص سطح برگ، تعداد روز تا رسیدگی، میانگین دما در طول فصل رشد، بارش تجمعی، تبخیر-تعرق، ماده خشک و عملکرد دانه بودند.نتایج و بحث: نتایج اعتبار سنجی مدل برای عملکرد دانه نشان داد که مدل قادر به پیش‌بینی مناسب عملکرد دانه بود (ضریب تبیین و ریشه میانگین مربعات خطا به ترتیب برابر با 92/0 و 14%). به طور کلی میانگین عملکرد دانه نخود در دوره پایه در تمامی تاریخهای کشت در تبریز 131 درصد بیشتر از کرمانشاه بود. دلایل عملکرد بیشتر در تبریز برتری شاخص سطح برگ و طول فصل رشد بود. میانگین عملکرد دانه هر دو منطقه در دوره پایه در کشت انتظاری نسبت به تاریخهای کشت 15 اسفند، 30 اسفند، 15 فروردین و 1 اردیبهشت به ترتیب 51/13، 30/22، 94/31 و 86/46 درصد افزایش یافت. به طور میانگین (مدل‌های گردش عمومی، سناریوهای انتشار و مناطق) در شرایط تغییر اقلیم آینده در مقایسه با دوره پایه، کشت انتظاری بیشترین افزایش (93/24 درصد) عملکرد را نسبت به سایر تاریخهای کشت داشت. تطبیق بهتر دوره رشدی گیاه با فصل رشد، کاهش اثرات منفی دماهای بالا بر عملکرد دانه بخصوص در طول پر شدن دانه و همچنین افزایش کارایی تعرق به دلیل دماهای پایینتر در طی مراحل رشد و فرار از تنش خشکی انتهای فصل دلایل برتری کشت انتظاری نخود دیم نسبت به سایر تاریخهای کشت بود. میانگین عملکرد دانه (منطقه، تاریخ کشت و مدل گردش عمومی) تحت سناریوهای RCP4.5 و RCP8.5 به ترتیب 97/8 و 12/14 درصد نسبت به دوره پایه افزایش یافت. افزایش عملکرد تحت شرایط تغییر اقلیم به دلیل اثرات مثبت افزایش غلظت دیاکسیدکربن بر فتوسنتز نخود به عنوان یک گیاه C3 بود. |
|---|---|
| ISSN: | 2322-2050 2322-2778 |