KİNDÎ EPİSTEMOLOJİSİNDE FAAL AKLIN KONUMU
Bu çalışma Aristoteles’in Ruh Üzerine geleneği bağlamında Kindî’nin faal akıl teorisini ihtiva etmektedir. Makalede öncelikle Kindî’nin İslâm felsefesindeki konumu ve felsefi mirasa yönelik araştırma metoduna dair bir özet sunulmuştur. Kindî Aristoteles’in Ruh Üzerine geleneği bağlamında Akıl Üzerin...
Saved in:
| Main Author: | |
|---|---|
| Format: | Article |
| Language: | English |
| Published: |
Türk Felsefe Derneği
2019-12-01
|
| Series: | Felsefe Dünyası |
| Subjects: | |
| Online Access: | https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1479465 |
| Tags: |
Add Tag
No Tags, Be the first to tag this record!
|
| Summary: | Bu çalışma Aristoteles’in Ruh Üzerine geleneği bağlamında Kindî’nin faal akıl teorisini ihtiva etmektedir. Makalede öncelikle Kindî’nin İslâm felsefesindeki konumu ve felsefi mirasa yönelik araştırma metoduna dair bir özet sunulmuştur. Kindî Aristoteles’in Ruh Üzerine geleneği bağlamında Akıl Üzerine adlı bir eser yazmıştır. Kindî bu eserinde dört akıl türünden bahsetmektedir. Kindî’ye sürekli fiil halinde bulunan faal akıl, bilkuvve akıl, müstefâd akıl ve beyani veya zahir akıl olmak üzere dört tür akıl vardır. Faal akıl insan ruhunun dışında ve onu yetkinleştiren akıldır. Kindî’nin Akıl Üzerine’de bahsettiği faal aklın nitelikleri, bütün külliyatı göz önüne alınarak araştırıldığında felsefi gelenekte irdelenen faal akıl teorilerinden farklı bir faal akıl anlayışı ortaya çıkmaktadır. Kindî, Aristoteles’in Ruh Üzerine adlı eserinin III.5. kısmında bahsettiği faal aklı ne İskender Afrodîsî gibi Tanrısal akıl olarak yorumlamış, ne de Themistius gibi insan ruhunun en üst formu olarak kabul etmiştir. Kindî’ye göre faal akıl cisimsiz bir cevher, arızi bir birlik ve mecazi bir etkin olarak insan nefsini bilkuvvelikten, müstefad akıl ve bilfiil akıl düzeylerine doğru yetkinleştirmektedir., Kindî’ye göre vahiy insanın epistemolojik yetilerini donanımlı kılarak gerçekleşecek bir süreç değildir dolayısıyla faal akıl vahiy veren bir aktör konumundadeğildir. Kindî’ye göre her bir nüvesi ile âlem hâdisdir ve faal aklın da dahil olduğu âlemdeki bütün illetler ilâhî iradenin egemenliğinde işlevsel olan ara nedenlerdir. Bu türden bir faal akıl tanımı ile Kindî hem seleflerinden hem de haleflerinden farklı ve özgün bir faal akıl kimliği ortaya koymuştur. |
|---|---|
| ISSN: | 1301-0875 |