DİNİ PERSPEKTİFİN SANATA YANSIMASI: ÖRNEKLERİYLE HÂRÛT VE MÂRÛT İKONOGRAFİSİ
Hârût ve Mârût, Orta Doğu dinlerinin ortak motiflerinden biridir. Kökeni Zerdüştlüğün kutsal metinlerine dayandırılan öykü, İsrailiyat kaynaklı pek çok metinde “düşmüş melek” ikonografisi ile ele alınmıştır. İnsandan daha itaatkâr olduklarını ispat etmek üzere yeryüzüne gönderilen meleklerin insansı...
Saved in:
| Main Authors: | , |
|---|---|
| Format: | Article |
| Language: | Azerbaijani |
| Published: |
Atatürk University
2024-12-01
|
| Series: | Tarih ve Tarihçi |
| Subjects: | |
| Online Access: | https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/4329370 |
| Tags: |
Add Tag
No Tags, Be the first to tag this record!
|
| _version_ | 1832086568052981760 |
|---|---|
| author | Muhammed Emin Doğan Ayşe Duran |
| author_facet | Muhammed Emin Doğan Ayşe Duran |
| author_sort | Muhammed Emin Doğan |
| collection | DOAJ |
| description | Hârût ve Mârût, Orta Doğu dinlerinin ortak motiflerinden biridir. Kökeni Zerdüştlüğün kutsal metinlerine dayandırılan öykü, İsrailiyat kaynaklı pek çok metinde “düşmüş melek” ikonografisi ile ele alınmıştır. İnsandan daha itaatkâr olduklarını ispat etmek üzere yeryüzüne gönderilen meleklerin insansı günahlar işlemesi ve lanetlenmesi üzerine kurulu bu öykü, Midraş metinleri vasıtasıyla İslam dünyasına da benzer bir tema ile etki etmiştir. İslam ikonografisinin, Kur’an-ı Kerim’de isimleri geçen Hârût ve Mârût’tan temel aldığı bu öykünün bileşenleri ise Yahudi külliyatına aittir. İslami kaynaklarda, Hârût ve Mârût isimli iki meleğin insana özgü günahlar işlemesi ve kıyamete kadar dünyada azap çekmekle cezalandırılması anlatılmaktadır. Yahudi kaynakları ile benzer olan Hârût ve Mârût anlatısının bir diğer ortak yönü ise bu meleklerin insanlara büyü ilmini öğretmesidir. Çalışmada Hârût ve Mârût’un etimolojik kökeninin yanı sıra farklı inançlardaki yansımaları ve tasvirlerde hangi özelliklerle işlendikleri ele alınmıştır. Tasvirler büyük oranda İslam minyatürlerinden oluşmaktadır. Bunun başlıca sebebi diğer inançlarda bu öykünün az sayıdaki sanat eserine işlenmiş olmasıdır. İslam minyatürlerinden ise farklı dönem ve ekollere ait örnekler seçilmiştir. Bu örnekler arasına birbirini tekrar eden ya da büyük ölçüde benzeyen minyatürler dâhil edilmemiş, çoğunlukla ikonografinin farklı kısımlarına hitap eden örnekler değerlendirilmiştir. Çalışmada, farklı inançların söz konusu bu öyküyü nasıl ele aldıkları ve İslam dünyasına yansımaları sanat yapıtları üzerinden değerlendirilmiş ve bilim dünyasına tanıtılması amaçlanmıştır. |
| format | Article |
| id | doaj-art-43b9ea5501254df38eb94296fe301cf6 |
| institution | Kabale University |
| issn | 2822-4930 |
| language | Azerbaijani |
| publishDate | 2024-12-01 |
| publisher | Atatürk University |
| record_format | Article |
| series | Tarih ve Tarihçi |
| spelling | doaj-art-43b9ea5501254df38eb94296fe301cf62025-02-06T11:15:13ZazeAtatürk UniversityTarih ve Tarihçi2822-49302024-12-013213515310.5281/zenodo.1426056555DİNİ PERSPEKTİFİN SANATA YANSIMASI: ÖRNEKLERİYLE HÂRÛT VE MÂRÛT İKONOGRAFİSİMuhammed Emin Doğan0https://orcid.org/0000-0002-6942-742XAyşe Duranhttps://orcid.org/0000-0002-5604-4809Atatürk ÜniversitesiHârût ve Mârût, Orta Doğu dinlerinin ortak motiflerinden biridir. Kökeni Zerdüştlüğün kutsal metinlerine dayandırılan öykü, İsrailiyat kaynaklı pek çok metinde “düşmüş melek” ikonografisi ile ele alınmıştır. İnsandan daha itaatkâr olduklarını ispat etmek üzere yeryüzüne gönderilen meleklerin insansı günahlar işlemesi ve lanetlenmesi üzerine kurulu bu öykü, Midraş metinleri vasıtasıyla İslam dünyasına da benzer bir tema ile etki etmiştir. İslam ikonografisinin, Kur’an-ı Kerim’de isimleri geçen Hârût ve Mârût’tan temel aldığı bu öykünün bileşenleri ise Yahudi külliyatına aittir. İslami kaynaklarda, Hârût ve Mârût isimli iki meleğin insana özgü günahlar işlemesi ve kıyamete kadar dünyada azap çekmekle cezalandırılması anlatılmaktadır. Yahudi kaynakları ile benzer olan Hârût ve Mârût anlatısının bir diğer ortak yönü ise bu meleklerin insanlara büyü ilmini öğretmesidir. Çalışmada Hârût ve Mârût’un etimolojik kökeninin yanı sıra farklı inançlardaki yansımaları ve tasvirlerde hangi özelliklerle işlendikleri ele alınmıştır. Tasvirler büyük oranda İslam minyatürlerinden oluşmaktadır. Bunun başlıca sebebi diğer inançlarda bu öykünün az sayıdaki sanat eserine işlenmiş olmasıdır. İslam minyatürlerinden ise farklı dönem ve ekollere ait örnekler seçilmiştir. Bu örnekler arasına birbirini tekrar eden ya da büyük ölçüde benzeyen minyatürler dâhil edilmemiş, çoğunlukla ikonografinin farklı kısımlarına hitap eden örnekler değerlendirilmiştir. Çalışmada, farklı inançların söz konusu bu öyküyü nasıl ele aldıkları ve İslam dünyasına yansımaları sanat yapıtları üzerinden değerlendirilmiş ve bilim dünyasına tanıtılması amaçlanmıştır.https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/4329370hârût ve mârûti̇konografiminyatür. |
| spellingShingle | Muhammed Emin Doğan Ayşe Duran DİNİ PERSPEKTİFİN SANATA YANSIMASI: ÖRNEKLERİYLE HÂRÛT VE MÂRÛT İKONOGRAFİSİ Tarih ve Tarihçi hârût ve mârût i̇konografi minyatür. |
| title | DİNİ PERSPEKTİFİN SANATA YANSIMASI: ÖRNEKLERİYLE HÂRÛT VE MÂRÛT İKONOGRAFİSİ |
| title_full | DİNİ PERSPEKTİFİN SANATA YANSIMASI: ÖRNEKLERİYLE HÂRÛT VE MÂRÛT İKONOGRAFİSİ |
| title_fullStr | DİNİ PERSPEKTİFİN SANATA YANSIMASI: ÖRNEKLERİYLE HÂRÛT VE MÂRÛT İKONOGRAFİSİ |
| title_full_unstemmed | DİNİ PERSPEKTİFİN SANATA YANSIMASI: ÖRNEKLERİYLE HÂRÛT VE MÂRÛT İKONOGRAFİSİ |
| title_short | DİNİ PERSPEKTİFİN SANATA YANSIMASI: ÖRNEKLERİYLE HÂRÛT VE MÂRÛT İKONOGRAFİSİ |
| title_sort | dini perspektifin sanata yansimasi ornekleriyle harut ve marut ikonografisi |
| topic | hârût ve mârût i̇konografi minyatür. |
| url | https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/4329370 |
| work_keys_str_mv | AT muhammedemindogan diniperspektifinsanatayansimasiornekleriyleharutvemarutikonografisi AT ayseduran diniperspektifinsanatayansimasiornekleriyleharutvemarutikonografisi |