بررسی تنوع ژنتیکی ژنوتیپهای مختلف نخود کفتری بانک ژن گیاهی ملی ایران با استفاده از صفات مورفولوژیک
سابقه و هدف نخود کفتری (Cajanus cajan (L.) Millspaugh) ششمین محصول مهم حبوبات در جهان است. این گیاه چند منظوره بوده و از دانه و غلاف نارس، لپه و علوفه آن استفاده می‌شود. همچنین مناسب برای کشت در مناطق گرمسیر و نیمه گرمسیر، سازگار با مناطق کم حاصلخیز و کم‌آب بوده و دانه‌های این گیاه سرشار از پروتئین...
Saved in:
| Main Author: | |
|---|---|
| Format: | Article |
| Language: | fas |
| Published: |
Gorgan University of Agricultural Sciences and Natural Resources
2023-06-01
|
| Series: | Pizhūhish/hā-yi tulīd-i giyāhī |
| Subjects: | |
| Online Access: | https://jopp.gau.ac.ir/article_6477_5b4fb0e54ba5ac2ef3e3a3df68b1f7be.pdf |
| Tags: |
Add Tag
No Tags, Be the first to tag this record!
|
| Summary: | سابقه و هدف نخود کفتری (Cajanus cajan (L.) Millspaugh) ششمین محصول مهم حبوبات در جهان است. این گیاه چند منظوره بوده و از دانه و غلاف نارس، لپه و علوفه آن استفاده می‌شود. همچنین مناسب برای کشت در مناطق گرمسیر و نیمه گرمسیر، سازگار با مناطق کم حاصلخیز و کم‌آب بوده و دانه‌های این گیاه سرشار از پروتئین (حاوی بیش از 30 درصد وزن دانه) است. در این تحقیق به بررسی تنوع ژنتیکی ژنوتیپهای مختلف نخودکفتری با استفاده از صفات مورفولوژیک پرداخته شده است. مواد و روش‌هااین مطالعه به منظور بررسی خصوصیات زراعی و ریخت‌شناسی ژنوتیپهای مختلف نخودکفتری جمع‌آوری شده از استان سیستان و بلوچستان در سال 1399 در کرج به صورت مشاهده‌ای اجرا شد. 27 ویژگی ریخت‌شناسی و مورفولوژیکی در30 ژنوتیپ مختلف نخودکفتری موجود در کلکسیون بانک ژن گیاهی ایران از جمله صفات مربوط به برگ، گل، غلاف و دانه مورد بررسی گردید و در پایان داده‌ها با استفاده از نرم‌افزارهای آماری SPSS و STAR مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند و همبستگی و تجزیه به مولفه اصلی آن‌‌ها انجام و به منظور گروهبندی ژنوتیپ‌ها، تجزیه کلاستر به روش Wardصورت گرفت. یافته‌هانتایج نشان داد که صفت‌های تعداد دانه در غلاف، تعداد شاخه ثانویه و تعداد دانه در بوته بیشترین ضریب تغییرات را داشته و در میان صفات کیفی مورد بررسی بیشترین شاخص شانون به ترتیب در صفات رنگ غلاف، رنگ رگه‌های گلبرگ و رنگ بذر مشاهده شد. تجزیه همبستگی نشان داد که بین بیشتر صفات اندازه‌گیری شده همبستگی معنی‌داری وجود داشت. طبق نتایج، بیشترین همبستگی بین وزن بوته با وزن غلاف و صفت تعداد روز تا شروع گلدهی با تعداد روز تا رسیدگی مشاهده شد. در تجزیه خوشه‌ای، 30 ژنوتیپ مورد مطالعه در فاصله پنج، به چهار خوشه اصلی تقسیم شدند. نتایج تجزیه به مولفه‌های اصلی صفات کمی نشان داد که پنج مولفه در مجموع 4/89 درصد از تغییرات را توجیه کردند. نمودار بای‌پلات بدست آمده از مولفه‌های اصلی برای صفات مورد ارزیابی، با گروهبندی تجزیه خوشه‌ای مطابقت داشت. در این نمودار، چهار گروه حاصل از تجزیه خوشه‌ای به خوبی تفکیک شدند. به طور کلی نتایج تجزیه به مولفه اصلی و تجزیه خوشه‌ای وجود تنوع ژنتیکی بالا بین ژنوتیپهای مورد مطالعه را تایید کردند.نتیجه‌گیرینتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که ژنوتیپهای مختلف نخودکفتری دارای طیف وسیعی از خصوصیات ریخت شناسی بودند که نشان‌دهنده تنوع ژنتیکی بالای این محصول می‌باشد. در این تحقیق ژنوتیپ 19، با 95 روز و ژنوتیپ 23 با 193 روز، زودرس‌ترین و دیررس‌ترین ژنوتیپ بودند. ژنوتیپ 5 با 230 غلاف در بوته بیشترین و ژنوتیپ 30 با 33 غلاف کمترین میزان را داشت. ژنوتیپ 11 با 968 دانه بیشترین و ژنوتیپ 30 با 132 دانه کمترین مقدار را داشت.با جمع آوری توده‌های مختلف این گیاه در کشور و شناسایی ظرفیت ژنتیکی بالای آن می‌توان در برنامه‌های اصلاحی و سیستم زراعی کشور استفاده نمود همچنین با توجه به اینکه نخودکفتری جزء متحملترین لگومها نسبت به خشکی بوده و یازده گروه رسیدگی مختلف دارد می‌توان نسبت به امکان سنجی توسعه کشت آن در ایران اقدام نمود. |
|---|---|
| ISSN: | 2322-2050 2322-2778 |