OSMANLI ANADOLUSU’NDA HETERODOKS İKTİDAR ARAYIŞLARI: ŞEYH BEDRETTİN VE ŞAHKULU
: Osmanlıların, imparatorluk olarak tanımlanan çok dilli, çok dinli ve çok kültürlü toplumsal yapısı tam anlamıyla Mehmet (II) zamanında teşekkül etmeye başlamıştı. Mehmet’in, Teşkilat kanunnamesine de yansıyan amacı hükümdarlığı ele geçirenin dışındaki diğer erkek çocukların haklarını ellerinden al...
Saved in:
| Main Author: | |
|---|---|
| Format: | Article |
| Language: | deu |
| Published: |
Ankara Haci Bayram Veli University
2024-12-01
|
| Series: | Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Velî Araştırma Dergisi |
| Subjects: | |
| Online Access: | https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/4218104 |
| Tags: |
Add Tag
No Tags, Be the first to tag this record!
|
| _version_ | 1850240177181556736 |
|---|---|
| author | Haldun Eroğlu |
| author_facet | Haldun Eroğlu |
| author_sort | Haldun Eroğlu |
| collection | DOAJ |
| description | : Osmanlıların, imparatorluk olarak tanımlanan çok dilli, çok dinli ve çok kültürlü toplumsal yapısı tam anlamıyla Mehmet (II) zamanında teşekkül etmeye başlamıştı. Mehmet’in, Teşkilat kanunnamesine de yansıyan amacı hükümdarlığı ele geçirenin dışındaki diğer erkek çocukların haklarını ellerinden almaya yönelikti. Bu da ister istemez güçlü ve etkili bir muhalefetin ortaya çıkmasına yol açmıştı. Aslında Osmanlı iktidarına karşı gelişen muhalefet bununla sınırlı değildi. Aynı zamanda hanedan üyeleri dışında yeni iktidar çabaları da kendini gösteriyordu. Üç başlık altında oluşan Osmanlı merkezi otoritesine muhalefetin biri Anadolu’da kendini ötekileşmiş hisseden Türkmen zümrelerin girişimleri halinde var olmuştu. Farklı sosyal, siyasal ve ekonomik temelli çabalardan biri, on beşinci yüzyılın başında Şeyh Bedreddin tarafından yürütülen yeni iktidar yaratmak, diğeri on altıncı yüzyılın başında Şahkulu tarafından Osmanlı iktidarını ele geçirmekti. Ortaya çıkışı, destekçileri ve amaçları bakımından birbirinden farklılık gösteren iki hareketin ortak noktası Osmanlı Anadolusu’nda kendilerini dışlanmış hisseden heterodoks kızılbaş zümrelerce desteklenmeleriydi. Bu çalışmada; Osmanlı kaynaklarında merkezi otoriteye karşı isyan olarak görülen ve çok sert ifadelerle tanımlanan ancak özünde Şeyh Bedrettin ve Şahkulu’nun, kızılbaş öğretisi ve toplumsal tabanına dayanan yeni bir iktidar çabalarının tarihsel arka planı ortaya konulmaya çalışılacak, her iki hareketin de gerekçesi, oluş biçimi ve sonuçları irdelenerek, imparatorluğunun verdiği tepkinin sebepleriyle, yarattığı toplumsal ayrışma üzerinde durulacaktır. |
| format | Article |
| id | doaj-art-f0b160472ced4d80a9d8b32b51ede836 |
| institution | OA Journals |
| issn | 1306-8253 |
| language | deu |
| publishDate | 2024-12-01 |
| publisher | Ankara Haci Bayram Veli University |
| record_format | Article |
| series | Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Velî Araştırma Dergisi |
| spelling | doaj-art-f0b160472ced4d80a9d8b32b51ede8362025-08-20T02:00:55ZdeuAnkara Haci Bayram Veli UniversityTürk Kültürü ve Hacı Bektaş Velî Araştırma Dergisi1306-82532024-12-0111233935210.60163/tkhcbva.15509561643OSMANLI ANADOLUSU’NDA HETERODOKS İKTİDAR ARAYIŞLARI: ŞEYH BEDRETTİN VE ŞAHKULUHaldun Eroğlu0https://orcid.org/0000-0001-6362-6615ANKARA ÜNİVERSİTESİ, DİL VE TARİH COĞRAFYA FAKÜLTESİ, TARİH BÖLÜMÜ: Osmanlıların, imparatorluk olarak tanımlanan çok dilli, çok dinli ve çok kültürlü toplumsal yapısı tam anlamıyla Mehmet (II) zamanında teşekkül etmeye başlamıştı. Mehmet’in, Teşkilat kanunnamesine de yansıyan amacı hükümdarlığı ele geçirenin dışındaki diğer erkek çocukların haklarını ellerinden almaya yönelikti. Bu da ister istemez güçlü ve etkili bir muhalefetin ortaya çıkmasına yol açmıştı. Aslında Osmanlı iktidarına karşı gelişen muhalefet bununla sınırlı değildi. Aynı zamanda hanedan üyeleri dışında yeni iktidar çabaları da kendini gösteriyordu. Üç başlık altında oluşan Osmanlı merkezi otoritesine muhalefetin biri Anadolu’da kendini ötekileşmiş hisseden Türkmen zümrelerin girişimleri halinde var olmuştu. Farklı sosyal, siyasal ve ekonomik temelli çabalardan biri, on beşinci yüzyılın başında Şeyh Bedreddin tarafından yürütülen yeni iktidar yaratmak, diğeri on altıncı yüzyılın başında Şahkulu tarafından Osmanlı iktidarını ele geçirmekti. Ortaya çıkışı, destekçileri ve amaçları bakımından birbirinden farklılık gösteren iki hareketin ortak noktası Osmanlı Anadolusu’nda kendilerini dışlanmış hisseden heterodoks kızılbaş zümrelerce desteklenmeleriydi. Bu çalışmada; Osmanlı kaynaklarında merkezi otoriteye karşı isyan olarak görülen ve çok sert ifadelerle tanımlanan ancak özünde Şeyh Bedrettin ve Şahkulu’nun, kızılbaş öğretisi ve toplumsal tabanına dayanan yeni bir iktidar çabalarının tarihsel arka planı ortaya konulmaya çalışılacak, her iki hareketin de gerekçesi, oluş biçimi ve sonuçları irdelenerek, imparatorluğunun verdiği tepkinin sebepleriyle, yarattığı toplumsal ayrışma üzerinde durulacaktır.https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/4218104şeyh bedrettinşahkulukızılbaşheterodokssheik bedrettinshahkulukizilbashheterodox |
| spellingShingle | Haldun Eroğlu OSMANLI ANADOLUSU’NDA HETERODOKS İKTİDAR ARAYIŞLARI: ŞEYH BEDRETTİN VE ŞAHKULU Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Velî Araştırma Dergisi şeyh bedrettin şahkulu kızılbaş heterodoks sheik bedrettin shahkulu kizilbash heterodox |
| title | OSMANLI ANADOLUSU’NDA HETERODOKS İKTİDAR ARAYIŞLARI: ŞEYH BEDRETTİN VE ŞAHKULU |
| title_full | OSMANLI ANADOLUSU’NDA HETERODOKS İKTİDAR ARAYIŞLARI: ŞEYH BEDRETTİN VE ŞAHKULU |
| title_fullStr | OSMANLI ANADOLUSU’NDA HETERODOKS İKTİDAR ARAYIŞLARI: ŞEYH BEDRETTİN VE ŞAHKULU |
| title_full_unstemmed | OSMANLI ANADOLUSU’NDA HETERODOKS İKTİDAR ARAYIŞLARI: ŞEYH BEDRETTİN VE ŞAHKULU |
| title_short | OSMANLI ANADOLUSU’NDA HETERODOKS İKTİDAR ARAYIŞLARI: ŞEYH BEDRETTİN VE ŞAHKULU |
| title_sort | osmanli anadolusu nda heterodoks iktidar arayislari seyh bedrettin ve sahkulu |
| topic | şeyh bedrettin şahkulu kızılbaş heterodoks sheik bedrettin shahkulu kizilbash heterodox |
| url | https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/4218104 |
| work_keys_str_mv | AT halduneroglu osmanlianadolusundaheterodoksiktidararayislariseyhbedrettinvesahkulu |