واکاوی عملکرد ارقام جدید گندم نان بر اساس شاخص‌های زراعی- اقلیمی تحت تاریخ کاشت‌های مختلف در گنبد
سابقه و هدف: تعیین تاریخ کاشت دقیق، ابزاری مناسب در کنترل طول دوره مراحل فنولوژیک به منظور بهینه‌سازی شرایط اقلیمی و به حداقل رساندن عوارض تنش گرما و خشکی انتهای فصل است. شاخص‌های زراعی-اقلیمی جهت بررسی فنولوژی گیاهان و ارتباط آن با عملکرد دانه مورد استفاده قرار می‌گیرند. در شرایط تغییر اقلیم، شـاخص...
Saved in:
| Main Authors: | , , , |
|---|---|
| Format: | Article |
| Language: | fas |
| Published: |
Gorgan University of Agricultural Sciences and Natural Resources
2021-03-01
|
| Series: | Pizhūhish/hā-yi tulīd-i giyāhī |
| Subjects: | |
| Online Access: | https://jopp.gau.ac.ir/article_5487_ed60ce7b992c7f54b9bc9554b352a645.pdf |
| Tags: |
Add Tag
No Tags, Be the first to tag this record!
|
| _version_ | 1832586611883245568 |
|---|---|
| author | حبیب اله سوقی منوچهر خدارحمی جبار جعفربای مهدی نظری |
| author_facet | حبیب اله سوقی منوچهر خدارحمی جبار جعفربای مهدی نظری |
| author_sort | حبیب اله سوقی |
| collection | DOAJ |
| description | سابقه و هدف: تعیین تاریخ کاشت دقیق، ابزاری مناسب در کنترل طول دوره مراحل فنولوژیک به منظور بهینه‌سازی شرایط اقلیمی و به حداقل رساندن عوارض تنش گرما و خشکی انتهای فصل است. شاخص‌های زراعی-اقلیمی جهت بررسی فنولوژی گیاهان و ارتباط آن با عملکرد دانه مورد استفاده قرار می‌گیرند. در شرایط تغییر اقلیم، شـاخص‌هـای اقلیمـی کشاورزی دستخوش تغییر می‌شوند. بـا پایش ایـن شاخص‌ها مـی‌توان واکنش گیاهان زراعی به شرایط اقلیمی را در مراحل فنولوژی گیاهی مورد ارزیابی قرار داد. هدف این پژوهش واکاوی عملکرد دانه ارقام جدید گندم نان اقلیم گرم و مرطوب شمال در تاریخ کاشت‌های مختلف بر اساس شاخص‌های زراعی- اقلیمی در منطقه گنبد بود.مواد و روش‌ها: این آزمایش در دو سال زراعی (1398-1396) در ایستگاه تحقیقات کشاورزی گنبد به صورت کرت‌های خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در چهار تکرار انجام شد. پنج تاریخ کاشت 10 آبان، 25 آبان، 10 آذر، 25 آذر و 10 دی ماه در کرت‌های اصلی و چهار رقم بهاره گندم نان شامل احسان، تیرگان، معراج و کلاته در کرت‌های فرعی قرار گرفتند. در هر مرحله فنولوژیکی، شاخص‌های زراعی- اقلیمی شامل مجموع طول روز (DL)، فتوپریود (PPD)، مجموع درجه روزهای رشد (GDD)، مجموع واحدهای حرارتی-نوری (PTU)، مجموع واحدهای حرارتی-آفتابی (HTU)، مجموع واحدهای حرارتی-رطوبتی (HYTU)، کارایی مصرف حرارت (HUE)، کارایی مصرف حرارتی-آفتابی (HTUE)، کارایی مصرف حرارتی-نوری (PTUE) و کارایی مصرف حرارتی-رطوبتی (HYTUE) محاسبه شدند.یافته‌ها: نتایج نشان داد که عملکرد دانه در تاریخ کاشت‌های دوم (25 آبان) و سوم (10 آذر) تفاوت معنیداری با هم نداشت (به ترتیب 3/5708 و 4/5626 کیلوگرم در هکتار) و به طور معنیداری بیشتر از سایر تاریخ‌های کاشت بود. طول دوره پر شدن دانه، تعداد سنلبه در متر مربع و تعداد دانه در سنبله در سه تاریخ کاشت ابتدایی تفاوت معنیداری با هم نداشتند. طی پرشدن دانه، تاریخ کاشت سوم بیشترین مقادیر را از نظر شاخص‌های زراعی- اقلیمی شامل مجموع درجه روزهای رشد (GDD)، مجموع طول روز (DL)، مجموع واحد حرارتی-نوری (PTU)، مجموع واحد حرارتی-رطوبتی (HYTU) را به خود اختصاص داد. در حالی که تاریخ کاشت دوم حداکثر کارایی مصرف حرارت (HUE)، کارایی مصرف حرارتی-آفتابی (HTUE)، کارایی مصرف حرارتی-نوری (PTUE) و کارایی مصرف حرارتی-رطوبتی (HYTUE) را دارا بود. عملکرد دانه رقم کلاته (8/5269 کیلوگرم در هکتار) و تعداد سنبله در متر مربع این رقم (17/330) بطور معنیداری بیشتر از سایر ارقام (تیرگان، معراج و احسان) بود. نتیجه‌گیری: تاریخ کاشت‌های دوم و سوم شرایط مطلوبی از نظر ارتفاع گیاه و مقاومت به خوابیدگی برای ارقام مختلف فراهم کرد. همچنین دو تاریخ کاشت مذکور، شرایطی بهینه از نظر مجموع پارامترهای اقلیمی شامل دما، طول روز، رطوبت نسبی وکارایی مصرف انرژی در طول دوره پر شدن دانه برای ارقام مختلف فراهم نمودند. عملکرد دانه در تاریخ کاشت اول به دلیل خوابیدگی شدید بوته‌ها و در تاریخ کاشت‌های چهارم و پنجم به دلیل مواجه شدن با تنش‌های گرما و خشکی انتهایی و کاهش طول دوره پر شدن دانه‌ها عملکرد دانه کاهش یافت. طول دوره رشد رقم کلاته کمتر از سایر ارقام بود (بدون تفاوت در طول دوره پر شدن دانه) که باعث فرار گیاه از تنش‌های گرما و خشکی انتهایی، افزایش کارایی مصرف انرژی و در نتیجه افزایش عملکرد دانه نسبت به سایر ارقام شد. بنابراین رقم کلاته برای کشت در مناطق کم باران شمالی استان گلستان در تاریخ کاشت‌های دوم و سوم بسیار مناسب و قابل توصیه است. |
| format | Article |
| id | doaj-art-e828bf83473345ae9da69e7755228315 |
| institution | Kabale University |
| issn | 2322-2050 2322-2778 |
| language | fas |
| publishDate | 2021-03-01 |
| publisher | Gorgan University of Agricultural Sciences and Natural Resources |
| record_format | Article |
| series | Pizhūhish/hā-yi tulīd-i giyāhī |
| spelling | doaj-art-e828bf83473345ae9da69e77552283152025-01-25T06:59:02ZfasGorgan University of Agricultural Sciences and Natural ResourcesPizhūhish/hā-yi tulīd-i giyāhī2322-20502322-27782021-03-0128118521110.22069/jopp.2021.17735.26425487واکاوی عملکرد ارقام جدید گندم نان بر اساس شاخص‌های زراعی- اقلیمی تحت تاریخ کاشت‌های مختلف در گنبدحبیب اله سوقی0منوچهر خدارحمی1جبار جعفربای2مهدی نظری3استادیار بخش تحقیقات علوم زراعی و باغی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی گلستان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، گرگان، ایراناستادیار مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایراناستادیار بخش تحقیقات علوم زراعی و باغی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی گلستان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، گرگان، ایرانکارشناس بخش تحقیقات علوم زراعی و باغی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی گلستان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، گرگان، ایرانسابقه و هدف: تعیین تاریخ کاشت دقیق، ابزاری مناسب در کنترل طول دوره مراحل فنولوژیک به منظور بهینه‌سازی شرایط اقلیمی و به حداقل رساندن عوارض تنش گرما و خشکی انتهای فصل است. شاخص‌های زراعی-اقلیمی جهت بررسی فنولوژی گیاهان و ارتباط آن با عملکرد دانه مورد استفاده قرار می‌گیرند. در شرایط تغییر اقلیم، شـاخص‌هـای اقلیمـی کشاورزی دستخوش تغییر می‌شوند. بـا پایش ایـن شاخص‌ها مـی‌توان واکنش گیاهان زراعی به شرایط اقلیمی را در مراحل فنولوژی گیاهی مورد ارزیابی قرار داد. هدف این پژوهش واکاوی عملکرد دانه ارقام جدید گندم نان اقلیم گرم و مرطوب شمال در تاریخ کاشت‌های مختلف بر اساس شاخص‌های زراعی- اقلیمی در منطقه گنبد بود.مواد و روش‌ها: این آزمایش در دو سال زراعی (1398-1396) در ایستگاه تحقیقات کشاورزی گنبد به صورت کرت‌های خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در چهار تکرار انجام شد. پنج تاریخ کاشت 10 آبان، 25 آبان، 10 آذر، 25 آذر و 10 دی ماه در کرت‌های اصلی و چهار رقم بهاره گندم نان شامل احسان، تیرگان، معراج و کلاته در کرت‌های فرعی قرار گرفتند. در هر مرحله فنولوژیکی، شاخص‌های زراعی- اقلیمی شامل مجموع طول روز (DL)، فتوپریود (PPD)، مجموع درجه روزهای رشد (GDD)، مجموع واحدهای حرارتی-نوری (PTU)، مجموع واحدهای حرارتی-آفتابی (HTU)، مجموع واحدهای حرارتی-رطوبتی (HYTU)، کارایی مصرف حرارت (HUE)، کارایی مصرف حرارتی-آفتابی (HTUE)، کارایی مصرف حرارتی-نوری (PTUE) و کارایی مصرف حرارتی-رطوبتی (HYTUE) محاسبه شدند.یافته‌ها: نتایج نشان داد که عملکرد دانه در تاریخ کاشت‌های دوم (25 آبان) و سوم (10 آذر) تفاوت معنیداری با هم نداشت (به ترتیب 3/5708 و 4/5626 کیلوگرم در هکتار) و به طور معنیداری بیشتر از سایر تاریخ‌های کاشت بود. طول دوره پر شدن دانه، تعداد سنلبه در متر مربع و تعداد دانه در سنبله در سه تاریخ کاشت ابتدایی تفاوت معنیداری با هم نداشتند. طی پرشدن دانه، تاریخ کاشت سوم بیشترین مقادیر را از نظر شاخص‌های زراعی- اقلیمی شامل مجموع درجه روزهای رشد (GDD)، مجموع طول روز (DL)، مجموع واحد حرارتی-نوری (PTU)، مجموع واحد حرارتی-رطوبتی (HYTU) را به خود اختصاص داد. در حالی که تاریخ کاشت دوم حداکثر کارایی مصرف حرارت (HUE)، کارایی مصرف حرارتی-آفتابی (HTUE)، کارایی مصرف حرارتی-نوری (PTUE) و کارایی مصرف حرارتی-رطوبتی (HYTUE) را دارا بود. عملکرد دانه رقم کلاته (8/5269 کیلوگرم در هکتار) و تعداد سنبله در متر مربع این رقم (17/330) بطور معنیداری بیشتر از سایر ارقام (تیرگان، معراج و احسان) بود. نتیجه‌گیری: تاریخ کاشت‌های دوم و سوم شرایط مطلوبی از نظر ارتفاع گیاه و مقاومت به خوابیدگی برای ارقام مختلف فراهم کرد. همچنین دو تاریخ کاشت مذکور، شرایطی بهینه از نظر مجموع پارامترهای اقلیمی شامل دما، طول روز، رطوبت نسبی وکارایی مصرف انرژی در طول دوره پر شدن دانه برای ارقام مختلف فراهم نمودند. عملکرد دانه در تاریخ کاشت اول به دلیل خوابیدگی شدید بوته‌ها و در تاریخ کاشت‌های چهارم و پنجم به دلیل مواجه شدن با تنش‌های گرما و خشکی انتهایی و کاهش طول دوره پر شدن دانه‌ها عملکرد دانه کاهش یافت. طول دوره رشد رقم کلاته کمتر از سایر ارقام بود (بدون تفاوت در طول دوره پر شدن دانه) که باعث فرار گیاه از تنش‌های گرما و خشکی انتهایی، افزایش کارایی مصرف انرژی و در نتیجه افزایش عملکرد دانه نسبت به سایر ارقام شد. بنابراین رقم کلاته برای کشت در مناطق کم باران شمالی استان گلستان در تاریخ کاشت‌های دوم و سوم بسیار مناسب و قابل توصیه است.https://jopp.gau.ac.ir/article_5487_ed60ce7b992c7f54b9bc9554b352a645.pdfعملکرد دانهکارایی مصرف انرژیدوره پر شدن دانهگلدهیاقلیم گرم و مرطوب |
| spellingShingle | حبیب اله سوقی منوچهر خدارحمی جبار جعفربای مهدی نظری واکاوی عملکرد ارقام جدید گندم نان بر اساس شاخص‌های زراعی- اقلیمی تحت تاریخ کاشت‌های مختلف در گنبد Pizhūhish/hā-yi tulīd-i giyāhī عملکرد دانه کارایی مصرف انرژی دوره پر شدن دانه گلدهی اقلیم گرم و مرطوب |
| title | واکاوی عملکرد ارقام جدید گندم نان بر اساس شاخص‌های زراعی- اقلیمی تحت تاریخ کاشت‌های مختلف در گنبد |
| title_full | واکاوی عملکرد ارقام جدید گندم نان بر اساس شاخص‌های زراعی- اقلیمی تحت تاریخ کاشت‌های مختلف در گنبد |
| title_fullStr | واکاوی عملکرد ارقام جدید گندم نان بر اساس شاخص‌های زراعی- اقلیمی تحت تاریخ کاشت‌های مختلف در گنبد |
| title_full_unstemmed | واکاوی عملکرد ارقام جدید گندم نان بر اساس شاخص‌های زراعی- اقلیمی تحت تاریخ کاشت‌های مختلف در گنبد |
| title_short | واکاوی عملکرد ارقام جدید گندم نان بر اساس شاخص‌های زراعی- اقلیمی تحت تاریخ کاشت‌های مختلف در گنبد |
| title_sort | واکاوی عملکرد ارقام جدید گندم نان بر اساس شاخص‌های زراعی اقلیمی تحت تاریخ کاشت‌های مختلف در گنبد |
| topic | عملکرد دانه کارایی مصرف انرژی دوره پر شدن دانه گلدهی اقلیم گرم و مرطوب |
| url | https://jopp.gau.ac.ir/article_5487_ed60ce7b992c7f54b9bc9554b352a645.pdf |
| work_keys_str_mv | AT ḥbybạlhswqy wạḵạwyʿmlḵrdạrqạmjdydgndmnạnbrạsạssẖạkẖṣhạyzrạʿyạqlymytḥttạrykẖḵạsẖthạymkẖtlfdrgnbd AT mnwcẖhrkẖdạrḥmy wạḵạwyʿmlḵrdạrqạmjdydgndmnạnbrạsạssẖạkẖṣhạyzrạʿyạqlymytḥttạrykẖḵạsẖthạymkẖtlfdrgnbd AT jbạrjʿfrbạy wạḵạwyʿmlḵrdạrqạmjdydgndmnạnbrạsạssẖạkẖṣhạyzrạʿyạqlymytḥttạrykẖḵạsẖthạymkẖtlfdrgnbd AT mhdynẓry wạḵạwyʿmlḵrdạrqạmjdydgndmnạnbrạsạssẖạkẖṣhạyzrạʿyạqlymytḥttạrykẖḵạsẖthạymkẖtlfdrgnbd |