بررسی روابط بین عملکرد و اجزای عملکرد دانه در ارقام بهاره کلزا با استفاده از روش‌های آماری چند متغیره
سابقه و هدف: کلزا با نام علمی (.Brassica napus L) یکی از مهمترین گیاهان دانه روغنی در جهان است. با توجه به نیاز روز افزون کشور به واردات روغن و اهمیت کلزا در بین دانه‌های روغنی، افزایش عملکرد دانه و درصد روغن از اهمیت زیادی برخوردار است. بنابراین شناخت صفاتی که موجب افزایش عملکرد دانه می‌شوند، نقش م...
Saved in:
| Main Authors: | , , , , |
|---|---|
| Format: | Article |
| Language: | fas |
| Published: |
Gorgan University of Agricultural Sciences and Natural Resources
2023-09-01
|
| Series: | Pizhūhish/hā-yi tulīd-i giyāhī |
| Subjects: | |
| Online Access: | https://jopp.gau.ac.ir/article_6663_8f45f11009b344ba7986e93405378e1f.pdf |
| Tags: |
Add Tag
No Tags, Be the first to tag this record!
|
| _version_ | 1832586611646267392 |
|---|---|
| author | محمد امین نوروزی لیلا آهنگر کمال پیغام زاده حسین صبوری سید جواد سجادی |
| author_facet | محمد امین نوروزی لیلا آهنگر کمال پیغام زاده حسین صبوری سید جواد سجادی |
| author_sort | محمد امین نوروزی |
| collection | DOAJ |
| description | سابقه و هدف: کلزا با نام علمی (.Brassica napus L) یکی از مهمترین گیاهان دانه روغنی در جهان است. با توجه به نیاز روز افزون کشور به واردات روغن و اهمیت کلزا در بین دانه‌های روغنی، افزایش عملکرد دانه و درصد روغن از اهمیت زیادی برخوردار است. بنابراین شناخت صفاتی که موجب افزایش عملکرد دانه می‌شوند، نقش مهمی در موفقیت برنامه‌های بـه نـژادی دارند. عملکرد یک صفت پیچیده است که تحت تأثیر عوامل زیادی قرار می‌گیرد. انتخاب مستقیم یک رقم برای عملکرد اغلب چندان مؤثر نیست، بنابراین بررسی روابط بین عملکرد دانه و صفات دیگر برای انتخاب غیرمستقیم ممکن است مؤثر باشد. در چنین شرایطی همبستگی‌ها ممکن است به خوبی ارتباط‌ها را روشن نکنند، لذا روش‌های آماری چند متغیره و تجزیه مسیر می‌توانند در درک ماهیت رابطه بین صفات برای انتخاب مستقیم یا غیرمستقیم و در نتیجه بهبود کارایی انتخاب اصلاحی در برنامه‌های اصلاح نباتات مفید واقع گردند. مواد و روش‌ها: در این مطالعه هشت ژنوتیپ کلزای بهاره (SPN-202، SPN-204، SPN-206، SPN-207، SPN-217، SPN-225،SPN-227 و SPN-182) به همراه 56 هیبرید کلزا (F1) در سال زراعی 99-1398 در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی ایستگاه تحقیقات کشاورزی گرگان کشت شدند. در طول آزمایش صفات فنولوژیک، مورفولوژیک، عملکرد و اجزای عملکرد یادداشت برداری شدند و نرمال بودن داده‌ها بر اساس روش کولموگروف- اسمیرنوف ارزیابی شد. برای درک روابط بین صفات و شناخت صفات موثر در عملکرد دانه از تجزیه ضرایب همبستگی بین صفات، رگرسیون گام به گام و تجزیه به مولفه‌های اصلی استفاده شد. همچنین از تجزیه علیت بر مبنای ضرایب همبستگی برای مشخص کردن اثر مستقیم و غیر-مستقیم صفات استفاده شد. در نهایت تمامی صفات بر اساس تحلیل مؤلفه‌های اصلی گروه‌بندی شدند.یافته‌ها: نتایج تجزیه واریانس نشان‌دهنده وجود اختلاف معنی‌دار برای تمامی صفات مورد مطالعه در سطح احتمال یک درصد است. ضریب تغییرات (C.V) برای صفات از 37/1 (رسیدگی فیزیولوژیک) تا 31/10 (تعداد شاخه‌های فرعی) متغیر بود که نشان‌دهنده دقت کافی در انجام پژوهش است. نتایج ارزیابی همبستگی نشان داد که صفت تعداد خورجین در شاخه‌های فرعی (864/0)، تعداد کل خورجین در بوته (865/0)، تعداد شاخه‌های فرعی (466/0)، رسیدگی فیزیولوژیک (329/0) و تعداد دانه درخورجین (358/0) با عملکرد دانه همبستگی مثبت و معنی‌داری داشتند. تجزیه و تحلیل رگرسیون گام به گام نشان داد که صفات تعداد کل خورجین در بوته، تعداد دانه در خورجین و وزن هزار دانه نقش تعیین کننده‌ای بر عملکرد دانه دارند. بر اساس نتایج تجزیه علیت، تعداد کل خورجین در بوته بیشترین تأثیر مستقیم (881/0) و تعداد دانه در خورجین از طریق تعداد کل خورجین در بوته بیشترین تأثیر غیرمستقیم (053/0) را بر عملکرد دانه نشان دادند. بر اساس نتایج تجزیه مؤلفه‌های اصلی، چهار مؤلفه شناسایی شد که توانستند 28/79 درصد از تغییرات داده‌های اندازه‌گیری شده در 64 ژنوتیپ کلزا را تبیین کنند. نتیجه‌گیری: نتایج تجزیه علیت نشان داد که صفات تعداد کل خورجین در بوته، تعداد دانه خورجین و وزن هزار دانه اثر مثبت مستقیم بر عملکرد دانه داشتند. همچنین تجزیه و تحلیل رگرسیون گام به گام نیز بیانگر این بود که صفات بیان شده دارای بالاترین ضرایب رگرسیونی هستند، لذا انتخاب برای این صفات در جهت نیل به عملکرد بالا می‌تواند بسیار موثر باشد. |
| format | Article |
| id | doaj-art-e78433f759c94995bb96206afc8c97bb |
| institution | Kabale University |
| issn | 2322-2050 2322-2778 |
| language | fas |
| publishDate | 2023-09-01 |
| publisher | Gorgan University of Agricultural Sciences and Natural Resources |
| record_format | Article |
| series | Pizhūhish/hā-yi tulīd-i giyāhī |
| spelling | doaj-art-e78433f759c94995bb96206afc8c97bb2025-01-25T07:02:04ZfasGorgan University of Agricultural Sciences and Natural ResourcesPizhūhish/hā-yi tulīd-i giyāhī2322-20502322-27782023-09-013038510010.22069/jopp.2023.20680.29716663بررسی روابط بین عملکرد و اجزای عملکرد دانه در ارقام بهاره کلزا با استفاده از روش‌های آماری چند متغیرهمحمد امین نوروزی0لیلا آهنگر1کمال پیغام زاده2حسین صبوری3سید جواد سجادی4دانش‌آموخته کارشناسی‌ارشد بیوتکنولوژی، گروه تولیدات گیاهی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه گنبد کاووس، گنبد کاووس، ایران.نویسنده مسئول، استادیار گروه تولیدات گیاهی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی گنبد، دانشگاه گنبد کاووس، گنبد کاووس، ایران.استادیار بخش تحقیقات علوم زراعی و باغی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی گلستان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، گرگان، ایراندانشیار گروه تولیدات گیاهی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی گنبد، دانشگاه گنبد کاووس، گنبد کاووس، ایراناستادیار گروه تولیدات گیاهی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی گنبد، دانشگاه گنبد کاووس، گنبد کاووس، ایران.سابقه و هدف: کلزا با نام علمی (.Brassica napus L) یکی از مهمترین گیاهان دانه روغنی در جهان است. با توجه به نیاز روز افزون کشور به واردات روغن و اهمیت کلزا در بین دانه‌های روغنی، افزایش عملکرد دانه و درصد روغن از اهمیت زیادی برخوردار است. بنابراین شناخت صفاتی که موجب افزایش عملکرد دانه می‌شوند، نقش مهمی در موفقیت برنامه‌های بـه نـژادی دارند. عملکرد یک صفت پیچیده است که تحت تأثیر عوامل زیادی قرار می‌گیرد. انتخاب مستقیم یک رقم برای عملکرد اغلب چندان مؤثر نیست، بنابراین بررسی روابط بین عملکرد دانه و صفات دیگر برای انتخاب غیرمستقیم ممکن است مؤثر باشد. در چنین شرایطی همبستگی‌ها ممکن است به خوبی ارتباط‌ها را روشن نکنند، لذا روش‌های آماری چند متغیره و تجزیه مسیر می‌توانند در درک ماهیت رابطه بین صفات برای انتخاب مستقیم یا غیرمستقیم و در نتیجه بهبود کارایی انتخاب اصلاحی در برنامه‌های اصلاح نباتات مفید واقع گردند. مواد و روش‌ها: در این مطالعه هشت ژنوتیپ کلزای بهاره (SPN-202، SPN-204، SPN-206، SPN-207، SPN-217، SPN-225،SPN-227 و SPN-182) به همراه 56 هیبرید کلزا (F1) در سال زراعی 99-1398 در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی ایستگاه تحقیقات کشاورزی گرگان کشت شدند. در طول آزمایش صفات فنولوژیک، مورفولوژیک، عملکرد و اجزای عملکرد یادداشت برداری شدند و نرمال بودن داده‌ها بر اساس روش کولموگروف- اسمیرنوف ارزیابی شد. برای درک روابط بین صفات و شناخت صفات موثر در عملکرد دانه از تجزیه ضرایب همبستگی بین صفات، رگرسیون گام به گام و تجزیه به مولفه‌های اصلی استفاده شد. همچنین از تجزیه علیت بر مبنای ضرایب همبستگی برای مشخص کردن اثر مستقیم و غیر-مستقیم صفات استفاده شد. در نهایت تمامی صفات بر اساس تحلیل مؤلفه‌های اصلی گروه‌بندی شدند.یافته‌ها: نتایج تجزیه واریانس نشان‌دهنده وجود اختلاف معنی‌دار برای تمامی صفات مورد مطالعه در سطح احتمال یک درصد است. ضریب تغییرات (C.V) برای صفات از 37/1 (رسیدگی فیزیولوژیک) تا 31/10 (تعداد شاخه‌های فرعی) متغیر بود که نشان‌دهنده دقت کافی در انجام پژوهش است. نتایج ارزیابی همبستگی نشان داد که صفت تعداد خورجین در شاخه‌های فرعی (864/0)، تعداد کل خورجین در بوته (865/0)، تعداد شاخه‌های فرعی (466/0)، رسیدگی فیزیولوژیک (329/0) و تعداد دانه درخورجین (358/0) با عملکرد دانه همبستگی مثبت و معنی‌داری داشتند. تجزیه و تحلیل رگرسیون گام به گام نشان داد که صفات تعداد کل خورجین در بوته، تعداد دانه در خورجین و وزن هزار دانه نقش تعیین کننده‌ای بر عملکرد دانه دارند. بر اساس نتایج تجزیه علیت، تعداد کل خورجین در بوته بیشترین تأثیر مستقیم (881/0) و تعداد دانه در خورجین از طریق تعداد کل خورجین در بوته بیشترین تأثیر غیرمستقیم (053/0) را بر عملکرد دانه نشان دادند. بر اساس نتایج تجزیه مؤلفه‌های اصلی، چهار مؤلفه شناسایی شد که توانستند 28/79 درصد از تغییرات داده‌های اندازه‌گیری شده در 64 ژنوتیپ کلزا را تبیین کنند. نتیجه‌گیری: نتایج تجزیه علیت نشان داد که صفات تعداد کل خورجین در بوته، تعداد دانه خورجین و وزن هزار دانه اثر مثبت مستقیم بر عملکرد دانه داشتند. همچنین تجزیه و تحلیل رگرسیون گام به گام نیز بیانگر این بود که صفات بیان شده دارای بالاترین ضرایب رگرسیونی هستند، لذا انتخاب برای این صفات در جهت نیل به عملکرد بالا می‌تواند بسیار موثر باشد.https://jopp.gau.ac.ir/article_6663_8f45f11009b344ba7986e93405378e1f.pdfتجزیه علیترگرسیونروش‌های آماری چندمتغیرهکلزاهمبستگی |
| spellingShingle | محمد امین نوروزی لیلا آهنگر کمال پیغام زاده حسین صبوری سید جواد سجادی بررسی روابط بین عملکرد و اجزای عملکرد دانه در ارقام بهاره کلزا با استفاده از روش‌های آماری چند متغیره Pizhūhish/hā-yi tulīd-i giyāhī تجزیه علیت رگرسیون روش‌های آماری چندمتغیره کلزا همبستگی |
| title | بررسی روابط بین عملکرد و اجزای عملکرد دانه در ارقام بهاره کلزا با استفاده از روش‌های آماری چند متغیره |
| title_full | بررسی روابط بین عملکرد و اجزای عملکرد دانه در ارقام بهاره کلزا با استفاده از روش‌های آماری چند متغیره |
| title_fullStr | بررسی روابط بین عملکرد و اجزای عملکرد دانه در ارقام بهاره کلزا با استفاده از روش‌های آماری چند متغیره |
| title_full_unstemmed | بررسی روابط بین عملکرد و اجزای عملکرد دانه در ارقام بهاره کلزا با استفاده از روش‌های آماری چند متغیره |
| title_short | بررسی روابط بین عملکرد و اجزای عملکرد دانه در ارقام بهاره کلزا با استفاده از روش‌های آماری چند متغیره |
| title_sort | بررسی روابط بین عملکرد و اجزای عملکرد دانه در ارقام بهاره کلزا با استفاده از روش‌های آماری چند متغیره |
| topic | تجزیه علیت رگرسیون روش‌های آماری چندمتغیره کلزا همبستگی |
| url | https://jopp.gau.ac.ir/article_6663_8f45f11009b344ba7986e93405378e1f.pdf |
| work_keys_str_mv | AT mḥmdạmynnwrwzy brrsyrwạbṭbynʿmlḵrdwạjzạyʿmlḵrddạnhdrạrqạmbhạrhḵlzạbạạstfạdhạzrwsẖhạyậmạrycẖndmtgẖyrh AT lylạậhngr brrsyrwạbṭbynʿmlḵrdwạjzạyʿmlḵrddạnhdrạrqạmbhạrhḵlzạbạạstfạdhạzrwsẖhạyậmạrycẖndmtgẖyrh AT ḵmạlpygẖạmzạdh brrsyrwạbṭbynʿmlḵrdwạjzạyʿmlḵrddạnhdrạrqạmbhạrhḵlzạbạạstfạdhạzrwsẖhạyậmạrycẖndmtgẖyrh AT ḥsynṣbwry brrsyrwạbṭbynʿmlḵrdwạjzạyʿmlḵrddạnhdrạrqạmbhạrhḵlzạbạạstfạdhạzrwsẖhạyậmạrycẖndmtgẖyrh AT sydjwạdsjạdy brrsyrwạbṭbynʿmlḵrdwạjzạyʿmlḵrddạnhdrạrqạmbhạrhḵlzạbạạstfạdhạzrwsẖhạyậmạrycẖndmtgẖyrh |