Salivary Cortisol Determination in ACTH Stimulation Test to Diagnose Adrenal Insufficiency in Patients with Liver Cirrhosis

Purpose. The prevalence of adrenal insufficiency (AI) in patients with decompensated liver cirrhosis is unknown. Because these patients have lower levels of cortisol-binding carrier proteins, their total serum cortisol (TSC) correlates poorly with free serum cortisol (FC). Salivary cortisol (SaC) co...

Full description

Saved in:
Bibliographic Details
Main Authors: Lara Albert, Joaquím Profitós, Jordi Sánchez-Delgado, Ismael Capel, José Miguel González-Clemente, David Subías, Albert Cano, Eugenio Berlanga, Anna Espinal, Marta Hurtado, Rocío Pareja, Mercedes Rigla, Blai Dalmau, Mercedes Vergara, Mireia Miquel, Meritxell Casas, Olga Giménez-Palop
Format: Article
Language:English
Published: Wiley 2019-01-01
Series:International Journal of Endocrinology
Online Access:http://dx.doi.org/10.1155/2019/7251010
Tags: Add Tag
No Tags, Be the first to tag this record!
_version_ 1832548022326657024
author Lara Albert
Joaquím Profitós
Jordi Sánchez-Delgado
Ismael Capel
José Miguel González-Clemente
David Subías
Albert Cano
Eugenio Berlanga
Anna Espinal
Marta Hurtado
Rocío Pareja
Mercedes Rigla
Blai Dalmau
Mercedes Vergara
Mireia Miquel
Meritxell Casas
Olga Giménez-Palop
author_facet Lara Albert
Joaquím Profitós
Jordi Sánchez-Delgado
Ismael Capel
José Miguel González-Clemente
David Subías
Albert Cano
Eugenio Berlanga
Anna Espinal
Marta Hurtado
Rocío Pareja
Mercedes Rigla
Blai Dalmau
Mercedes Vergara
Mireia Miquel
Meritxell Casas
Olga Giménez-Palop
author_sort Lara Albert
collection DOAJ
description Purpose. The prevalence of adrenal insufficiency (AI) in patients with decompensated liver cirrhosis is unknown. Because these patients have lower levels of cortisol-binding carrier proteins, their total serum cortisol (TSC) correlates poorly with free serum cortisol (FC). Salivary cortisol (SaC) correlates better with FC. We aimed to establish SaC thresholds for AI for the 250 μg intravenous ACTH test and to estimate the prevalence of AI in noncritically ill cirrhotic patients. Methods. We included 39 patients with decompensated cirrhosis, 39 patients with known AI, and 45 healthy volunteers. After subjects fasted ≥8 hours, serum and saliva samples were collected for determinations of TSC and SaC at baseline 0’(T0) and at 30-minute intervals after intravenous administration of 250 μg ACTH [30’(T30), 60’(T60), and 90’(T90)]. Results. Based on the findings in healthy subjects and patients with known AI, we defined AI in cirrhotic patients as SaC-T0< 0.08 μg/dL (2.2 nmol/L), SaC-T60 < 1.43 μg/dl (39.5 nmol/L), or ΔSaC<1 μg/dl (27.6 nmol/L). We compared AI determination in cirrhotic patients with the ACTH test using these SaC thresholds versus established TSC thresholds (TSC-T0< 9 μg/dl [248 nmol/L], TSC-T60 < 18 μg/dl [497 nmol/L], or ΔTSC<9 μg/dl [248 nmol/L]). SaC correlated well with TSC. The prevalence of AI in cirrhotic patients was higher when determined by TSC (48.7%) than by SaC (30.8%); however, this difference did not reach statistical significance. AI was associated with sex, cirrhosis etiology, and Child-Pugh classification. Conclusions. Measuring SaC was more accurate than TSC in the ACTH stimulation test. Measuring TSC overestimated the prevalence of AI in noncritically ill cirrhotic patients.
format Article
id doaj-art-e5b57baca2274f8c8bd0782e1d79261b
institution Kabale University
issn 1687-8337
1687-8345
language English
publishDate 2019-01-01
publisher Wiley
record_format Article
series International Journal of Endocrinology
spelling doaj-art-e5b57baca2274f8c8bd0782e1d79261b2025-02-03T06:42:29ZengWileyInternational Journal of Endocrinology1687-83371687-83452019-01-01201910.1155/2019/72510107251010Salivary Cortisol Determination in ACTH Stimulation Test to Diagnose Adrenal Insufficiency in Patients with Liver CirrhosisLara Albert0Joaquím Profitós1Jordi Sánchez-Delgado2Ismael Capel3José Miguel González-Clemente4David Subías5Albert Cano6Eugenio Berlanga7Anna Espinal8Marta Hurtado9Rocío Pareja10Mercedes Rigla11Blai Dalmau12Mercedes Vergara13Mireia Miquel14Meritxell Casas15Olga Giménez-Palop16Endocrinology Department, Parc Taulí University Hospital, Institut d’Investigacio i Innovació Parc Taulí I3PT, Autonomous University of Barcelona, Sabadell, SpainLiver and Gastrointestinal Diseases Department, Parc Tauli University Hospital, Institut d’Investigacio i Innovació Parc Taulí I3PT, Autonomous University of Barcelona, Sabadell, SpainLiver and Gastrointestinal Diseases Department, Parc Tauli University Hospital, Institut d’Investigacio i Innovació Parc Taulí I3PT, Autonomous University of Barcelona, Sabadell, SpainEndocrinology Department, Parc Taulí University Hospital, Institut d’Investigacio i Innovació Parc Taulí I3PT, Autonomous University of Barcelona, Sabadell, SpainEndocrinology Department, Parc Taulí University Hospital, Institut d’Investigacio i Innovació Parc Taulí I3PT, Autonomous University of Barcelona, Sabadell, SpainEndocrinology Department, Parc Taulí University Hospital, Institut d’Investigacio i Innovació Parc Taulí I3PT, Autonomous University of Barcelona, Sabadell, SpainEndocrinology Department, Parc Taulí University Hospital, Institut d’Investigacio i Innovació Parc Taulí I3PT, Autonomous University of Barcelona, Sabadell, SpainClinical Laboratory Department, Institut d’Investigació i Innovació Parc Taulí I3PT, Parc Taulí University Hospital, Autonomous University of Barcelona, Sabadell, SpainServei d’Estadística Aplicada, Universitat Autònoma de Barcelona, Bellaterra, SpainEndocrinology Department, Parc Taulí University Hospital, Institut d’Investigacio i Innovació Parc Taulí I3PT, Autonomous University of Barcelona, Sabadell, SpainEndocrinology Department, Parc Taulí University Hospital, Institut d’Investigacio i Innovació Parc Taulí I3PT, Autonomous University of Barcelona, Sabadell, SpainEndocrinology Department, Parc Taulí University Hospital, Institut d’Investigacio i Innovació Parc Taulí I3PT, Autonomous University of Barcelona, Sabadell, SpainLiver and Gastrointestinal Diseases Department, Parc Tauli University Hospital, Institut d’Investigacio i Innovació Parc Taulí I3PT, Autonomous University of Barcelona, Sabadell, SpainLiver and Gastrointestinal Diseases Department, Parc Tauli University Hospital, Institut d’Investigacio i Innovació Parc Taulí I3PT, Autonomous University of Barcelona, Sabadell, SpainLiver and Gastrointestinal Diseases Department, Parc Tauli University Hospital, Institut d’Investigacio i Innovació Parc Taulí I3PT, Autonomous University of Barcelona, Sabadell, SpainLiver and Gastrointestinal Diseases Department, Parc Tauli University Hospital, Institut d’Investigacio i Innovació Parc Taulí I3PT, Autonomous University of Barcelona, Sabadell, SpainEndocrinology Department, Parc Taulí University Hospital, Institut d’Investigacio i Innovació Parc Taulí I3PT, Autonomous University of Barcelona, Sabadell, SpainPurpose. The prevalence of adrenal insufficiency (AI) in patients with decompensated liver cirrhosis is unknown. Because these patients have lower levels of cortisol-binding carrier proteins, their total serum cortisol (TSC) correlates poorly with free serum cortisol (FC). Salivary cortisol (SaC) correlates better with FC. We aimed to establish SaC thresholds for AI for the 250 μg intravenous ACTH test and to estimate the prevalence of AI in noncritically ill cirrhotic patients. Methods. We included 39 patients with decompensated cirrhosis, 39 patients with known AI, and 45 healthy volunteers. After subjects fasted ≥8 hours, serum and saliva samples were collected for determinations of TSC and SaC at baseline 0’(T0) and at 30-minute intervals after intravenous administration of 250 μg ACTH [30’(T30), 60’(T60), and 90’(T90)]. Results. Based on the findings in healthy subjects and patients with known AI, we defined AI in cirrhotic patients as SaC-T0< 0.08 μg/dL (2.2 nmol/L), SaC-T60 < 1.43 μg/dl (39.5 nmol/L), or ΔSaC<1 μg/dl (27.6 nmol/L). We compared AI determination in cirrhotic patients with the ACTH test using these SaC thresholds versus established TSC thresholds (TSC-T0< 9 μg/dl [248 nmol/L], TSC-T60 < 18 μg/dl [497 nmol/L], or ΔTSC<9 μg/dl [248 nmol/L]). SaC correlated well with TSC. The prevalence of AI in cirrhotic patients was higher when determined by TSC (48.7%) than by SaC (30.8%); however, this difference did not reach statistical significance. AI was associated with sex, cirrhosis etiology, and Child-Pugh classification. Conclusions. Measuring SaC was more accurate than TSC in the ACTH stimulation test. Measuring TSC overestimated the prevalence of AI in noncritically ill cirrhotic patients.http://dx.doi.org/10.1155/2019/7251010
spellingShingle Lara Albert
Joaquím Profitós
Jordi Sánchez-Delgado
Ismael Capel
José Miguel González-Clemente
David Subías
Albert Cano
Eugenio Berlanga
Anna Espinal
Marta Hurtado
Rocío Pareja
Mercedes Rigla
Blai Dalmau
Mercedes Vergara
Mireia Miquel
Meritxell Casas
Olga Giménez-Palop
Salivary Cortisol Determination in ACTH Stimulation Test to Diagnose Adrenal Insufficiency in Patients with Liver Cirrhosis
International Journal of Endocrinology
title Salivary Cortisol Determination in ACTH Stimulation Test to Diagnose Adrenal Insufficiency in Patients with Liver Cirrhosis
title_full Salivary Cortisol Determination in ACTH Stimulation Test to Diagnose Adrenal Insufficiency in Patients with Liver Cirrhosis
title_fullStr Salivary Cortisol Determination in ACTH Stimulation Test to Diagnose Adrenal Insufficiency in Patients with Liver Cirrhosis
title_full_unstemmed Salivary Cortisol Determination in ACTH Stimulation Test to Diagnose Adrenal Insufficiency in Patients with Liver Cirrhosis
title_short Salivary Cortisol Determination in ACTH Stimulation Test to Diagnose Adrenal Insufficiency in Patients with Liver Cirrhosis
title_sort salivary cortisol determination in acth stimulation test to diagnose adrenal insufficiency in patients with liver cirrhosis
url http://dx.doi.org/10.1155/2019/7251010
work_keys_str_mv AT laraalbert salivarycortisoldeterminationinacthstimulationtesttodiagnoseadrenalinsufficiencyinpatientswithlivercirrhosis
AT joaquimprofitos salivarycortisoldeterminationinacthstimulationtesttodiagnoseadrenalinsufficiencyinpatientswithlivercirrhosis
AT jordisanchezdelgado salivarycortisoldeterminationinacthstimulationtesttodiagnoseadrenalinsufficiencyinpatientswithlivercirrhosis
AT ismaelcapel salivarycortisoldeterminationinacthstimulationtesttodiagnoseadrenalinsufficiencyinpatientswithlivercirrhosis
AT josemiguelgonzalezclemente salivarycortisoldeterminationinacthstimulationtesttodiagnoseadrenalinsufficiencyinpatientswithlivercirrhosis
AT davidsubias salivarycortisoldeterminationinacthstimulationtesttodiagnoseadrenalinsufficiencyinpatientswithlivercirrhosis
AT albertcano salivarycortisoldeterminationinacthstimulationtesttodiagnoseadrenalinsufficiencyinpatientswithlivercirrhosis
AT eugenioberlanga salivarycortisoldeterminationinacthstimulationtesttodiagnoseadrenalinsufficiencyinpatientswithlivercirrhosis
AT annaespinal salivarycortisoldeterminationinacthstimulationtesttodiagnoseadrenalinsufficiencyinpatientswithlivercirrhosis
AT martahurtado salivarycortisoldeterminationinacthstimulationtesttodiagnoseadrenalinsufficiencyinpatientswithlivercirrhosis
AT rociopareja salivarycortisoldeterminationinacthstimulationtesttodiagnoseadrenalinsufficiencyinpatientswithlivercirrhosis
AT mercedesrigla salivarycortisoldeterminationinacthstimulationtesttodiagnoseadrenalinsufficiencyinpatientswithlivercirrhosis
AT blaidalmau salivarycortisoldeterminationinacthstimulationtesttodiagnoseadrenalinsufficiencyinpatientswithlivercirrhosis
AT mercedesvergara salivarycortisoldeterminationinacthstimulationtesttodiagnoseadrenalinsufficiencyinpatientswithlivercirrhosis
AT mireiamiquel salivarycortisoldeterminationinacthstimulationtesttodiagnoseadrenalinsufficiencyinpatientswithlivercirrhosis
AT meritxellcasas salivarycortisoldeterminationinacthstimulationtesttodiagnoseadrenalinsufficiencyinpatientswithlivercirrhosis
AT olgagimenezpalop salivarycortisoldeterminationinacthstimulationtesttodiagnoseadrenalinsufficiencyinpatientswithlivercirrhosis