بررسی تاثیر رژیم‌های متفاوت تنش خشکی بر توانایی تنظیم اسمزی دانه گرده و محتوای کلروفیل و پرولین در ژنوتیپ‌های گندم
سابقه و هدف: خشـکی باعـث کـاهش پتانسیل آب خـاک شـده و در چنـین شـرایطی گیـاه بـه منظـــور حفـــظ جـــذب آب مـــی‌توانـــد بـــه تنظــیم اســمزی اقــدام کنــد. تنظـــیم اســـمزی در بـــرگ پـــرچم و دانـــه گـــرده می-تواند به عنوان یک شاخص در برنامه‌های بـه‌نـژادی گندم برای افزایش تحمل به خشکی مورد ا...
Saved in:
| Main Authors: | , , , |
|---|---|
| Format: | Article |
| Language: | fas |
| Published: |
Gorgan University of Agricultural Sciences and Natural Resources
2022-06-01
|
| Series: | Pizhūhish/hā-yi tulīd-i giyāhī |
| Subjects: | |
| Online Access: | https://jopp.gau.ac.ir/article_6106_f74ede0e607cf44ef04f1e4aaa5e9b71.pdf |
| Tags: |
Add Tag
No Tags, Be the first to tag this record!
|
| _version_ | 1832586606064697344 |
|---|---|
| author | زهرا کریمی دستگردی شهرام محمدی سعداله هوشمند محمد ربیعی |
| author_facet | زهرا کریمی دستگردی شهرام محمدی سعداله هوشمند محمد ربیعی |
| author_sort | زهرا کریمی دستگردی |
| collection | DOAJ |
| description | سابقه و هدف: خشـکی باعـث کـاهش پتانسیل آب خـاک شـده و در چنـین شـرایطی گیـاه بـه منظـــور حفـــظ جـــذب آب مـــی‌توانـــد بـــه تنظــیم اســمزی اقــدام کنــد. تنظـــیم اســـمزی در بـــرگ پـــرچم و دانـــه گـــرده می-تواند به عنوان یک شاخص در برنامه‌های بـه‌نـژادی گندم برای افزایش تحمل به خشکی مورد اسـتفاده قـرار گیرد. ﻫﺪف از اﯾﻦ ﺗﺤﻘﯿﻖ ﺑﺮرﺳﯽ ﺗﺤﻤﻞ ﺑﻪ ﺧﺸﮑﯽ و انتخاب متحمل‌ترین ژﻧﻮﺗﯿﭗهای گندم از ﻃﺮﯾﻖ اﺛﺮ سطوح متفاوت آبیاری و ﺗﻨﺶ ﺧﺸﮑﯽ ﺑﺮ ﻣﯿﺰان رﻧﮕﯾﺰه ﻓﺘﻮﺳﻨﺘﺰی ﮐﻠﺮوﻓﯿﻞ، اﺳﯿﺪ آﻣﯿﻨﻪ ﭘﺮوﻟﯿﻦ، تنظیم اسمزی دانه گرده و اﻧﺘﺨﺎب ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ژﻧﻮﺗﯿﭗﻫﺎ ﺑﺮای ﮐﺎﺷﺖ در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺧﺸﮏ و ﻧﯿﻤﻪﺧﺸﮏ با عملکرد بالا ﺑﻮد.مواد و روش‌ها: به منظور بررسی تاثیر سه رژیم متفاوت تنش خشکی بر توانایی تنطیم اسمزی دانه گرده و محتوای کلروفیل و پرولین سه آزمایش جداگانه (شرایط بدون تنش، تنش در مرحله میوز (مراحل 40-49 زادوکس) و تنش تا 30% ظرفیت زراعی) در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با چهار تکرار و 5 ژنوتیپ در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه شهرکرد در سال 1399 انجام شد. ژنوتیپ‌های مورد بررسی در این آزمایش شامل الوند، ژنوتیپ‌های در دست اصلاح اهدایی 81، اهدایی 82،، ژنوتیپ‌های خارجی اکسلی و چاینز‌اسپرینگ بودند. یافته‌ها: نتایج تجزیه واریانس در شرایط بدون تنش و تنش نشان داد که از لحاظ اکثر صفات، بین ژنوتیپ‌ها اختلاف معنی‌دار در سطح 5% و 1% وجود داشت. عکس‌العمل ژنوتیپ‌های گندم در سه آزمایش متفاوت بود، ولی تنش خشکی در همه‌ی انواع تنش‌ها موجب افزایش محتوای پرولین و کاهش محتوای کلروفیل شد. ژنوتیپ چاینز‌اسپرینگ در شرایط آبیاری نرمال (به ترتیب با مقادیر 66/29 و 00/72 میلی‌گرم بر گرم کلروفیل و پرولین) و در شرایط تنش در مرحله میوز و تنش 30% ظرفیت زراعی (به ترتیب با 57/28 و 20/23 میلی‌گرم برگرم کلروفیل و 50/100 و 75/118 میلی‌گرم بر گرم پرولین) با ذخیره حجم بیشتر پرولین و کلروفیل و جلوگیری از تجزیه این مواد متحمل‌ترین ژنوتیپ به خشکی شناخته شد. تنظـیم اسـمزی رابطـه مثبـت بـا عملکرد دانه داشته و عملکرد دانـه ژنوتیپ اهدایی 82 (05/1 گرم) با توانـایی تنظیم اسـمزی بالا در شـرایط خشـکی در مرحله میوز بیشـتر از ژنوتیپ‌های فاقـد توانایی تنظیم اسمزی است. در شرایط متفاوت آبی هرچه مساحت دانه گرده در حضور پلی اتیلن گلایکول 50% بیشتر و مساحت دانه گرده در حضور پلی اتیلن گلایکول 30% کمتر باشد، تنظیم اسمزی به طور معنی‌داری افزایش می‌یابد. نتیجه‌گیری: نتایج پژوهش نشان داد که تنش خشکی در همه انواع تنش‌ها موجب کاهش صفات مورد ارزیابی گردید و ژنوتیپی به خشکی متحمل‌تر است که بیشترین محتوای پرولین و کلروفیل را در برگ‌ها ذخیره کند. به نظر می‌رسد که ژنوتیپ‌های دارای توانــایی تنظــیم اســمزی در صفت تحمل بـه خشـکی مشـترک هستند. ژنوتیپ چاینز‌اسپرینگ با دارا بودن بیشترین محتوای پرولین و کلروفیل و توانایی تنظیم اسمزی بالا در شرایط آبیاری نرمال متحمل‌ترین ژنوتیپ بود. این ژنوتیپ در گروه اژنوتیپ‌های فاقد توانـایی تنظـیم اسـمزی می‌باشد و مناسب برای کشـت در شرایط خشک است که با اسـتفاده از سـایر سازوکار‌های تحمل به خشـکی بـه شـرایط تـنش سازگاری داشـته و در صـورتی کـه بـرای توانـایی تنظیم اسمزی در شرایط تنش بهبود یابد، می‌تواند سازگاری بیشـتری بـرای کشت در مناطق خشک پیدا کند. |
| format | Article |
| id | doaj-art-d82cd51e372e4cc5a7f236551823c050 |
| institution | Kabale University |
| issn | 2322-2050 2322-2778 |
| language | fas |
| publishDate | 2022-06-01 |
| publisher | Gorgan University of Agricultural Sciences and Natural Resources |
| record_format | Article |
| series | Pizhūhish/hā-yi tulīd-i giyāhī |
| spelling | doaj-art-d82cd51e372e4cc5a7f236551823c0502025-01-25T07:00:23ZfasGorgan University of Agricultural Sciences and Natural ResourcesPizhūhish/hā-yi tulīd-i giyāhī2322-20502322-27782022-06-0129215918210.22069/jopp.2021.19257.28416106بررسی تاثیر رژیم‌های متفاوت تنش خشکی بر توانایی تنظیم اسمزی دانه گرده و محتوای کلروفیل و پرولین در ژنوتیپ‌های گندمزهرا کریمی دستگردی0شهرام محمدی1سعداله هوشمند2محمد ربیعی3دانشجوی دکتری گروه بیوتکنولوژی و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهرکرد. شهرکرد، ایراننویسنده مسئول، استاد گروه بیوتکنولوژی و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی دانشگاه شهرکرد، شهرکرد، ایران.استاد گروه بیوتکنولوژی و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهرکرد، ایراناستادیار گروه بیوتکنولوژی و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهرکرد، ایران.سابقه و هدف: خشـکی باعـث کـاهش پتانسیل آب خـاک شـده و در چنـین شـرایطی گیـاه بـه منظـــور حفـــظ جـــذب آب مـــی‌توانـــد بـــه تنظــیم اســمزی اقــدام کنــد. تنظـــیم اســـمزی در بـــرگ پـــرچم و دانـــه گـــرده می-تواند به عنوان یک شاخص در برنامه‌های بـه‌نـژادی گندم برای افزایش تحمل به خشکی مورد اسـتفاده قـرار گیرد. ﻫﺪف از اﯾﻦ ﺗﺤﻘﯿﻖ ﺑﺮرﺳﯽ ﺗﺤﻤﻞ ﺑﻪ ﺧﺸﮑﯽ و انتخاب متحمل‌ترین ژﻧﻮﺗﯿﭗهای گندم از ﻃﺮﯾﻖ اﺛﺮ سطوح متفاوت آبیاری و ﺗﻨﺶ ﺧﺸﮑﯽ ﺑﺮ ﻣﯿﺰان رﻧﮕﯾﺰه ﻓﺘﻮﺳﻨﺘﺰی ﮐﻠﺮوﻓﯿﻞ، اﺳﯿﺪ آﻣﯿﻨﻪ ﭘﺮوﻟﯿﻦ، تنظیم اسمزی دانه گرده و اﻧﺘﺨﺎب ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ژﻧﻮﺗﯿﭗﻫﺎ ﺑﺮای ﮐﺎﺷﺖ در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺧﺸﮏ و ﻧﯿﻤﻪﺧﺸﮏ با عملکرد بالا ﺑﻮد.مواد و روش‌ها: به منظور بررسی تاثیر سه رژیم متفاوت تنش خشکی بر توانایی تنطیم اسمزی دانه گرده و محتوای کلروفیل و پرولین سه آزمایش جداگانه (شرایط بدون تنش، تنش در مرحله میوز (مراحل 40-49 زادوکس) و تنش تا 30% ظرفیت زراعی) در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با چهار تکرار و 5 ژنوتیپ در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه شهرکرد در سال 1399 انجام شد. ژنوتیپ‌های مورد بررسی در این آزمایش شامل الوند، ژنوتیپ‌های در دست اصلاح اهدایی 81، اهدایی 82،، ژنوتیپ‌های خارجی اکسلی و چاینز‌اسپرینگ بودند. یافته‌ها: نتایج تجزیه واریانس در شرایط بدون تنش و تنش نشان داد که از لحاظ اکثر صفات، بین ژنوتیپ‌ها اختلاف معنی‌دار در سطح 5% و 1% وجود داشت. عکس‌العمل ژنوتیپ‌های گندم در سه آزمایش متفاوت بود، ولی تنش خشکی در همه‌ی انواع تنش‌ها موجب افزایش محتوای پرولین و کاهش محتوای کلروفیل شد. ژنوتیپ چاینز‌اسپرینگ در شرایط آبیاری نرمال (به ترتیب با مقادیر 66/29 و 00/72 میلی‌گرم بر گرم کلروفیل و پرولین) و در شرایط تنش در مرحله میوز و تنش 30% ظرفیت زراعی (به ترتیب با 57/28 و 20/23 میلی‌گرم برگرم کلروفیل و 50/100 و 75/118 میلی‌گرم بر گرم پرولین) با ذخیره حجم بیشتر پرولین و کلروفیل و جلوگیری از تجزیه این مواد متحمل‌ترین ژنوتیپ به خشکی شناخته شد. تنظـیم اسـمزی رابطـه مثبـت بـا عملکرد دانه داشته و عملکرد دانـه ژنوتیپ اهدایی 82 (05/1 گرم) با توانـایی تنظیم اسـمزی بالا در شـرایط خشـکی در مرحله میوز بیشـتر از ژنوتیپ‌های فاقـد توانایی تنظیم اسمزی است. در شرایط متفاوت آبی هرچه مساحت دانه گرده در حضور پلی اتیلن گلایکول 50% بیشتر و مساحت دانه گرده در حضور پلی اتیلن گلایکول 30% کمتر باشد، تنظیم اسمزی به طور معنی‌داری افزایش می‌یابد. نتیجه‌گیری: نتایج پژوهش نشان داد که تنش خشکی در همه انواع تنش‌ها موجب کاهش صفات مورد ارزیابی گردید و ژنوتیپی به خشکی متحمل‌تر است که بیشترین محتوای پرولین و کلروفیل را در برگ‌ها ذخیره کند. به نظر می‌رسد که ژنوتیپ‌های دارای توانــایی تنظــیم اســمزی در صفت تحمل بـه خشـکی مشـترک هستند. ژنوتیپ چاینز‌اسپرینگ با دارا بودن بیشترین محتوای پرولین و کلروفیل و توانایی تنظیم اسمزی بالا در شرایط آبیاری نرمال متحمل‌ترین ژنوتیپ بود. این ژنوتیپ در گروه اژنوتیپ‌های فاقد توانـایی تنظـیم اسـمزی می‌باشد و مناسب برای کشـت در شرایط خشک است که با اسـتفاده از سـایر سازوکار‌های تحمل به خشـکی بـه شـرایط تـنش سازگاری داشـته و در صـورتی کـه بـرای توانـایی تنظیم اسمزی در شرایط تنش بهبود یابد، می‌تواند سازگاری بیشـتری بـرای کشت در مناطق خشک پیدا کند.https://jopp.gau.ac.ir/article_6106_f74ede0e607cf44ef04f1e4aaa5e9b71.pdfwheatdifferent irrigation regimespollen grain osmoregulationproline and chlorophyll |
| spellingShingle | زهرا کریمی دستگردی شهرام محمدی سعداله هوشمند محمد ربیعی بررسی تاثیر رژیم‌های متفاوت تنش خشکی بر توانایی تنظیم اسمزی دانه گرده و محتوای کلروفیل و پرولین در ژنوتیپ‌های گندم Pizhūhish/hā-yi tulīd-i giyāhī wheat different irrigation regimes pollen grain osmoregulation proline and chlorophyll |
| title | بررسی تاثیر رژیم‌های متفاوت تنش خشکی بر توانایی تنظیم اسمزی دانه گرده و محتوای کلروفیل و پرولین در ژنوتیپ‌های گندم |
| title_full | بررسی تاثیر رژیم‌های متفاوت تنش خشکی بر توانایی تنظیم اسمزی دانه گرده و محتوای کلروفیل و پرولین در ژنوتیپ‌های گندم |
| title_fullStr | بررسی تاثیر رژیم‌های متفاوت تنش خشکی بر توانایی تنظیم اسمزی دانه گرده و محتوای کلروفیل و پرولین در ژنوتیپ‌های گندم |
| title_full_unstemmed | بررسی تاثیر رژیم‌های متفاوت تنش خشکی بر توانایی تنظیم اسمزی دانه گرده و محتوای کلروفیل و پرولین در ژنوتیپ‌های گندم |
| title_short | بررسی تاثیر رژیم‌های متفاوت تنش خشکی بر توانایی تنظیم اسمزی دانه گرده و محتوای کلروفیل و پرولین در ژنوتیپ‌های گندم |
| title_sort | بررسی تاثیر رژیم‌های متفاوت تنش خشکی بر توانایی تنظیم اسمزی دانه گرده و محتوای کلروفیل و پرولین در ژنوتیپ‌های گندم |
| topic | wheat different irrigation regimes pollen grain osmoregulation proline and chlorophyll |
| url | https://jopp.gau.ac.ir/article_6106_f74ede0e607cf44ef04f1e4aaa5e9b71.pdf |
| work_keys_str_mv | AT zhrạḵrymydstgrdy brrsytạtẖyrrzẖymhạymtfạwttnsẖkẖsẖḵybrtwạnạyytnẓymạsmzydạnhgrdhwmḥtwạyḵlrwfylwprwlyndrzẖnwtyphạygndm AT sẖhrạmmḥmdy brrsytạtẖyrrzẖymhạymtfạwttnsẖkẖsẖḵybrtwạnạyytnẓymạsmzydạnhgrdhwmḥtwạyḵlrwfylwprwlyndrzẖnwtyphạygndm AT sʿdạlhhwsẖmnd brrsytạtẖyrrzẖymhạymtfạwttnsẖkẖsẖḵybrtwạnạyytnẓymạsmzydạnhgrdhwmḥtwạyḵlrwfylwprwlyndrzẖnwtyphạygndm AT mḥmdrbyʿy brrsytạtẖyrrzẖymhạymtfạwttnsẖkẖsẖḵybrtwạnạyytnẓymạsmzydạnhgrdhwmḥtwạyḵlrwfylwprwlyndrzẖnwtyphạygndm |