ارزیابی تنوع توده های بومی زنبق مردابی (Iris pseudacorus) بر پایه صفات ریخت شناسی
سابقه و هدف: مطالعات گیاهان بومی به عنوان ذخایر ارزشمند و گونه‌های بکر در پژوهش‌های تنوع بسیار جذاب هستند. خانواده زنبق در صنعت گیاهان زینتی - دارویی ارزشمند بوده و دارای جایگاه ویژه‌ای است. زنبق مردابی غالباً در تالاب‌ها و مکان‌های بسیار مرطوب رشد کرده، از گیاهان زینتی معروف و دارای ارزش اقتصادی در...
Saved in:
| Main Authors: | , , , |
|---|---|
| Format: | Article |
| Language: | fas |
| Published: |
Gorgan University of Agricultural Sciences and Natural Resources
2022-09-01
|
| Series: | Pizhūhish/hā-yi tulīd-i giyāhī |
| Subjects: | |
| Online Access: | https://jopp.gau.ac.ir/article_6207_4b8be0c9fecba0fd2366ee43b18e2b40.pdf |
| Tags: |
Add Tag
No Tags, Be the first to tag this record!
|
| Summary: | سابقه و هدف: مطالعات گیاهان بومی به عنوان ذخایر ارزشمند و گونه‌های بکر در پژوهش‌های تنوع بسیار جذاب هستند. خانواده زنبق در صنعت گیاهان زینتی - دارویی ارزشمند بوده و دارای جایگاه ویژه‌ای است. زنبق مردابی غالباً در تالاب‌ها و مکان‌های بسیار مرطوب رشد کرده، از گیاهان زینتی معروف و دارای ارزش اقتصادی در صنعت عطر‌سازی می‌باشد. بررسی صفات ریخت‌شناسی گیاهان به عنوان پایه تنوع ژنتیکی بسیار کارا بوده و بر همین اساس در پژوهش حاضر تنوع زنبق مردابی بر پایه صفات ریخت‌شناسی مورد مطالعه و بررسی قرار گرفته است. مواد و روش‌ها: در این مطالعه، 16 توده از گونه‌های زنبق مردابی در دو استان گیلان و مازندران از سواحل منتهی به آستارا تا جویبار به کمک مطالعات میدانی شناسایی و جمع‌آوری شده و همچنین بر اساس موقعیت جغرافیایی آنها در سه جمعیت گروه‌بندی شدند. سیزده ویژگی ریخت‌شناسی شامل طول، عرض و تعداد برگ، طول و قطر دمگل، طول و عرض آویز، طول و عرض خامه، طول و عرض گلبرگ، تعداد گل روی شاخه و طول شاخه گل‌دهنده به دقت سنجش گردیدند. جهت انجام تجزیه واریانس و مقایسه میانگین داده‌های صفات ریخت‌شناسی در قالب طرح کاملاً تصادفی در سه تکرار با استفاده از نرمافزار SAS و تجزیه به مولفه‌های اصلی به کمک نرمافزار SPSS مورد ارزیابی قرار گرفتند. داده‌ها برای تولید ماتریس در نرمافزار NTedit قرار گرفتند. برای تعیین شباهت 16 توده مورد مطالعه و گروه-بندی آنها از نظر ویژگی‌های فنوتیپی (ریخت‌شناسی)، تجزیه خوشه‌ای انجام شد. یافته‌ها: نتایج حاصل از تجزیه واریانس داده‌ها نشان داد همه‌ی صفات ریخت‌شناسی زینتی زنبق مردابی (طول، عرض و تعداد برگ، طول و قطر دمگل، طول و عرض آویز، طول و عرض خامه، طول و عرض گلبرگ، تعداد گل روی شاخه و طول شاخه گل‌دهنده) در تودههای مورد بررسی تفاوت معنی‌داری در سطح احتمال یک و پنج درصد نشان دادند. در تجزیه خوشه‌ای مشخص شد برای جمعیت‌های مورد بررسی از لحاظ صفات سنجش شده از بین نقاط برش بدست آمده در خوشه‌بندی کل جمعیت‌ها به چهار گروه اصلی تقسیم شدند. بدین صورت که تودههای F، P، H، M، O، K، E، و G در گروه اول، تودههای B، J، I، L، A و N گروه دوم، توده C گروه سوم و توده Q گروه چهار خوشه‌بندی شدند. نتایج بدست آمده از جدول همبستگی صفات کمی نشان می‌دهد که بیشترین همبستگی مثبت و معنی‌دار مربوط به طول آویز و عرض آویز (62% r =)، عرض آویز و عرض گلبرگ (68% r =) و همچنین عرض آویز و عرض خامه (61% r =) وجود دارد. پارامترهای نامبرده از صفات زینتی شاخص در زنبق بوده و همبستگی‌های موجود نشان می‌دهد عواملی که سبب بهبود هریک شوند، احتمالا می‌تواند سبب ارتقاء صفات همبسته با آنان نیز گردد.نتیجه‌گیری: نتایج بدست آمده حاکی از آن است که تودههای مورد بررسی از نظر صفات ریخت‌شناسی تنوع قابل‌ملاحظه‌ای می‌باشند. در مجموع صفات رویشی و زایشی مورد سنجش می‌توان استنباط کرد که توده رامسر پتانسیل بیشتری در حوزه مطالعات ریخت‌شناسی زنبق مردابی دارد. نتایج پژوهش حاضر نشان داد که پتانسیل ژنتیکی خوبی بین تودههای زنبق مردابی در دو استان گیلان و مازندران به‌عنوان یکی از قطب‌های پراکنش زنبق مردابی در ایران وجود دارد. از این‌رو پژوهش‌گران به‌نژادگر در حوزه اصلاح گیاهان زینتی می‌توانند با شناسایی صفات و ویژگی‌های مورد‌نظر در گیاهان زینتی تجاری به جمع‌آوری ذخایز توارثی اهتمام ورزند. |
|---|---|
| ISSN: | 2322-2050 2322-2778 |