Fıkıh Usûlünden Kelâmı İhraç Etmek: Hicrî 5. Asır Kelamcı Usulcülerden Bir Tepki
Fıkıh usûlü yazım yönteminde fukahâ ve mütekellimîn şeklinde bir ayrıma gidilir. Mütekellimîn yönteminin ayırt edici vasıflarından biri olarak bu yöntem ile usûl eseri kaleme alan âlimlerin kelamî kimliklerini ön plana çıkarttıkları ve bu sebeple yazdıkları usûl eserlerine kelâm ilminin meselelerini...
Saved in:
| Main Author: | |
|---|---|
| Format: | Article |
| Language: | English |
| Published: |
Çorum Çağrı Eğitim Vakfı
2024-11-01
|
| Series: | İslami İlimler Dergisi |
| Subjects: | |
| Online Access: | https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/3993687 |
| Tags: |
Add Tag
No Tags, Be the first to tag this record!
|
| Summary: | Fıkıh usûlü yazım yönteminde fukahâ ve mütekellimîn şeklinde bir ayrıma gidilir. Mütekellimîn yönteminin ayırt edici vasıflarından biri olarak bu yöntem ile usûl eseri kaleme alan âlimlerin kelamî kimliklerini ön plana çıkarttıkları ve bu sebeple yazdıkları usûl eserlerine kelâm ilminin meselelerini dahil ettikleri ifade edilir. Fukahâ yöntemini takip eden âlimlerin ise kelâm ile usûl ilminin mezcedilmesine karşı çıktıkları ve kelâmî bağlantısı bulunan konuları eserlerine almamaya gayret gösterdikleri belirtilir. Mütekellimîn yönteminin bir hususiyeti olarak ifade edilen “kelâmî konuları usûl eserlerine taşımak” şeklindeki bu görüşe karşılık hicrî beşinci asırdaki bazı kelamcı usulcülerin farklı bir duruşu olduğu görülmektedir. Örneğin Basrî, Şerif el-Murtazâ ve Tûsî’nin usûl eserlerinin baş kısımlarında usûl-kelâm ilişkisine dair birtakım ifadeler yer almaktadır. Burada usûl ilmi ile diğer ilimler arasındaki farklara değinilirken kelâmi meselelerin usûl ilmine dahil edilmesi eleştirilmektedir. Basrî’nin söz konusu eleştirisindeki muhatabının, hocası Kâdî Abdülcebbâr olduğu kendi ifadelerinden anlaşılmaktadır. Ancak Şerif el-Murtazâ’nın bu eleştirilerinde bir âlimi muhatap aldığı anlaşılsa da bu isim açıkça zikredilmemektedir. Tûsî ise şahıs değil ele alınan meseleler üzerinden benzer eleştiriler yöneltmektedir. Araştırmanın konu tahsisinde zikredilen dört âlimin aynı çağda yaşamış olmaları ve ortak ilmi bir gelenekten beslenmiş olmaları belirleyici olmuştur. Her ne kadar Şerif el-Murtazâ ve Tûsî, Şiî-Ca‘ferî olmaları açısından farklı bir ekolün temsilcileri olsalar da itikâdî olarak Mu’tezile ile yakından irtibatlı oldukları bilinmektedir. Bu çalışmanın amacı bu dört âlim ve yazdıkları usûl metinleri üzerinden mezkûr eleştirinin mahiyetini açıklamak ve bu eleştirinin odağındaki muhataba dair analizlerde bulunmaktır. Çalışmanın diğer amacı ise bu analizler ışığında fukahâ ve mütekellimîn ayrımına dair yukarıda zikredilen yaygın kanaatin sorgulanmasıdır |
|---|---|
| ISSN: | 1306-7044 |