اثر شدت نور در پاسخ به تنش سرما بر صفات رویشی و فیزیولوژیکی گیاه دارویی استویا (Stevia rebaudiana Bertoni)

سابقه و هدف: سرما یکی از عوامل عمده محدودکننده رشد می‌باشد که موجب کاهش عملکرد و حتی مرگ گیاهان می‌گردد. قرار گرفتن گیاهان در معرض دمای بین صفر تا 15 درجه سانتی‌گراد موجب خسارت فیزیولوژیکی در آن‌ها می‌شود. یکی از این خسارت‌ها افزایش تشکیل گونه‌های آزاد اکسیژن است که باعث اکسیداسیون و تجزیه رنگیزه‌ها...

Full description

Saved in:
Bibliographic Details
Main Authors: مهرانوش امامیان طبرستانی, اسفندیار فرهمندفر, همت الله پیردشتی, یاسر یعقوبیان
Format: Article
Language:fas
Published: Gorgan University of Agricultural Sciences and Natural Resources 2019-10-01
Series:Pizhūhish/hā-yi tulīd-i giyāhī
Subjects:
Online Access:https://jopp.gau.ac.ir/article_4733_b91ba8d520819995a2d218a6c24d06d5.pdf
Tags: Add Tag
No Tags, Be the first to tag this record!
_version_ 1832586672155394048
author مهرانوش امامیان طبرستانی
اسفندیار فرهمندفر
همت الله پیردشتی
یاسر یعقوبیان
author_facet مهرانوش امامیان طبرستانی
اسفندیار فرهمندفر
همت الله پیردشتی
یاسر یعقوبیان
author_sort مهرانوش امامیان طبرستانی
collection DOAJ
description سابقه و هدف: سرما یکی از عوامل عمده محدودکننده رشد می‌باشد که موجب کاهش عملکرد و حتی مرگ گیاهان می‌گردد. قرار گرفتن گیاهان در معرض دمای بین صفر تا 15 درجه سانتی‌گراد موجب خسارت فیزیولوژیکی در آن‌ها می‌شود. یکی از این خسارت‌ها افزایش تشکیل گونه‌های آزاد اکسیژن است که باعث اکسیداسیون و تجزیه رنگیزه‌های فتوسنتزی، پروتئین و لیپیدهای غشای تیلاکوئیدی می‌شود. نور نیز بر رشد، اندام‌زایی و تولیدات گیاهی شامل متابولیت‌های اولیه و ثانویه تأثیر دارد، به‌طوری‌که با افزایش شدت نور، سطح برگ، دوام سطح برگ و زیست‌توده گیاه افزایش می‌یابد اما در شدت نور کم میزان تنفس از فتوسنتز بیشتر است. از آن‎‌جایی‌که شدت نور می‌تواند در مقاومت گیاه به تنش‌های محیطی به‌ویژه تنش سرما مؤثر باشد و استویا به‌عنوان گیاهی حساس به سرما نمی‌تواند دمای زیر نه درجه سانتی‌گراد را تحمل ‌کند، بنابراین، هدف از انجام این پژوهش تعیین چگونگی پاسخ صفات رویشی، فیزیولوژیک و قند محلول این گیاه به تنش سرما در شدت‌های مختلف نور بود. مواد و روش‌ها: این پژوهش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. تیمارهای آزمایشی شامل پنج زمان تنش سرما (صفر، 4، 8، 12 و 16 روز) در دمای 2±6 درجه سانتی‌گراد و سه شدت نور شامل نور معمولی، 50 و 10 درصد نور معمولی (به‌ترتیب240، 120 و 24 میکرومول بر مترمربع در ثانیه) بود. نشاء‌های حاصل از کشت بافت گیاه استویا پس از گذراندن دوره سازگاری (به‌مدت 40 روز)، در گلدان‌های پلاستیکی کشت و به مدت 30 روز در شرایط مطلوب رشدی (دمای 20 تا 24 درجه سانتی‌گراد و دوره نوری 15 ساعت) نگهداری و سپس تیمارهای نوری و دمایی مورد نظر به آن‌ها اعمال شد. پس از اعمال تیمارها، میزان کلروفیل a، b، کلروفیل کل نسبت کلروفیل a/b و کاروتنوئید، صفات مورفولوژیک و خشک اندام‌های رویشی گیاه اندازه‌گیری گردید. در نهایت به‌وسیله نمونه خشک برگی قند محلول گیاه اندازه‌گیری شد. یافته‌ها: نتایج نشان داد با افزایش مدت زمان تنش سرما، طول ریشه، تعداد گره، سطح برگ و وزن خشک برگ، ریشه، اندام هوایی و کل به‌صورت مدل دوتکه‌ای و وزن خشک ساقه به صورت خطی کاهش یافت. با کاهش شدت نور از 240 تا 24 میکرومول بر متر مربع در ثانیه، سطح برگ، ارتفاع بوته، وزن خشک اندام‌های رویشی و قند محلول (بین 10 تا 48 درصد) کاهش یافتند. به‌علاوه پس از 16 روز تنش سرما در هر سه شدت نور مورد مطالعه، کلروفیل a (بین 18 تا 91 درصد)، b (بین 16 تا 76 درصد)، a+b (بین 17 تا 86 درصد)، a/b (بین 1 تا 60 درصد) و کاروتنوئید (بین 16 تا 91 درصد) نسبت به شاهد به‌صورت خطی و دوتکه‌ای کاهش نشان دادند که این کاهش در شدت نور پایین بیشتر بود. قند محلول و وزن خشک کل بیشترین همبستگی را به‌ترتیب با سطح برگ و وزن اندام هوایی داشتند. نتیجه‌گیری: نتایج حاکی از حساسیت صفات رویشی، فیزیولوژیک و میزان قند محلول گیاه استویا به افزایش مدت زمان تنش سرما و کاهش شدت نور بود. به‌طوری‌که بیشترین حساسیت به افزایش مدت زمان تنش سرما و کاهش شدت نور در صفات فیزیولوژیک مشاهده شد.
format Article
id doaj-art-c499275cd80f42a185b955ddb6c2af3e
institution Kabale University
issn 2322-2050
2322-2778
language fas
publishDate 2019-10-01
publisher Gorgan University of Agricultural Sciences and Natural Resources
record_format Article
series Pizhūhish/hā-yi tulīd-i giyāhī
spelling doaj-art-c499275cd80f42a185b955ddb6c2af3e2025-01-25T06:55:51ZfasGorgan University of Agricultural Sciences and Natural ResourcesPizhūhish/hā-yi tulīd-i giyāhī2322-20502322-27782019-10-0126312010.22069/jopp.2019.13284.21964733اثر شدت نور در پاسخ به تنش سرما بر صفات رویشی و فیزیولوژیکی گیاه دارویی استویا (Stevia rebaudiana Bertoni)مهرانوش امامیان طبرستانی0اسفندیار فرهمندفر1همت الله پیردشتی2یاسر یعقوبیان3دانشجوی دکتری زراعت، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی، ساری، ایراناستادیار گروه زراعت، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی، ساری، ایرانپژوهشکده ژنتیک و زیست‌فناوری کشاورزی طبرستان، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساریگروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی رامین خوزستانسابقه و هدف: سرما یکی از عوامل عمده محدودکننده رشد می‌باشد که موجب کاهش عملکرد و حتی مرگ گیاهان می‌گردد. قرار گرفتن گیاهان در معرض دمای بین صفر تا 15 درجه سانتی‌گراد موجب خسارت فیزیولوژیکی در آن‌ها می‌شود. یکی از این خسارت‌ها افزایش تشکیل گونه‌های آزاد اکسیژن است که باعث اکسیداسیون و تجزیه رنگیزه‌های فتوسنتزی، پروتئین و لیپیدهای غشای تیلاکوئیدی می‌شود. نور نیز بر رشد، اندام‌زایی و تولیدات گیاهی شامل متابولیت‌های اولیه و ثانویه تأثیر دارد، به‌طوری‌که با افزایش شدت نور، سطح برگ، دوام سطح برگ و زیست‌توده گیاه افزایش می‌یابد اما در شدت نور کم میزان تنفس از فتوسنتز بیشتر است. از آن‎‌جایی‌که شدت نور می‌تواند در مقاومت گیاه به تنش‌های محیطی به‌ویژه تنش سرما مؤثر باشد و استویا به‌عنوان گیاهی حساس به سرما نمی‌تواند دمای زیر نه درجه سانتی‌گراد را تحمل ‌کند، بنابراین، هدف از انجام این پژوهش تعیین چگونگی پاسخ صفات رویشی، فیزیولوژیک و قند محلول این گیاه به تنش سرما در شدت‌های مختلف نور بود. مواد و روش‌ها: این پژوهش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. تیمارهای آزمایشی شامل پنج زمان تنش سرما (صفر، 4، 8، 12 و 16 روز) در دمای 2±6 درجه سانتی‌گراد و سه شدت نور شامل نور معمولی، 50 و 10 درصد نور معمولی (به‌ترتیب240، 120 و 24 میکرومول بر مترمربع در ثانیه) بود. نشاء‌های حاصل از کشت بافت گیاه استویا پس از گذراندن دوره سازگاری (به‌مدت 40 روز)، در گلدان‌های پلاستیکی کشت و به مدت 30 روز در شرایط مطلوب رشدی (دمای 20 تا 24 درجه سانتی‌گراد و دوره نوری 15 ساعت) نگهداری و سپس تیمارهای نوری و دمایی مورد نظر به آن‌ها اعمال شد. پس از اعمال تیمارها، میزان کلروفیل a، b، کلروفیل کل نسبت کلروفیل a/b و کاروتنوئید، صفات مورفولوژیک و خشک اندام‌های رویشی گیاه اندازه‌گیری گردید. در نهایت به‌وسیله نمونه خشک برگی قند محلول گیاه اندازه‌گیری شد. یافته‌ها: نتایج نشان داد با افزایش مدت زمان تنش سرما، طول ریشه، تعداد گره، سطح برگ و وزن خشک برگ، ریشه، اندام هوایی و کل به‌صورت مدل دوتکه‌ای و وزن خشک ساقه به صورت خطی کاهش یافت. با کاهش شدت نور از 240 تا 24 میکرومول بر متر مربع در ثانیه، سطح برگ، ارتفاع بوته، وزن خشک اندام‌های رویشی و قند محلول (بین 10 تا 48 درصد) کاهش یافتند. به‌علاوه پس از 16 روز تنش سرما در هر سه شدت نور مورد مطالعه، کلروفیل a (بین 18 تا 91 درصد)، b (بین 16 تا 76 درصد)، a+b (بین 17 تا 86 درصد)، a/b (بین 1 تا 60 درصد) و کاروتنوئید (بین 16 تا 91 درصد) نسبت به شاهد به‌صورت خطی و دوتکه‌ای کاهش نشان دادند که این کاهش در شدت نور پایین بیشتر بود. قند محلول و وزن خشک کل بیشترین همبستگی را به‌ترتیب با سطح برگ و وزن اندام هوایی داشتند. نتیجه‌گیری: نتایج حاکی از حساسیت صفات رویشی، فیزیولوژیک و میزان قند محلول گیاه استویا به افزایش مدت زمان تنش سرما و کاهش شدت نور بود. به‌طوری‌که بیشترین حساسیت به افزایش مدت زمان تنش سرما و کاهش شدت نور در صفات فیزیولوژیک مشاهده شد.https://jopp.gau.ac.ir/article_4733_b91ba8d520819995a2d218a6c24d06d5.pdfاستویاتنش سرماشدت نورقند محلولکلروفیل
spellingShingle مهرانوش امامیان طبرستانی
اسفندیار فرهمندفر
همت الله پیردشتی
یاسر یعقوبیان
اثر شدت نور در پاسخ به تنش سرما بر صفات رویشی و فیزیولوژیکی گیاه دارویی استویا (Stevia rebaudiana Bertoni)
Pizhūhish/hā-yi tulīd-i giyāhī
استویا
تنش سرما
شدت نور
قند محلول
کلروفیل
title اثر شدت نور در پاسخ به تنش سرما بر صفات رویشی و فیزیولوژیکی گیاه دارویی استویا (Stevia rebaudiana Bertoni)
title_full اثر شدت نور در پاسخ به تنش سرما بر صفات رویشی و فیزیولوژیکی گیاه دارویی استویا (Stevia rebaudiana Bertoni)
title_fullStr اثر شدت نور در پاسخ به تنش سرما بر صفات رویشی و فیزیولوژیکی گیاه دارویی استویا (Stevia rebaudiana Bertoni)
title_full_unstemmed اثر شدت نور در پاسخ به تنش سرما بر صفات رویشی و فیزیولوژیکی گیاه دارویی استویا (Stevia rebaudiana Bertoni)
title_short اثر شدت نور در پاسخ به تنش سرما بر صفات رویشی و فیزیولوژیکی گیاه دارویی استویا (Stevia rebaudiana Bertoni)
title_sort اثر شدت نور در پاسخ به تنش سرما بر صفات رویشی و فیزیولوژیکی گیاه دارویی استویا stevia rebaudiana bertoni
topic استویا
تنش سرما
شدت نور
قند محلول
کلروفیل
url https://jopp.gau.ac.ir/article_4733_b91ba8d520819995a2d218a6c24d06d5.pdf
work_keys_str_mv AT mhrạnwsẖạmạmyạnṭbrstạny ạtẖrsẖdtnwrdrpạskẖbhtnsẖsrmạbrṣfạtrwysẖywfyzywlwzẖyḵygyạhdạrwyyạstwyạsteviarebaudianabertoni
AT ạsfndyạrfrhmndfr ạtẖrsẖdtnwrdrpạskẖbhtnsẖsrmạbrṣfạtrwysẖywfyzywlwzẖyḵygyạhdạrwyyạstwyạsteviarebaudianabertoni
AT hmtạllhpyrdsẖty ạtẖrsẖdtnwrdrpạskẖbhtnsẖsrmạbrṣfạtrwysẖywfyzywlwzẖyḵygyạhdạrwyyạstwyạsteviarebaudianabertoni
AT yạsryʿqwbyạn ạtẖrsẖdtnwrdrpạskẖbhtnsẖsrmạbrṣfạtrwysẖywfyzywlwzẖyḵygyạhdạrwyyạstwyạsteviarebaudianabertoni