تأثیر محلول‌پاشی برگی متانول و اتانول بر برخی خصوصیات رشدی و مواد مؤثره گیاه دارویی آویشن باغی (Thymus vulgaris L.)
سابقه و هدف: اهمیت فراوان گیاهان دارویی در توسعه جوامع مختلف روز به روز در حال افزایش است. آویشن باغی یکی از مهم‌ترین گیاهان دارویی است که دارای خواصی نظیر ضدعفونی‌کنندگی، ضد اسپاسم، ضد نفخ، معرق، خلط‌آور و آرام‌بخش می‌باشد. با توجه به شواهدی که بر بهبود کیفیت محصولات گیاهی با استفاده از محلول‌پاشی...
Saved in:
| Main Authors: | , , , |
|---|---|
| Format: | Article |
| Language: | fas |
| Published: |
Gorgan University of Agricultural Sciences and Natural Resources
2021-03-01
|
| Series: | Pizhūhish/hā-yi tulīd-i giyāhī |
| Subjects: | |
| Online Access: | https://jopp.gau.ac.ir/article_5488_b944d3ec53c2591239f8d005a9a13385.pdf |
| Tags: |
Add Tag
No Tags, Be the first to tag this record!
|
| Summary: | سابقه و هدف: اهمیت فراوان گیاهان دارویی در توسعه جوامع مختلف روز به روز در حال افزایش است. آویشن باغی یکی از مهم‌ترین گیاهان دارویی است که دارای خواصی نظیر ضدعفونی‌کنندگی، ضد اسپاسم، ضد نفخ، معرق، خلط‌آور و آرام‌بخش می‌باشد. با توجه به شواهدی که بر بهبود کیفیت محصولات گیاهی با استفاده از محلول‌پاشی الکل‌ها در اختیار است، شناخت تأثیر این نوع تغذیه بر عملکرد کمی و کیفی گیاهان دارویی و تعیین شرایط بهینه تولید آنها نیازمند مطالعه و تحقیق می‌باشد. بررسی‌ها نشان داده که استفاده از تیمارهای الکلی متانول و اتانول به صورت محلول‌پاشی سبب افزایش عملکرد، تسریع رسیدگی، افزایش متابولیت‌های ثانویه، کاهش اثر تنش خشکی و کاهش نیاز آبی در برخی از گیاهان زراعی و دارویی شده است. با توجه به اینکه میزان جذب این الکل‌ها توسط گیاه ارتباط مستقیم با میزان غلظت آنها دارد به همین دلیل دست‌یابی به غلظت مطلوب و نحوه‌ی به‌کارگیری آن می‌تواند در فرایند رشدی گیاه تأثیر به‌سزایی داشته باشد. بدین منظور، مطالعه حاضر جهت بررسی سطوح مختلف تیمارهای الکلی متانول و اتانول بر برخی صفات مورفولوژیکی، فیزیولوژیکی و فیتوشیمیایی گیاه دارویی آویشن باغی صورت گرفت. مواد و روش‌ها: این پژوهش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با 4 تکرار در زمینی واقع در کلاردشت اجرا شد. پس از استقرار گیاه در خاک، چهار مرحله محلول‌پاشی با تیمارهای آزمایشی به فاصله‌ی یک هفته انجام شد. تیمارهای آزمایشی شامل اتانول با غلظت‌های صفر، 10، 20 و 30 درصد حجمی و متانول با غلظت‌های صفر، 10، 20 و 30 درصد حجمی بود. محلول‌پاشی با آب مقطر نیز به عنوان تیمار شاهد در نظر گرفته شد. صفات مورد ارزیابی شامل صفات مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی (ارتفاع بوته، تعداد میانگره، طول میانگره، قطر ساقه، قطر ریشه، ارتفاع ریشه، طول و عرض برگ و وزن خشک بوته) و فیتوشیمیایی (کلروفیل a، کلروفیل b، کاروتنوئید، آنتوسیانین، فعالیت آنتی‌اکسیدانی، فنل کل، فلاونوئید کل، قند کل و قند غیراحیا) بود. تجزیه واریانس داده‌ها با استفاده از نرم‌فزار SAS (ver 9.1) انجام پذیرفت. یافته‌ها: براساس نتایج به‌دست آمده، استفاده از تیمارهای الکلی متانول و اتانول به‌صورت محلول‌پاشی برگی سبب افزایش تمامی صفات اندازه‌گیری شده نسبت به شاهد (آب مقطر) گردید. در بررسی صفات مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی مشخص شد که بیشترین قطر ریشه و طول برگ مربوط به تیمار متانول 20 درصد و اتانول 20 درصد حجمی بود. طول میانگره در تیمار 20 درصد متانول بدون کاربرد اتانول، بالاترین میزان را به خود اختصاص داد. کاربرد 30 درصد متانول بدون استفاده از اتانول نیز سبب تولید حداکثر ارتفاع ریشه شد. همچنین بیشترین وزن خشک بوته (02/9 گرم) در تیمار 30 درصد متانول به همراه 20 درصد اتانول مشاهده گردید که 8/1 برابر تیمار شاهد بود. ارزیابی صفات فیتوشیمیایی نشان داد که در تمامی صفات، افزایش سطوح متانول و اتانول بهترین نتیجه را به‌وجود آورد. به‌طوری‌که بیشترین میزان کلروفیل a، کلروفیل b، کاروتنوئید، قند کل و قند غیراحیا در تیمار متانول 20 درصد به همراه اتانول 30 درصد حجمی به‌دست آمد. همچنین استفاده از متانول 30 درصد و اتانول 10 درصد حجمی سبب افزایش میزان آنتوسیانین و فعالیت آنتی‌اکسیدانی گیاه شد که با تیمار متانول 20 درصد و اتانول 30 درصد حجمی در یک سطح آماری قرار داشت. افزایش سطوح متانول از 20 درصد به 30 درصد حجمی در تمامی سطوح کاربرد اتانول سبب افزایش در میزان فنل کل گردید.نتیجه‌گیری: به منظور تولید گیاه آویشن باغی، استفاده از محلول‌پاشی برگی الکل‌هایی نظیر متانول و اتانول می‌تواند مفید واقع شود. در این صورت علاوه بر افزایش تولید ماده خشک در واحد سطح، می‌توان میزان مطلوب متابولیت‌های ثانویه را با کیفیت بالا و هزینه کمتر تولید نمود. |
|---|---|
| ISSN: | 2322-2050 2322-2778 |