جایگاه نمادین رنگ در قالی‌های محرابی صفوی
قالی از مصادیق هنر اسلامی است که از جلوه‌های زیبایی و آیینی برخوردار می‌باشد. این هنر ملی در دوران حکومت خاندان صفوی مورد توجه قرار گرفت. از این عصر قالی‌هایی با طرح‌ها و نقش‌های متفاوت بجای مانده که هر یک از مفاهیم ویژه‌ای با هدف ترویج تشیع برخوردار است. از این جمله قالی‌ها و قالیچه‌های محرابی می‌ب...
Saved in:
| Main Authors: | , , , |
|---|---|
| Format: | Article |
| Language: | fas |
| Published: |
Institute for Color Science and Technology
2017-03-01
|
| Series: | مطالعات در دنیای رنگ |
| Subjects: | |
| Online Access: | https://jscw.icrc.ac.ir/article_76441_25e5fa4005bd6b3266bd688bdecf0762.pdf |
| Tags: |
Add Tag
No Tags, Be the first to tag this record!
|
| _version_ | 1832542332334899200 |
|---|---|
| author | محمدرضا شاه پروری سید محمد مهدی میرزاامینی مصطفی زارع مهرجردی امید شیخ بگلو |
| author_facet | محمدرضا شاه پروری سید محمد مهدی میرزاامینی مصطفی زارع مهرجردی امید شیخ بگلو |
| author_sort | محمدرضا شاه پروری |
| collection | DOAJ |
| description | قالی از مصادیق هنر اسلامی است که از جلوه‌های زیبایی و آیینی برخوردار می‌باشد. این هنر ملی در دوران حکومت خاندان صفوی مورد توجه قرار گرفت. از این عصر قالی‌هایی با طرح‌ها و نقش‌های متفاوت بجای مانده که هر یک از مفاهیم ویژه‌ای با هدف ترویج تشیع برخوردار است. از این جمله قالی‌ها و قالیچه‌های محرابی می‌باشد که به سبب کاربرد مذهبی در این دوران مورد توجه قرار گرفته و در کارگاه‌های درباری در انواع و ابعاد متفاوت تولید می‌شده است. قالیچه‌های محرابی که قرابت نزدیکی به ساختار معماری و محراب مساجد دارند، با رنگ‌ها، آرایه‌های تجریدی گیاهی و هندسی و خط نگاره‌هایی با مضامین آیات و احادیث متبرکه مزین شده‌اند. حال با توجه به نمادگرایی در قالی ایرانی و استفاده آیینی قالی محرابی در پژوهش حاضر رنگ‌ها و رنگ‌بندی قالی محرابی عصر صفوی مطالعه و بررسی شد تا در گام نخست رنگ‌های موجود و مشترک میان قالی‌های محرابی شناسایی شود. در گام بعدی جهت اطمینان از کاربرد تعمدی و یا تصادفی رنگ‌ها در قالی‌های محرابی، رنگ‌بندی قالی‌های محرابی با غیرمحرابی مقایسه شد. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد رنگ‌های کاربردی در قالی‌های محرابی به صورت آگاهانه انتخاب شده است و اختلافاتی میان رنگ‌بندی غیرمحرابی وجود دارد. در قالی‌های محرابی علیرغم کاربرد نقش‌مایه‌های متنوع، تنها از هفت رنگ ثابت در رنگ‌بندی قالی‌های محرابی استفاده شده است. این رنگ‌ها که در عرفان اسلامی مقدس و مورد احترام می‌باشند عبارتند از سفید، مشکی، صندل، آبی، سرخ، زرد و سبز که هر یک از رنگ‌های مذکور جایگاه ثابتی را در عموم قالی‌های محرابی به خود اختصاص داده و به مفاهیم نمادین و مقدسی همانند ترویج مذهب شیعه، وحدت و حضور آدمی در بهشت اشاره دارد. بدین ترتیب نتیجه نهایی پژوهش نشان می‌دهد، جایگاه و چیدمان رنگی قالی‌های محرابی صفویه در خدمت مفاهیم مستتری است که افزون بر ادراک مفاهیم اسلامی و شیعی، باعث تشدید حالات معنوی و عرفانی نمازگزار حین انجام فریضه الهی نماز می‌شود. این پژوهش با استفاده از منابع کتابخانه‌ای، به روش کیفی توصیفی- تحلیلی به انجام رسیده است. |
| format | Article |
| id | doaj-art-bf0aad30bd0e4d34917f2ad2ac502f19 |
| institution | Kabale University |
| issn | 2251-7278 2383-2223 |
| language | fas |
| publishDate | 2017-03-01 |
| publisher | Institute for Color Science and Technology |
| record_format | Article |
| series | مطالعات در دنیای رنگ |
| spelling | doaj-art-bf0aad30bd0e4d34917f2ad2ac502f192025-02-04T07:21:08ZfasInstitute for Color Science and Technologyمطالعات در دنیای رنگ2251-72782383-22232017-03-0171476576441جایگاه نمادین رنگ در قالی‌های محرابی صفویمحمدرضا شاه پروری0سید محمد مهدی میرزاامینی1مصطفی زارع مهرجردی2امید شیخ بگلو3دانشکده هنر، دانشگاه شاهددانشگاه هنر اصفهان، دانشگاه اصفهاندانشکده هنر اسلامی، دانشگاه هنر اسلامی تبریزدانشکده هنر اسلامی، دانشگاه هنر اسلامی تبریزقالی از مصادیق هنر اسلامی است که از جلوه‌های زیبایی و آیینی برخوردار می‌باشد. این هنر ملی در دوران حکومت خاندان صفوی مورد توجه قرار گرفت. از این عصر قالی‌هایی با طرح‌ها و نقش‌های متفاوت بجای مانده که هر یک از مفاهیم ویژه‌ای با هدف ترویج تشیع برخوردار است. از این جمله قالی‌ها و قالیچه‌های محرابی می‌باشد که به سبب کاربرد مذهبی در این دوران مورد توجه قرار گرفته و در کارگاه‌های درباری در انواع و ابعاد متفاوت تولید می‌شده است. قالیچه‌های محرابی که قرابت نزدیکی به ساختار معماری و محراب مساجد دارند، با رنگ‌ها، آرایه‌های تجریدی گیاهی و هندسی و خط نگاره‌هایی با مضامین آیات و احادیث متبرکه مزین شده‌اند. حال با توجه به نمادگرایی در قالی ایرانی و استفاده آیینی قالی محرابی در پژوهش حاضر رنگ‌ها و رنگ‌بندی قالی محرابی عصر صفوی مطالعه و بررسی شد تا در گام نخست رنگ‌های موجود و مشترک میان قالی‌های محرابی شناسایی شود. در گام بعدی جهت اطمینان از کاربرد تعمدی و یا تصادفی رنگ‌ها در قالی‌های محرابی، رنگ‌بندی قالی‌های محرابی با غیرمحرابی مقایسه شد. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد رنگ‌های کاربردی در قالی‌های محرابی به صورت آگاهانه انتخاب شده است و اختلافاتی میان رنگ‌بندی غیرمحرابی وجود دارد. در قالی‌های محرابی علیرغم کاربرد نقش‌مایه‌های متنوع، تنها از هفت رنگ ثابت در رنگ‌بندی قالی‌های محرابی استفاده شده است. این رنگ‌ها که در عرفان اسلامی مقدس و مورد احترام می‌باشند عبارتند از سفید، مشکی، صندل، آبی، سرخ، زرد و سبز که هر یک از رنگ‌های مذکور جایگاه ثابتی را در عموم قالی‌های محرابی به خود اختصاص داده و به مفاهیم نمادین و مقدسی همانند ترویج مذهب شیعه، وحدت و حضور آدمی در بهشت اشاره دارد. بدین ترتیب نتیجه نهایی پژوهش نشان می‌دهد، جایگاه و چیدمان رنگی قالی‌های محرابی صفویه در خدمت مفاهیم مستتری است که افزون بر ادراک مفاهیم اسلامی و شیعی، باعث تشدید حالات معنوی و عرفانی نمازگزار حین انجام فریضه الهی نماز می‌شود. این پژوهش با استفاده از منابع کتابخانه‌ای، به روش کیفی توصیفی- تحلیلی به انجام رسیده است.https://jscw.icrc.ac.ir/article_76441_25e5fa4005bd6b3266bd688bdecf0762.pdfقالی ایرانیقالی محرابیرنگصفوینمادگرایی |
| spellingShingle | محمدرضا شاه پروری سید محمد مهدی میرزاامینی مصطفی زارع مهرجردی امید شیخ بگلو جایگاه نمادین رنگ در قالی‌های محرابی صفوی مطالعات در دنیای رنگ قالی ایرانی قالی محرابی رنگ صفوی نمادگرایی |
| title | جایگاه نمادین رنگ در قالی‌های محرابی صفوی |
| title_full | جایگاه نمادین رنگ در قالی‌های محرابی صفوی |
| title_fullStr | جایگاه نمادین رنگ در قالی‌های محرابی صفوی |
| title_full_unstemmed | جایگاه نمادین رنگ در قالی‌های محرابی صفوی |
| title_short | جایگاه نمادین رنگ در قالی‌های محرابی صفوی |
| title_sort | جایگاه نمادین رنگ در قالی‌های محرابی صفوی |
| topic | قالی ایرانی قالی محرابی رنگ صفوی نمادگرایی |
| url | https://jscw.icrc.ac.ir/article_76441_25e5fa4005bd6b3266bd688bdecf0762.pdf |
| work_keys_str_mv | AT mḥmdrḍạsẖạhprwry jạygạhnmạdynrngdrqạlyhạymḥrạbyṣfwy AT sydmḥmdmhdymyrzạạmyny jạygạhnmạdynrngdrqạlyhạymḥrạbyṣfwy AT mṣṭfyzạrʿmhrjrdy jạygạhnmạdynrngdrqạlyhạymḥrạbyṣfwy AT ạmydsẖykẖbglw jạygạhnmạdynrngdrqạlyhạymḥrạbyṣfwy |