Geometrinin Temellendirilmesinde Frege – Hilbert İhtilafının Kökenleri
Frege ve Hilbert arasında yirminci yüzyılın başlarında geometrinin temellendirilmesi üzerine gerçekleşmiş olan yazışmalar, ikili arasındaki geometri aksiyomlarının statüsüne yönelik farklı fikirleri ortaya koymaktadır. Hilbert, geometriyi aksiyomatize ederken, olanak açısından bir tür uzay görüsünde...
Saved in:
| Main Author: | |
|---|---|
| Format: | Article |
| Language: | English |
| Published: |
Türk Felsefe Derneği
2024-12-01
|
| Series: | Felsefe Dünyası |
| Subjects: | |
| Online Access: | https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/4186595 |
| Tags: |
Add Tag
No Tags, Be the first to tag this record!
|
| _version_ | 1832571125983346688 |
|---|---|
| author | Şeyma Nur Tan |
| author_facet | Şeyma Nur Tan |
| author_sort | Şeyma Nur Tan |
| collection | DOAJ |
| description | Frege ve Hilbert arasında yirminci yüzyılın başlarında geometrinin temellendirilmesi üzerine gerçekleşmiş olan yazışmalar, ikili arasındaki geometri aksiyomlarının statüsüne yönelik farklı fikirleri ortaya koymaktadır. Hilbert, geometriyi aksiyomatize ederken, olanak açısından bir tür uzay görüsünden bahsetse dahi, dizgesinde mantıksal-olmayan terimleri salt şematik terimler olarak ele almış ve konu-nötr olarak gördüğü mantıksal çıkarımı, sentaktik tutarlılığa indirgemiştir. Frege ise geometrinin temelleri ve aksiyomatik dizgelerin tutarlılık ve bağımsızlıklarına yönelik metateoretik yaklaşımlar söz konusu olduğunda, semantiğin sızmadığı salt sentaktik yaklaşımları yetersiz bulduğu için Hilbert’e çeşitli itirazlar yöneltmiştir. Bu çalışmada, ihtilafın aksiyomatik dizgelerin doğasına yönelik anlaşmazlık ve tutarlılık ve bağımsızlık kanıtlarının metodolojisine yönelik anlaşmazlık olarak iki ana başlıkta yoğunlaştığı ve temelde ikilinin geometrinin nesnesi ve görü arasındaki ilişkiye yönelik farklı tutumlarının bu duruma sebep olduğu iddia edilecektir. |
| format | Article |
| id | doaj-art-b6667ef0e5de47e7b62df3be211d398b |
| institution | Kabale University |
| issn | 1301-0875 |
| language | English |
| publishDate | 2024-12-01 |
| publisher | Türk Felsefe Derneği |
| record_format | Article |
| series | Felsefe Dünyası |
| spelling | doaj-art-b6667ef0e5de47e7b62df3be211d398b2025-02-02T13:20:46ZengTürk Felsefe DerneğiFelsefe Dünyası1301-08752024-12-0180709710.58634/felsefedunyasi.15426062040Geometrinin Temellendirilmesinde Frege – Hilbert İhtilafının KökenleriŞeyma Nur Tan0https://orcid.org/0000-0002-8993-1316İSTANBUL 29 MAYIS ÜNİVERSİTESİ, SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ, FELSEFE (DR)Frege ve Hilbert arasında yirminci yüzyılın başlarında geometrinin temellendirilmesi üzerine gerçekleşmiş olan yazışmalar, ikili arasındaki geometri aksiyomlarının statüsüne yönelik farklı fikirleri ortaya koymaktadır. Hilbert, geometriyi aksiyomatize ederken, olanak açısından bir tür uzay görüsünden bahsetse dahi, dizgesinde mantıksal-olmayan terimleri salt şematik terimler olarak ele almış ve konu-nötr olarak gördüğü mantıksal çıkarımı, sentaktik tutarlılığa indirgemiştir. Frege ise geometrinin temelleri ve aksiyomatik dizgelerin tutarlılık ve bağımsızlıklarına yönelik metateoretik yaklaşımlar söz konusu olduğunda, semantiğin sızmadığı salt sentaktik yaklaşımları yetersiz bulduğu için Hilbert’e çeşitli itirazlar yöneltmiştir. Bu çalışmada, ihtilafın aksiyomatik dizgelerin doğasına yönelik anlaşmazlık ve tutarlılık ve bağımsızlık kanıtlarının metodolojisine yönelik anlaşmazlık olarak iki ana başlıkta yoğunlaştığı ve temelde ikilinin geometrinin nesnesi ve görü arasındaki ilişkiye yönelik farklı tutumlarının bu duruma sebep olduğu iddia edilecektir.https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/4186595geometryintuitionaxiomatizationlogical deductionconsistency and independence proofstopic-neutralgeometrigörüaksiyomatizasyonmantıksal çıkarımtutarlılık ve bağımsızlık kanıtlarıkonu-nötr |
| spellingShingle | Şeyma Nur Tan Geometrinin Temellendirilmesinde Frege – Hilbert İhtilafının Kökenleri Felsefe Dünyası geometry intuition axiomatization logical deduction consistency and independence proofs topic-neutral geometri görü aksiyomatizasyon mantıksal çıkarım tutarlılık ve bağımsızlık kanıtları konu-nötr |
| title | Geometrinin Temellendirilmesinde Frege – Hilbert İhtilafının Kökenleri |
| title_full | Geometrinin Temellendirilmesinde Frege – Hilbert İhtilafının Kökenleri |
| title_fullStr | Geometrinin Temellendirilmesinde Frege – Hilbert İhtilafının Kökenleri |
| title_full_unstemmed | Geometrinin Temellendirilmesinde Frege – Hilbert İhtilafının Kökenleri |
| title_short | Geometrinin Temellendirilmesinde Frege – Hilbert İhtilafının Kökenleri |
| title_sort | geometrinin temellendirilmesinde frege hilbert ihtilafinin kokenleri |
| topic | geometry intuition axiomatization logical deduction consistency and independence proofs topic-neutral geometri görü aksiyomatizasyon mantıksal çıkarım tutarlılık ve bağımsızlık kanıtları konu-nötr |
| url | https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/4186595 |
| work_keys_str_mv | AT seymanurtan geometrinintemellendirilmesindefregehilbertihtilafınınkokenleri |