تحلیل سینوپتیک اثر کمفشارهای بریده در بارش سنگین ایران
بارشهای سنگین امروزه به خاطر مخاطرات و خسارات وارده، از جنبههای مهم در مطالعات آب‌وهوایی هستند. کمفشارهای بریده با ایجاد ناپایداری جوی در رخداد بارش سنگین در ایران تأثیرگذار هستند. در این راستا ابتدا متغیرهای آب‌وهوایی دما، بارش و ارتفاع ژئوپتانسیل تراز 500 هکتوپاسکال جو در ارتباط با تشکیل کمفش...
Saved in:
| Main Authors: | , , , , |
|---|---|
| Format: | Article |
| Language: | English |
| Published: |
Ferdowsi University of Mashhad
2024-01-01
|
| Series: | جغرافیا و مخاطرات محیطی |
| Subjects: | |
| Online Access: | https://geoeh.um.ac.ir/article_43543_efdd04635af9213ac0b2350bfd9f11fc.pdf |
| Tags: |
Add Tag
No Tags, Be the first to tag this record!
|
| _version_ | 1832592589046415360 |
|---|---|
| author | شهرام لطفی قرانچای طیبه اکبری ازیرانی علی رضا شکیبا فاطمه ربانی آمنه دشت بزرگی |
| author_facet | شهرام لطفی قرانچای طیبه اکبری ازیرانی علی رضا شکیبا فاطمه ربانی آمنه دشت بزرگی |
| author_sort | شهرام لطفی قرانچای |
| collection | DOAJ |
| description | بارشهای سنگین امروزه به خاطر مخاطرات و خسارات وارده، از جنبههای مهم در مطالعات آب‌وهوایی هستند. کمفشارهای بریده با ایجاد ناپایداری جوی در رخداد بارش سنگین در ایران تأثیرگذار هستند. در این راستا ابتدا متغیرهای آب‌وهوایی دما، بارش و ارتفاع ژئوپتانسیل تراز 500 هکتوپاسکال جو در ارتباط با تشکیل کمفشارهای بریده طی دوره (2018-1986) بررسی شد. سپس جهت پیش نگری تغییرات رخداد کمفشار بریده درآینده و اثر آن بر بارش سنگین، از پایگاه داده ECMWF نسخه ERA-Interim و مدلهای CMIP5 با رویکرد ریزمقیاس نمایی CORDEX تحت دو سناریوی انتشار خوشبینانه RCP4.5 و بدبینانه RCP8.5 تا سال 2099 استفاده شد. نتایج نشان داد که در سناریوی RCP4.5 افزایش بارش به میزان حداقل 41/2 میلیمتر و در سناریوی RCP8.5 کاهش بارش حداکثر به میزان 91 میلیمتر برآورد شد. ناهنجاریهای فشار سطح 500 هکتوپاسکال براساس RCP4.5 و RCP8.5 به میزان 5/61 و 5/92 ژئوپتانسیل متر افزایش خواهد داشت. کمترین فراوانی رخداد کمفشار بریده در سالهای 1995 و 1996 به تعداد 10 رخداد، و بیشترین رخداد در سالهای 1986 با 30 رخداد بوده است. با افزایش دمای هوا و پیشروی پرفشارجنب حارهای به سمت عرضهای بالا، محل تشکیل و مسیر حرکت کمفشارهای بریده در دوره 33 ساله به سمت عرضهای جغرافیایی شمالیتر کشیده شده‌اند که میتواند شواهدی از اثرات تغییر اقلیم در ایران باشد. وجود رابطه مستقیم معنادار بین فراوانی رخداد کمفشار بریده و بارش سنگین در سطح خطای 5 درصد تأیید شد. همچنین میزان تأثیر کمفشارهای بریده در فراوانی بارش سنگین ایستگاههای ایران بهویژه ایستگاههای شمالی چشمگیرتر بوده است. |
| format | Article |
| id | doaj-art-ac2d3e82623040c7933c1d36da5eb728 |
| institution | Kabale University |
| issn | 2322-1682 2383-3076 |
| language | English |
| publishDate | 2024-01-01 |
| publisher | Ferdowsi University of Mashhad |
| record_format | Article |
| series | جغرافیا و مخاطرات محیطی |
| spelling | doaj-art-ac2d3e82623040c7933c1d36da5eb7282025-01-21T06:40:52ZengFerdowsi University of Mashhadجغرافیا و مخاطرات محیطی2322-16822383-30762024-01-0112420523210.22067/geoeh.2023.79894.131443543تحلیل سینوپتیک اثر کمفشارهای بریده در بارش سنگین ایرانشهرام لطفی قرانچای0طیبه اکبری ازیرانی1علی رضا شکیبا2فاطمه ربانی3آمنه دشت بزرگی4دکتری اقلیم‌شناسی، گروه جغرافیای طبیعی، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی، تهراناستادیار اقلیم‌شناسی، گروه جغرافیای طبیعی، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی، تهراندانشیار اقلیم‌شناسی، مرکز مطالعات سنجش‌ازدور و GIS، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی، تهراندکتری اقلیم‌شناسی، مدرس دانشگاه پیام نور تهران، واحد پرند، تهراندکتری اقلیم‌شناسی، همکار پژوهشی مرکز مطالعات سنجش‌ازدور و GIS، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایرانبارشهای سنگین امروزه به خاطر مخاطرات و خسارات وارده، از جنبههای مهم در مطالعات آب‌وهوایی هستند. کمفشارهای بریده با ایجاد ناپایداری جوی در رخداد بارش سنگین در ایران تأثیرگذار هستند. در این راستا ابتدا متغیرهای آب‌وهوایی دما، بارش و ارتفاع ژئوپتانسیل تراز 500 هکتوپاسکال جو در ارتباط با تشکیل کمفشارهای بریده طی دوره (2018-1986) بررسی شد. سپس جهت پیش نگری تغییرات رخداد کمفشار بریده درآینده و اثر آن بر بارش سنگین، از پایگاه داده ECMWF نسخه ERA-Interim و مدلهای CMIP5 با رویکرد ریزمقیاس نمایی CORDEX تحت دو سناریوی انتشار خوشبینانه RCP4.5 و بدبینانه RCP8.5 تا سال 2099 استفاده شد. نتایج نشان داد که در سناریوی RCP4.5 افزایش بارش به میزان حداقل 41/2 میلیمتر و در سناریوی RCP8.5 کاهش بارش حداکثر به میزان 91 میلیمتر برآورد شد. ناهنجاریهای فشار سطح 500 هکتوپاسکال براساس RCP4.5 و RCP8.5 به میزان 5/61 و 5/92 ژئوپتانسیل متر افزایش خواهد داشت. کمترین فراوانی رخداد کمفشار بریده در سالهای 1995 و 1996 به تعداد 10 رخداد، و بیشترین رخداد در سالهای 1986 با 30 رخداد بوده است. با افزایش دمای هوا و پیشروی پرفشارجنب حارهای به سمت عرضهای بالا، محل تشکیل و مسیر حرکت کمفشارهای بریده در دوره 33 ساله به سمت عرضهای جغرافیایی شمالیتر کشیده شده‌اند که میتواند شواهدی از اثرات تغییر اقلیم در ایران باشد. وجود رابطه مستقیم معنادار بین فراوانی رخداد کمفشار بریده و بارش سنگین در سطح خطای 5 درصد تأیید شد. همچنین میزان تأثیر کمفشارهای بریده در فراوانی بارش سنگین ایستگاههای ایران بهویژه ایستگاههای شمالی چشمگیرتر بوده است.https://geoeh.um.ac.ir/article_43543_efdd04635af9213ac0b2350bfd9f11fc.pdfتغییر اقلیمکمفشار بریدهروش ریزگردانی دینامیکی cordexcmip5سناریوهای rcp |
| spellingShingle | شهرام لطفی قرانچای طیبه اکبری ازیرانی علی رضا شکیبا فاطمه ربانی آمنه دشت بزرگی تحلیل سینوپتیک اثر کمفشارهای بریده در بارش سنگین ایران جغرافیا و مخاطرات محیطی تغییر اقلیم کمفشار بریده روش ریزگردانی دینامیکی cordex cmip5 سناریوهای rcp |
| title | تحلیل سینوپتیک اثر کمفشارهای بریده در بارش سنگین ایران |
| title_full | تحلیل سینوپتیک اثر کمفشارهای بریده در بارش سنگین ایران |
| title_fullStr | تحلیل سینوپتیک اثر کمفشارهای بریده در بارش سنگین ایران |
| title_full_unstemmed | تحلیل سینوپتیک اثر کمفشارهای بریده در بارش سنگین ایران |
| title_short | تحلیل سینوپتیک اثر کمفشارهای بریده در بارش سنگین ایران |
| title_sort | تحلیل سینوپتیک اثر کمفشارهای بریده در بارش سنگین ایران |
| topic | تغییر اقلیم کمفشار بریده روش ریزگردانی دینامیکی cordex cmip5 سناریوهای rcp |
| url | https://geoeh.um.ac.ir/article_43543_efdd04635af9213ac0b2350bfd9f11fc.pdf |
| work_keys_str_mv | AT sẖhrạmlṭfyqrạncẖạy tḥlylsynwptyḵạtẖrḵmfsẖạrhạybrydhdrbạrsẖsngynạyrạn AT ṭybhạḵbryạzyrạny tḥlylsynwptyḵạtẖrḵmfsẖạrhạybrydhdrbạrsẖsngynạyrạn AT ʿlyrḍạsẖḵybạ tḥlylsynwptyḵạtẖrḵmfsẖạrhạybrydhdrbạrsẖsngynạyrạn AT fạṭmhrbạny tḥlylsynwptyḵạtẖrḵmfsẖạrhạybrydhdrbạrsẖsngynạyrạn AT ậmnhdsẖtbzrgy tḥlylsynwptyḵạtẖrḵmfsẖạrhạybrydhdrbạrsẖsngynạyrạn |