بررسی برخی صفات رشدی ارقام کینوا (Chenopodium quinoa Willd.) متأثر از سطوح رطوبتی و تاریخ کاشت در دو منطقه از استان خراسان جنوبی
رشد، جزء اصلی در توانایی زیستی همه موجودات، واسطه‌ای مهم جهت تعاملات رقابتی در جامعه گیاهی و عامل محوری تعیین کننده عملکرد محصولات زراعی می‌باشد. سالیانه حدود 12 میلیون هکتار از اراضی تولیدی به دلیل فعالیت‌های انسانی و تغییر اقلیم، خشک و بی‌حاصل گردیده است. کینوا دارای تنوع ژنتیکی بسیار زیاد بوده و...
Saved in:
| Main Authors: | , , , |
|---|---|
| Format: | Article |
| Language: | fas |
| Published: |
Gorgan University of Agricultural Sciences and Natural Resources
2024-10-01
|
| Series: | Pizhūhish/hā-yi tulīd-i giyāhī |
| Subjects: | |
| Online Access: | https://jopp.gau.ac.ir/article_7053_89d5e1198cb6c5f98ca413d68997daea.pdf |
| Tags: |
Add Tag
No Tags, Be the first to tag this record!
|
| _version_ | 1832586593891778560 |
|---|---|
| author | فرزانه گلستانی فر سهراب محمودی حمیدرضا فلاحی علی شهیدی |
| author_facet | فرزانه گلستانی فر سهراب محمودی حمیدرضا فلاحی علی شهیدی |
| author_sort | فرزانه گلستانی فر |
| collection | DOAJ |
| description | رشد، جزء اصلی در توانایی زیستی همه موجودات، واسطه‌ای مهم جهت تعاملات رقابتی در جامعه گیاهی و عامل محوری تعیین کننده عملکرد محصولات زراعی می‌باشد. سالیانه حدود 12 میلیون هکتار از اراضی تولیدی به دلیل فعالیت‌های انسانی و تغییر اقلیم، خشک و بی‌حاصل گردیده است. کینوا دارای تنوع ژنتیکی بسیار زیاد بوده و در طیف وسیعی از خاک‌ها، اقلیم‌ها و عرض‌های جغرافیایی قابلیت کشت دارد همچنین ظرفیتی فوق‌العاده جهت کشت در خاک‌های خشک و کم آب را داراست زیرا دارای قابلیت‌هایی از قبیل نیاز ذاتی پایین به آب، توانایی از سرگیری سرعت فتوسنتز و همچنین حفظ سطح برگ پس از دوره خشکی می‌باشد؛ همچنین کینوا به تنش خشکی از طریق فرار، تحمل و اجتناب از خشکی پاسخ می‌دهد.به منظور بررسی روند تغییرات ارتفاع و شاخص سبزینگی برگ کینوا، چهار آزمایش مجزا در دو منطقه (بیرجند و سربیشه) و دو تاریخ کاشت (اسفند و مرداد) در سال‌های 99-1398 به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. فاکتورهای آزمایش شامل پنج سطح رطوبتی (25، 50، 75، 100 و 125 درصد نیاز آبی گیاه) و سه رقم کینوا (تیتیکاکا، گیزاوان و ردکارینا) بود. تجزیه واریانس پس از برش‌دهی فیزیکی داده‌ها، به صورت جداگانه برای هر مرحله از نمونه-برداری انجام شد. در انتهای فصل رشد نیز ارتفاع بوته و طول گل‌آذین‌های اصلی و فرعی به صورت تجزیه مرکب و با فرض ثابت در نظر گرفتن اثرات زمان و مکان، مورد بررسی قرار گرفتند.نتایج تجزیه واریانس داده‌های چهار آزمایش مجزا نشان داد که در هر دو منطقه، در کشت اسفندماه، رقم ردکارینا و در کشت مردادماه، رقم گیزاوان، دیرتر از سایر ارقام به حداکثر میزان شاخص رسیده و با شیب کمتری نیز کاهش یافتند و درواقع از شاخص سبزینگی بالاتری برخوردار بودند. همچنین بیشترین ارتفاع بوته در کشت اسفند و مرداد به ترتیب در ارقام ردکارینا و گیزاوان مشاهده شد. در ابتدای فصل رشد، بیشترین میزان شاخص سبزینگی برگ در سطح 125 درصد نیاز آبی مشاهده شد که اختلاف معنی‌داری با سایر سطوح رطوبتی نداشت. با گذشت زمان، میزان شاخص سبزینگی برگ در سطوح رطوبتی پایین‌تر افزایش یافت به نحوی که میزان آن در سطح 25 درصد نیاز آبی بیشتر بوده و اختلاف معنی‌داری با سایر سطوح داشت. بالاترین ارتفاع بوته در سطح 125 درصد نیاز آبی بود و در هردو مکان و زمان مورد مطالعه، اختلاف معنی‌داری بین تیمارهای 125 و 100 درصد نیاز آبی گیاه، مشاهده نشد. براساس نتایج تجزیه مرکب داده‌ها در انتهای فصل رشد، بیشترین ارتفاع بوته در رقم ردکارینا و کمترین آن در رقم تیتیکاکا مشاهده شد و عامل رقم بر طول گل‌آذین‌های اصلی و فرعی تأثیر معنی‌داری نداشت. تاریخ کاشت نیز بر ارتفاع بوته تأثیر معنی‌داری نداشت اما بیشترین طول گل‌آذین اصلی و کمترین طول گل‌آذین فرعی در کشت مردادماه بدست آمد. در بررسی اثر مکان کاشت می‌توان بیان نمود که بیشترین ارتفاع بوته و طول گل‌آذین اصلی در سربیشه به ترتیب به میزان 34/86 و 04/19 سانتیمتر و بیشترین طول گل‌آذین فرعی در بیرجند به میزان 17/14 سانتیمتر مشاهده شد. با کاهش آبیاری از سطح 125 درصد به سطوح 100، 75، 50 و 25 درصد نیاز آبی، ارتفاع بوته به ترتیب 50/6، 11/15، 88/26 و 13/41 درصد، طول گل‌آذین اصلی به ترتیب 96/7، 52/16، 90/20 و 83/32 درصد و طول گل‌آذین فرعی به ترتیب 29/9، 38/19، 76/40 و 51/47 درصد کاهش یافتند.به‌طور کلی می‌توان بیان نمود که بالاترین میزان صفات رشدی از قبیل ارتفاع، شاخص سبزینگی برگ و طول گل‌آذین اصلی در کشت اسفندماه در هر دو شهرستان مورد مطالعه، متعلق به رقم ردکارینا و در کشت مردادماه، متعلق به رقم گیزاوان بود. اعمال تنش رطوبتی نیز موجب کاهش معنی‌دار این صفات در هر چهار آزمایش گردید. |
| format | Article |
| id | doaj-art-a9ffe7cf8305472e8909a56f2f4fe094 |
| institution | Kabale University |
| issn | 2322-2050 2322-2778 |
| language | fas |
| publishDate | 2024-10-01 |
| publisher | Gorgan University of Agricultural Sciences and Natural Resources |
| record_format | Article |
| series | Pizhūhish/hā-yi tulīd-i giyāhī |
| spelling | doaj-art-a9ffe7cf8305472e8909a56f2f4fe0942025-01-25T07:03:12ZfasGorgan University of Agricultural Sciences and Natural ResourcesPizhūhish/hā-yi tulīd-i giyāhī2322-20502322-27782024-10-0131323126110.22069/jopp.2024.21908.30897053بررسی برخی صفات رشدی ارقام کینوا (Chenopodium quinoa Willd.) متأثر از سطوح رطوبتی و تاریخ کاشت در دو منطقه از استان خراسان جنوبیفرزانه گلستانی فر0سهراب محمودی1حمیدرضا فلاحی2علی شهیدی3دانشجوی دکتری زراعت، گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران.نویسنده مسئول، دانشیار گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، گروه پژوهشی گیاه و تنش‌های محیطی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایراندانشیار گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، گروه پژوهشی گیاه و تنش‌های محیطی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران.دانشیار گروه علوم و مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایرانرشد، جزء اصلی در توانایی زیستی همه موجودات، واسطه‌ای مهم جهت تعاملات رقابتی در جامعه گیاهی و عامل محوری تعیین کننده عملکرد محصولات زراعی می‌باشد. سالیانه حدود 12 میلیون هکتار از اراضی تولیدی به دلیل فعالیت‌های انسانی و تغییر اقلیم، خشک و بی‌حاصل گردیده است. کینوا دارای تنوع ژنتیکی بسیار زیاد بوده و در طیف وسیعی از خاک‌ها، اقلیم‌ها و عرض‌های جغرافیایی قابلیت کشت دارد همچنین ظرفیتی فوق‌العاده جهت کشت در خاک‌های خشک و کم آب را داراست زیرا دارای قابلیت‌هایی از قبیل نیاز ذاتی پایین به آب، توانایی از سرگیری سرعت فتوسنتز و همچنین حفظ سطح برگ پس از دوره خشکی می‌باشد؛ همچنین کینوا به تنش خشکی از طریق فرار، تحمل و اجتناب از خشکی پاسخ می‌دهد.به منظور بررسی روند تغییرات ارتفاع و شاخص سبزینگی برگ کینوا، چهار آزمایش مجزا در دو منطقه (بیرجند و سربیشه) و دو تاریخ کاشت (اسفند و مرداد) در سال‌های 99-1398 به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. فاکتورهای آزمایش شامل پنج سطح رطوبتی (25، 50، 75، 100 و 125 درصد نیاز آبی گیاه) و سه رقم کینوا (تیتیکاکا، گیزاوان و ردکارینا) بود. تجزیه واریانس پس از برش‌دهی فیزیکی داده‌ها، به صورت جداگانه برای هر مرحله از نمونه-برداری انجام شد. در انتهای فصل رشد نیز ارتفاع بوته و طول گل‌آذین‌های اصلی و فرعی به صورت تجزیه مرکب و با فرض ثابت در نظر گرفتن اثرات زمان و مکان، مورد بررسی قرار گرفتند.نتایج تجزیه واریانس داده‌های چهار آزمایش مجزا نشان داد که در هر دو منطقه، در کشت اسفندماه، رقم ردکارینا و در کشت مردادماه، رقم گیزاوان، دیرتر از سایر ارقام به حداکثر میزان شاخص رسیده و با شیب کمتری نیز کاهش یافتند و درواقع از شاخص سبزینگی بالاتری برخوردار بودند. همچنین بیشترین ارتفاع بوته در کشت اسفند و مرداد به ترتیب در ارقام ردکارینا و گیزاوان مشاهده شد. در ابتدای فصل رشد، بیشترین میزان شاخص سبزینگی برگ در سطح 125 درصد نیاز آبی مشاهده شد که اختلاف معنی‌داری با سایر سطوح رطوبتی نداشت. با گذشت زمان، میزان شاخص سبزینگی برگ در سطوح رطوبتی پایین‌تر افزایش یافت به نحوی که میزان آن در سطح 25 درصد نیاز آبی بیشتر بوده و اختلاف معنی‌داری با سایر سطوح داشت. بالاترین ارتفاع بوته در سطح 125 درصد نیاز آبی بود و در هردو مکان و زمان مورد مطالعه، اختلاف معنی‌داری بین تیمارهای 125 و 100 درصد نیاز آبی گیاه، مشاهده نشد. براساس نتایج تجزیه مرکب داده‌ها در انتهای فصل رشد، بیشترین ارتفاع بوته در رقم ردکارینا و کمترین آن در رقم تیتیکاکا مشاهده شد و عامل رقم بر طول گل‌آذین‌های اصلی و فرعی تأثیر معنی‌داری نداشت. تاریخ کاشت نیز بر ارتفاع بوته تأثیر معنی‌داری نداشت اما بیشترین طول گل‌آذین اصلی و کمترین طول گل‌آذین فرعی در کشت مردادماه بدست آمد. در بررسی اثر مکان کاشت می‌توان بیان نمود که بیشترین ارتفاع بوته و طول گل‌آذین اصلی در سربیشه به ترتیب به میزان 34/86 و 04/19 سانتیمتر و بیشترین طول گل‌آذین فرعی در بیرجند به میزان 17/14 سانتیمتر مشاهده شد. با کاهش آبیاری از سطح 125 درصد به سطوح 100، 75، 50 و 25 درصد نیاز آبی، ارتفاع بوته به ترتیب 50/6، 11/15، 88/26 و 13/41 درصد، طول گل‌آذین اصلی به ترتیب 96/7، 52/16، 90/20 و 83/32 درصد و طول گل‌آذین فرعی به ترتیب 29/9، 38/19، 76/40 و 51/47 درصد کاهش یافتند.به‌طور کلی می‌توان بیان نمود که بالاترین میزان صفات رشدی از قبیل ارتفاع، شاخص سبزینگی برگ و طول گل‌آذین اصلی در کشت اسفندماه در هر دو شهرستان مورد مطالعه، متعلق به رقم ردکارینا و در کشت مردادماه، متعلق به رقم گیزاوان بود. اعمال تنش رطوبتی نیز موجب کاهش معنی‌دار این صفات در هر چهار آزمایش گردید.https://jopp.gau.ac.ir/article_7053_89d5e1198cb6c5f98ca413d68997daea.pdfروند تغییرات ارتفاع بوتهشاخص سبزینگی برگطول گل‌آذینکم آبیاری تنظیم شده |
| spellingShingle | فرزانه گلستانی فر سهراب محمودی حمیدرضا فلاحی علی شهیدی بررسی برخی صفات رشدی ارقام کینوا (Chenopodium quinoa Willd.) متأثر از سطوح رطوبتی و تاریخ کاشت در دو منطقه از استان خراسان جنوبی Pizhūhish/hā-yi tulīd-i giyāhī روند تغییرات ارتفاع بوته شاخص سبزینگی برگ طول گل‌آذین کم آبیاری تنظیم شده |
| title | بررسی برخی صفات رشدی ارقام کینوا (Chenopodium quinoa Willd.) متأثر از سطوح رطوبتی و تاریخ کاشت در دو منطقه از استان خراسان جنوبی |
| title_full | بررسی برخی صفات رشدی ارقام کینوا (Chenopodium quinoa Willd.) متأثر از سطوح رطوبتی و تاریخ کاشت در دو منطقه از استان خراسان جنوبی |
| title_fullStr | بررسی برخی صفات رشدی ارقام کینوا (Chenopodium quinoa Willd.) متأثر از سطوح رطوبتی و تاریخ کاشت در دو منطقه از استان خراسان جنوبی |
| title_full_unstemmed | بررسی برخی صفات رشدی ارقام کینوا (Chenopodium quinoa Willd.) متأثر از سطوح رطوبتی و تاریخ کاشت در دو منطقه از استان خراسان جنوبی |
| title_short | بررسی برخی صفات رشدی ارقام کینوا (Chenopodium quinoa Willd.) متأثر از سطوح رطوبتی و تاریخ کاشت در دو منطقه از استان خراسان جنوبی |
| title_sort | بررسی برخی صفات رشدی ارقام کینوا chenopodium quinoa willd متأثر از سطوح رطوبتی و تاریخ کاشت در دو منطقه از استان خراسان جنوبی |
| topic | روند تغییرات ارتفاع بوته شاخص سبزینگی برگ طول گل‌آذین کم آبیاری تنظیم شده |
| url | https://jopp.gau.ac.ir/article_7053_89d5e1198cb6c5f98ca413d68997daea.pdf |
| work_keys_str_mv | AT frzạnhglstạnyfr brrsybrkẖyṣfạtrsẖdyạrqạmḵynwạchenopodiumquinoawilldmtạtẖrạzsṭwḥrṭwbtywtạrykẖḵạsẖtdrdwmnṭqhạzạstạnkẖrạsạnjnwby AT shrạbmḥmwdy brrsybrkẖyṣfạtrsẖdyạrqạmḵynwạchenopodiumquinoawilldmtạtẖrạzsṭwḥrṭwbtywtạrykẖḵạsẖtdrdwmnṭqhạzạstạnkẖrạsạnjnwby AT ḥmydrḍạflạḥy brrsybrkẖyṣfạtrsẖdyạrqạmḵynwạchenopodiumquinoawilldmtạtẖrạzsṭwḥrṭwbtywtạrykẖḵạsẖtdrdwmnṭqhạzạstạnkẖrạsạnjnwby AT ʿlysẖhydy brrsybrkẖyṣfạtrsẖdyạrqạmḵynwạchenopodiumquinoawilldmtạtẖrạzsṭwḥrṭwbtywtạrykẖḵạsẖtdrdwmnṭqhạzạstạnkẖrạsạnjnwby |