بررسی تغییر اقلیم و دگرگونی مؤلفه‌های طبیعی با تأکید بر سیلاب (مطالعه موردی: حوضه آبخیز گرگانرود)
تغییر در الگوهای استفاده از اراضی، تخریب جنگلها، سیستم ناکارآمد مدیریت سدها و رودخانهها باعث افزایش درصد آسیب‌پذیری سیل و سیلاب میشود. روش پژوهش حاضر، با توجه به ماهیت مسئله و موضوع موردبررسی، از نوع توصیفی - تحلیلی و مطالعات کاربردی با تأکید بر روش‌های کمی است. در این تحقیق به بررسی وقوع سیل...
Saved in:
| Main Authors: | , , , |
|---|---|
| Format: | Article |
| Language: | English |
| Published: |
Ferdowsi University of Mashhad
2024-10-01
|
| Series: | جغرافیا و مخاطرات محیطی |
| Subjects: | |
| Online Access: | https://geoeh.um.ac.ir/article_44575_180d18bf166fe8f00472ac85a19256b8.pdf |
| Tags: |
Add Tag
No Tags, Be the first to tag this record!
|
| _version_ | 1832592588101648384 |
|---|---|
| author | عبدالحافظ پناهی غلامرضا جانباز قبادی صدرالدین متولی شهریار خالدی |
| author_facet | عبدالحافظ پناهی غلامرضا جانباز قبادی صدرالدین متولی شهریار خالدی |
| author_sort | عبدالحافظ پناهی |
| collection | DOAJ |
| description | تغییر در الگوهای استفاده از اراضی، تخریب جنگلها، سیستم ناکارآمد مدیریت سدها و رودخانهها باعث افزایش درصد آسیب‌پذیری سیل و سیلاب میشود. روش پژوهش حاضر، با توجه به ماهیت مسئله و موضوع موردبررسی، از نوع توصیفی - تحلیلی و مطالعات کاربردی با تأکید بر روش‌های کمی است. در این تحقیق به بررسی وقوع سیلاب تحت شرایط تغییرات اقلیمی و ارزیابی خطرات احتمالی آن و پهنهبندی، ابعاد و پیامدهای زیان‌بار آن پرداخته شده است. همچنین تغییرات منطقهای سیلاب در حوضه آبخیز گرگانرود با کارگیری اطلاعات ایستگاههای سازمان هواشناسی (سینوپتیک) با دوره ﺁماری 30 ساله (1368 تا 1397)، کاربری اراضی، پوشش گیاهی، شاخص رطوبت توپوگرافیک، شیب، ارتفاع، لیتولوژی زمین، فاصله از رودخانه، تراکم رودخانه، فرسایش، خاکشناسی، رواناب، دادههای شبیهسازی شده میانگین بارندگی حاصل از مدل HadCM3 در LARS-WG تحت سناریو SRA1B بین سال‌های 2011 تا 2045 برﺁورد شده است. در این تحقیق از دو روش متفاوت برای ارزیابی خطر سیل استفاده شد: یعنی در روش اول از مدل LARS-WG برای ریز مقیاس نمائی جهت پیشبینی اقلیم آینده (نزدیک و دور) و در روش دوم از مدل هیدرولوژیکی SWAT. با توجه به درصد خطرات احتمالی در حوزه آبریز گرگانرود در محیط نرم‌افزار GIS با استفاده از افزونه SWAT پهنهبندی گردید. در این پژوهش بر اساس مدل SWAT مقادیر بارش روزانه و دمای روزانه ایستگاههای سینوپتیک واسنجی گردید. نتایج حاصل از این رویکرد نشان داد مداخله انسان در جریانهای اصلی، پراکندگی شهری و روستایی، ایجاد آب‌بندان و تخریب مراتع و آسیب به جنگلها از اصلی‌ترین عواملی است که در ایجاد سیلابهای ناگهانی در منطقه مؤثر بوده است. این رویکرد یکپارچه، ضرورت ارزیابی و اعتبارسنجی مداوم مدل‌های هیدرولوژیکی و هیدرولیکی را در حوضه گرگانرود و جریانهای زودگذر آشکار کرد. نتایج تحقیق نشان داد که مناطق بسیار خطرناک سیل در نزدیکی شبکه زهکشی یافت شده است. همچنین عوامل تأثیرگذار مهم در معرض خطر سیلاب به ترتیب شامل انباشت جریان، ارتفاع و نفوذ آب خاک (همان وزن)، فاصله از شبکه زهکشی، متوسط باران سالیانه، تراکم زهکشی، کاربری زمین و شیب بوده است که موجب پاسخ‌های هیدرولوژیکی متفاوت به رخداد بارش در حوضه‌های مختلف منطقه شده و این امر بر ایجاد و ویژگی‌های سیلاب ناگهانی تأثیرگذار بوده است. |
| format | Article |
| id | doaj-art-a8fdaa5794b14cec8083d519f993d130 |
| institution | Kabale University |
| issn | 2322-1682 2383-3076 |
| language | English |
| publishDate | 2024-10-01 |
| publisher | Ferdowsi University of Mashhad |
| record_format | Article |
| series | جغرافیا و مخاطرات محیطی |
| spelling | doaj-art-a8fdaa5794b14cec8083d519f993d1302025-01-21T06:39:37ZengFerdowsi University of Mashhadجغرافیا و مخاطرات محیطی2322-16822383-30762024-10-0113318421310.22067/geoeh.2023.84657.141944575بررسی تغییر اقلیم و دگرگونی مؤلفه‌های طبیعی با تأکید بر سیلاب (مطالعه موردی: حوضه آبخیز گرگانرود)عبدالحافظ پناهی0غلامرضا جانباز قبادی1صدرالدین متولی2شهریار خالدی3دکتری اقلیم‌شناسی، اداره کل هواشناسی استان گلستاندانشیار گروه جغرافیای طبیعی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد نوردانشیار گروه جغرافیای طبیعی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد نور– استاد گروه علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی،تهران،ایرانتغییر در الگوهای استفاده از اراضی، تخریب جنگلها، سیستم ناکارآمد مدیریت سدها و رودخانهها باعث افزایش درصد آسیب‌پذیری سیل و سیلاب میشود. روش پژوهش حاضر، با توجه به ماهیت مسئله و موضوع موردبررسی، از نوع توصیفی - تحلیلی و مطالعات کاربردی با تأکید بر روش‌های کمی است. در این تحقیق به بررسی وقوع سیلاب تحت شرایط تغییرات اقلیمی و ارزیابی خطرات احتمالی آن و پهنهبندی، ابعاد و پیامدهای زیان‌بار آن پرداخته شده است. همچنین تغییرات منطقهای سیلاب در حوضه آبخیز گرگانرود با کارگیری اطلاعات ایستگاههای سازمان هواشناسی (سینوپتیک) با دوره ﺁماری 30 ساله (1368 تا 1397)، کاربری اراضی، پوشش گیاهی، شاخص رطوبت توپوگرافیک، شیب، ارتفاع، لیتولوژی زمین، فاصله از رودخانه، تراکم رودخانه، فرسایش، خاکشناسی، رواناب، دادههای شبیهسازی شده میانگین بارندگی حاصل از مدل HadCM3 در LARS-WG تحت سناریو SRA1B بین سال‌های 2011 تا 2045 برﺁورد شده است. در این تحقیق از دو روش متفاوت برای ارزیابی خطر سیل استفاده شد: یعنی در روش اول از مدل LARS-WG برای ریز مقیاس نمائی جهت پیشبینی اقلیم آینده (نزدیک و دور) و در روش دوم از مدل هیدرولوژیکی SWAT. با توجه به درصد خطرات احتمالی در حوزه آبریز گرگانرود در محیط نرم‌افزار GIS با استفاده از افزونه SWAT پهنهبندی گردید. در این پژوهش بر اساس مدل SWAT مقادیر بارش روزانه و دمای روزانه ایستگاههای سینوپتیک واسنجی گردید. نتایج حاصل از این رویکرد نشان داد مداخله انسان در جریانهای اصلی، پراکندگی شهری و روستایی، ایجاد آب‌بندان و تخریب مراتع و آسیب به جنگلها از اصلی‌ترین عواملی است که در ایجاد سیلابهای ناگهانی در منطقه مؤثر بوده است. این رویکرد یکپارچه، ضرورت ارزیابی و اعتبارسنجی مداوم مدل‌های هیدرولوژیکی و هیدرولیکی را در حوضه گرگانرود و جریانهای زودگذر آشکار کرد. نتایج تحقیق نشان داد که مناطق بسیار خطرناک سیل در نزدیکی شبکه زهکشی یافت شده است. همچنین عوامل تأثیرگذار مهم در معرض خطر سیلاب به ترتیب شامل انباشت جریان، ارتفاع و نفوذ آب خاک (همان وزن)، فاصله از شبکه زهکشی، متوسط باران سالیانه، تراکم زهکشی، کاربری زمین و شیب بوده است که موجب پاسخ‌های هیدرولوژیکی متفاوت به رخداد بارش در حوضه‌های مختلف منطقه شده و این امر بر ایجاد و ویژگی‌های سیلاب ناگهانی تأثیرگذار بوده است.https://geoeh.um.ac.ir/article_44575_180d18bf166fe8f00472ac85a19256b8.pdfارزیابی آسیب‌پذیری سیلمدل‌سازی هیدرولوژیکیتغییر کاربری زمینتأثیر تغییر اقلیممدیریت حوضه آبریزتحلیل جغرافیایی |
| spellingShingle | عبدالحافظ پناهی غلامرضا جانباز قبادی صدرالدین متولی شهریار خالدی بررسی تغییر اقلیم و دگرگونی مؤلفه‌های طبیعی با تأکید بر سیلاب (مطالعه موردی: حوضه آبخیز گرگانرود) جغرافیا و مخاطرات محیطی ارزیابی آسیب‌پذیری سیل مدل‌سازی هیدرولوژیکی تغییر کاربری زمین تأثیر تغییر اقلیم مدیریت حوضه آبریز تحلیل جغرافیایی |
| title | بررسی تغییر اقلیم و دگرگونی مؤلفه‌های طبیعی با تأکید بر سیلاب (مطالعه موردی: حوضه آبخیز گرگانرود) |
| title_full | بررسی تغییر اقلیم و دگرگونی مؤلفه‌های طبیعی با تأکید بر سیلاب (مطالعه موردی: حوضه آبخیز گرگانرود) |
| title_fullStr | بررسی تغییر اقلیم و دگرگونی مؤلفه‌های طبیعی با تأکید بر سیلاب (مطالعه موردی: حوضه آبخیز گرگانرود) |
| title_full_unstemmed | بررسی تغییر اقلیم و دگرگونی مؤلفه‌های طبیعی با تأکید بر سیلاب (مطالعه موردی: حوضه آبخیز گرگانرود) |
| title_short | بررسی تغییر اقلیم و دگرگونی مؤلفه‌های طبیعی با تأکید بر سیلاب (مطالعه موردی: حوضه آبخیز گرگانرود) |
| title_sort | بررسی تغییر اقلیم و دگرگونی مؤلفه‌های طبیعی با تأکید بر سیلاب مطالعه موردی حوضه آبخیز گرگانرود |
| topic | ارزیابی آسیب‌پذیری سیل مدل‌سازی هیدرولوژیکی تغییر کاربری زمین تأثیر تغییر اقلیم مدیریت حوضه آبریز تحلیل جغرافیایی |
| url | https://geoeh.um.ac.ir/article_44575_180d18bf166fe8f00472ac85a19256b8.pdf |
| work_keys_str_mv | AT ʿbdạlḥạfẓpnạhy brrsytgẖyyrạqlymwdgrgwnymwlfhhạyṭbyʿybạtạḵydbrsylạbmṭạlʿhmwrdyḥwḍhậbkẖyzgrgạnrwd AT gẖlạmrḍạjạnbạzqbạdy brrsytgẖyyrạqlymwdgrgwnymwlfhhạyṭbyʿybạtạḵydbrsylạbmṭạlʿhmwrdyḥwḍhậbkẖyzgrgạnrwd AT ṣdrạldynmtwly brrsytgẖyyrạqlymwdgrgwnymwlfhhạyṭbyʿybạtạḵydbrsylạbmṭạlʿhmwrdyḥwḍhậbkẖyzgrgạnrwd AT sẖhryạrkẖạldy brrsytgẖyyrạqlymwdgrgwnymwlfhhạyṭbyʿybạtạḵydbrsylạbmṭạlʿhmwrdyḥwḍhậbkẖyzgrgạnrwd |