تأثیر شیب دامنه و شدتهای مختلف بارندگی با شبیهساز باران بر رواناب و هدررفت خاک یک سال پس از آتشسوزی جنگل (جنگل شنرود گیلان)
مقدمه: آتشسوزی جنگل از مهمترین مشکلات محیط زیستی و اغلب محرکی مهم در تولید رواناب و فرسایش خاک در جنگل است. این پژوهش با هدف بررسی اثر متقابل شیب دامنه و شدتهای مختلف بارندگی در تولید رواناب و هدررفت خاک از جنگل سوخته با استفاده از شبیهساز باران انجام گرفت.مواد و روشها: این پژوهش در سری چهار ب...
Saved in:
| Main Authors: | , , , |
|---|---|
| Format: | Article |
| Language: | fas |
| Published: |
Iranian Society of Forestry
2024-08-01
|
| Series: | مجله جنگل ایران |
| Subjects: | |
| Online Access: | https://www.ijf-isaforestry.ir/article_205977_e52c252a23514e6595c9c8b6d5107f2f.pdf |
| Tags: |
Add Tag
No Tags, Be the first to tag this record!
|
| Summary: | مقدمه: آتشسوزی جنگل از مهمترین مشکلات محیط زیستی و اغلب محرکی مهم در تولید رواناب و فرسایش خاک در جنگل است. این پژوهش با هدف بررسی اثر متقابل شیب دامنه و شدتهای مختلف بارندگی در تولید رواناب و هدررفت خاک از جنگل سوخته با استفاده از شبیهساز باران انجام گرفت.مواد و روشها: این پژوهش در سری چهار باباکوه از حوزۀ 25 جنگلداری شنرود شهرستان سیاهکل استان گیلان انجام گرفت. در سال 1399 حدود هشت هکتار از عرصۀ جنگلی این حوزه دچار آتشسوزی از نوع بهنسبت شدید شد. اقلیم منطقه نیمهمرطوب و معتدل و حداقل و حداکثر رطوبت نسبی 70 و 90 درصد است. ارتفاع منطقه از سطح دریا 350 متر، جهت عمومی دامنه جنوب غربی، بارندگی سالیانه 1465 میلیمتر، رطوبت اولیۀ خاک 46/16 درصد و بافت خاک شنی لومی است. بررسی مؤلفههای حجم رواناب، ضریب رواناب، هدررفت خاک و غلظت رسوب با دو تیمار، شیب دامنه در دو سطح 15 و 30 درصد و شدت بارندگی در سه سطح 16/8، 16/7، 13/4 میلیمتر بر دقیقه در مدت 26/6 دقیقه با سه تکرار در 18 پلات به ابعاد (25 × 25 سانتیمتر) با استفاده از شبیهساز باران نوع کامفورست انجام گرفت. تجزیۀ واریانس پارامترهای اندازهگیریشده بهصورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی و مقایسۀ میانگین اثرهای متقابل تیمارها با روش دانکن در سطح اطمینان 95 درصد انجام گرفت.یافتهها : نتایج تجزیۀ واریانس حاکی از معنیداری اثر متقابل تیمارهای شیب و شدت بارندگی بر مؤلفههای بررسیشده است (p≤0/05). بیشترین حجم رواناب در تیمار با شدت بارندگی 16/8 میلیمتر بر دقیقه در شیب 30 درصد به مقدار 33/2418 میلیلیتر با ضریب رواناب 53/81 درصد و کمترین آن در تیمار شدت بارندگی 13/4 میلیمتر بر دقیقه در شیب 15 درصد به مقدار 846 میلیلیتر ثبت شد. نتایج هدررفت خاک نشان داد که بیشترین مقدار هدررفت خاک مربوط به شدت بارندگی 16/8 میلیمتر بر دقیقه در شیب 15 درصد به مقدار 06/11 گرم و کمترین هدررفت خاک در شدت بارندگی 13/4 میلیمتر بر دقیقه و شیب 30 درصد به مقدار 79/1 گرم. بیشترین مقدار غلظت رسوب در شیب 15 درصد و شدت 13/4 میلیمتر بر دقیقه ثبت شد.نتیجهگیری: این پژوهش نشان داد که مجموع میانگین حجم رواناب یک سال پس از آتشسوزی در این منطقه با افزایش شیب دامنه از 15 به 30 درصد 61/17 درصد افزایش داشت. همچنین در شدت بارندگی 16/8 میلیمتر بر دقیقه، بهعنوان شدت بیشینه در این تحقیق، حجم رواناب از شیب 15 به 30 درصد 6/33 درصد افزایش داشت و نتایج بررسی هدررفت خاک نیز نشان داد که بهطور میانگین 9/61 درصد افزایش در شیب 15 نسبت به 30 درصد داشت. این افزایش در تیمار شدت بارندگی 16/8 میلیمتر بر دقیقه 76 درصد ثبت شد. لذا نتایج حاکی از آن است که شیب و شدت بارندگی از عوامل مؤثر در چرخۀ هیدرولوژی و فرسایش در منطقۀ جنگلی در دامنۀ زمانی یک سال پس از آتشسوزی است. |
|---|---|
| ISSN: | 2008-6113 2423-4435 |