بررسی مبانی تداوم اهلیت تملک بعد از مرگ
بسیاری از‌حقوق‌دانان به تأسی از اطلاق مادهٔ 956 قانون مدنی، مرگ را پایان‌بخشِ اهلیت انسان دانسته و متوفا را فاقد اهلیت قلمداد کرده‌اند. شکی نیست که «اهلیت استیفا» و «آن بخش از اهلیت تمتع»، که ذاتاً قابلیت بقای بعد از فوت را ندارد؛ همانند حقوق ناشی از زوجیت، با مرگ از بین می‌رود؛ اما «حق داشتن ملک...
Saved in:
| Main Authors: | , , |
|---|---|
| Format: | Article |
| Language: | fas |
| Published: |
Ferdowsi University of Mashhad
2025-02-01
|
| Series: | فقه و اصول |
| Subjects: | |
| Online Access: | https://jfiqh.um.ac.ir/article_46173_c1f53395f2c4ec14ef3dcfbb99cf022d.pdf |
| Tags: |
Add Tag
No Tags, Be the first to tag this record!
|
| _version_ | 1823865270430597120 |
|---|---|
| author | احمد ادیبی محمد مهدی الشریف علیرضا آرش پور |
| author_facet | احمد ادیبی محمد مهدی الشریف علیرضا آرش پور |
| author_sort | احمد ادیبی |
| collection | DOAJ |
| description | بسیاری از‌حقوق‌دانان به تأسی از اطلاق مادهٔ 956 قانون مدنی، مرگ را پایان‌بخشِ اهلیت انسان دانسته و متوفا را فاقد اهلیت قلمداد کرده‌اند. شکی نیست که «اهلیت استیفا» و «آن بخش از اهلیت تمتع»، که ذاتاً قابلیت بقای بعد از فوت را ندارد؛ همانند حقوق ناشی از زوجیت، با مرگ از بین می‌رود؛ اما «حق داشتن ملک» و «اهلیت تملک» به‌عنوان یکی از جلوه‌های اهلیت تمتع، بعد ازمرگ، به‌صورت محدود امکان بقا و تداوم دارد. اصولاً شریعت اسلام اهلیت تملک را مختص به انسان زنده ندانسته و برای نهادهایی نظیر «وجوهات شرعیه» و «وقف»، اهلیت تملک در نظر گرفته است. براساس نتایج این پژوهش، که به‌روش توصیفی‌تحلیلی انجام پذیرفته، دانسته می‌شود که اطلاق مادهٔ 956 قانون مدنی قابل اتکا نبوده و امکان تداوم مالکیت پس از مرگ و حتی تملک جدید پس از فوت، در موارد خاص پذیرفته شده است. مصداق بارز مورد اول را باید در بقای «ماترک موضوع دَین مُستغرَق» در مالکیت شخص متوفا و عدم‌انتقال آن به وراث جست و مصادیق مالکیت جدید پس‌از مرگ نیز عبارت‌اند از: «مالکیت متوفا بر دیۀ ناشی از جنایت بر میت»، «مالکیت تقدیری بر دیۀ قتل»، «عودت مالکیت مبیع به متوفا درصورت فسخ ورثه» و «مالکیت متوفا بر اشیایی که قبل از فوت سبب آن‌ها را ایجاد کرده است؛ همچون صیدی که بعد از مرگ صیاد در تور ماهیگیری می‌افتد.» |
| format | Article |
| id | doaj-art-96375e0df9c84498b48036ca35c145a8 |
| institution | Kabale University |
| issn | 2008-9139 2538-3892 |
| language | fas |
| publishDate | 2025-02-01 |
| publisher | Ferdowsi University of Mashhad |
| record_format | Article |
| series | فقه و اصول |
| spelling | doaj-art-96375e0df9c84498b48036ca35c145a82025-02-08T07:22:56ZfasFerdowsi University of Mashhadفقه و اصول2008-91392538-38922025-02-01564113610.22067/jfiqh.2023.80889.153146173بررسی مبانی تداوم اهلیت تملک بعد از مرگاحمد ادیبی0محمد مهدی الشریف1علیرضا آرش پور2دانشجوی دکتری گروه حقوق، دانشکدهٔ علوم اداری و اقتصاد، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایراندانشیار گروه حقوق، دانشکدهٔ علوم اداری و اقتصاد، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایراندانشیار گروه حقوق، دانشکدهٔ علوم اداری و اقتصاد، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایرانبسیاری از‌حقوق‌دانان به تأسی از اطلاق مادهٔ 956 قانون مدنی، مرگ را پایان‌بخشِ اهلیت انسان دانسته و متوفا را فاقد اهلیت قلمداد کرده‌اند. شکی نیست که «اهلیت استیفا» و «آن بخش از اهلیت تمتع»، که ذاتاً قابلیت بقای بعد از فوت را ندارد؛ همانند حقوق ناشی از زوجیت، با مرگ از بین می‌رود؛ اما «حق داشتن ملک» و «اهلیت تملک» به‌عنوان یکی از جلوه‌های اهلیت تمتع، بعد ازمرگ، به‌صورت محدود امکان بقا و تداوم دارد. اصولاً شریعت اسلام اهلیت تملک را مختص به انسان زنده ندانسته و برای نهادهایی نظیر «وجوهات شرعیه» و «وقف»، اهلیت تملک در نظر گرفته است. براساس نتایج این پژوهش، که به‌روش توصیفی‌تحلیلی انجام پذیرفته، دانسته می‌شود که اطلاق مادهٔ 956 قانون مدنی قابل اتکا نبوده و امکان تداوم مالکیت پس از مرگ و حتی تملک جدید پس از فوت، در موارد خاص پذیرفته شده است. مصداق بارز مورد اول را باید در بقای «ماترک موضوع دَین مُستغرَق» در مالکیت شخص متوفا و عدم‌انتقال آن به وراث جست و مصادیق مالکیت جدید پس‌از مرگ نیز عبارت‌اند از: «مالکیت متوفا بر دیۀ ناشی از جنایت بر میت»، «مالکیت تقدیری بر دیۀ قتل»، «عودت مالکیت مبیع به متوفا درصورت فسخ ورثه» و «مالکیت متوفا بر اشیایی که قبل از فوت سبب آن‌ها را ایجاد کرده است؛ همچون صیدی که بعد از مرگ صیاد در تور ماهیگیری می‌افتد.»https://jfiqh.um.ac.ir/article_46173_c1f53395f2c4ec14ef3dcfbb99cf022d.pdfاهلیت تملک پس ازمرگاهلیت متوفابقای مالکیت پس از مرگتملک جدید پس از مرگاهلیت تمتع میت |
| spellingShingle | احمد ادیبی محمد مهدی الشریف علیرضا آرش پور بررسی مبانی تداوم اهلیت تملک بعد از مرگ فقه و اصول اهلیت تملک پس ازمرگ اهلیت متوفا بقای مالکیت پس از مرگ تملک جدید پس از مرگ اهلیت تمتع میت |
| title | بررسی مبانی تداوم اهلیت تملک بعد از مرگ |
| title_full | بررسی مبانی تداوم اهلیت تملک بعد از مرگ |
| title_fullStr | بررسی مبانی تداوم اهلیت تملک بعد از مرگ |
| title_full_unstemmed | بررسی مبانی تداوم اهلیت تملک بعد از مرگ |
| title_short | بررسی مبانی تداوم اهلیت تملک بعد از مرگ |
| title_sort | بررسی مبانی تداوم اهلیت تملک بعد از مرگ |
| topic | اهلیت تملک پس ازمرگ اهلیت متوفا بقای مالکیت پس از مرگ تملک جدید پس از مرگ اهلیت تمتع میت |
| url | https://jfiqh.um.ac.ir/article_46173_c1f53395f2c4ec14ef3dcfbb99cf022d.pdf |
| work_keys_str_mv | AT ạḥmdạdyby brrsymbạnytdạwmạhlyttmlḵbʿdạzmrg AT mḥmdmhdyạlsẖryf brrsymbạnytdạwmạhlyttmlḵbʿdạzmrg AT ʿlyrḍạậrsẖpwr brrsymbạnytdạwmạhlyttmlḵbʿdạzmrg |