Çocuğun Namaza Alıştırılmasıyla İlgili Hadisin Fıkıh Usulü Açısından Değerlendirilmesi
İslâmî ilimler geleneğinde, birçok ilmî disiplinin inceleme konusu olan “Çocuğunuz yedi yaşına geldiğinde ona namazı emrediniz; on yaşına girdiğinde namazı kılmaz ise onu dövünüz …” rivayeti, metin ve senet yönüyle hadis âlimleri tarafından değerlendirilmiştir. Metindeki “dövme” ifadesinin, dönemin...
Saved in:
| Main Authors: | , |
|---|---|
| Format: | Article |
| Language: | Arabic |
| Published: |
University of Afyon Kocatepe
2025-06-01
|
| Series: | Kocatepe İslami İlimler Dergisi |
| Subjects: | |
| Online Access: | https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/4483942 |
| Tags: |
Add Tag
No Tags, Be the first to tag this record!
|
| _version_ | 1850207665870864384 |
|---|---|
| author | Mehmet Ayhan Ahmet Ekşi |
| author_facet | Mehmet Ayhan Ahmet Ekşi |
| author_sort | Mehmet Ayhan |
| collection | DOAJ |
| description | İslâmî ilimler geleneğinde, birçok ilmî disiplinin inceleme konusu olan “Çocuğunuz yedi yaşına geldiğinde ona namazı emrediniz; on yaşına girdiğinde namazı kılmaz ise onu dövünüz …” rivayeti, metin ve senet yönüyle hadis âlimleri tarafından değerlendirilmiştir. Metindeki “dövme” ifadesinin, dönemin kültürel pratikleriyle bağlantılı olduğu, ancak esas maksadın disiplinin sağlanması olduğu vurgulanmıştır. Eğitimciler ise, namaza alıştırma dönemine işaret eden bu hadisin aynı zamanda ibadet alışkanlığı kazanmanın adım adım ilerleyen bir süreç olduğuna dikkat çektiğini söylemişlerdir. İlgili hadis üzerinde müstakil çalışmalar daha çok bu iki alanda yapılmıştır. Bu çalışmada, nitel bir araştırma yöntemi izlenerek, çocukların namaza alıştırılmasına yönelik söz konusu hadis, fıkıh usulü perspektifinden ele alınmış ve kapsamlı bir şekilde değerlendirilmiştir. Araştırmada, hadisin tahrîciyle başlanarak, çocukların ibadet ehliyeti, emrin delâleti, hükümlerin illet ve maksatları ile fıkhın genel ilkeleri çerçevesinde çok yönlü bir inceleme yapılmıştır. Ardından, dinî sorumluluk yaşı öncesi çocuğun statüsü dikkate alınarak ibadetlere alıştırılmasında ona uygulanacak fiziksel disiplin hadiste geçen “dövme” kelimesi bağlamında ele alınmıştır. Fukahanın yaklaşımı temel alınarak, hadisin sıhhati ve “اضربوهم” ifadesinin lügavî anlamı üzerinde yapılan tartışmalara değinilmeksizin, rivayet fıkıh usulü açısından incelenmiştir. Bu bağlamda hadiste yer alan emrin bağlayıcılık derecesi, teşvik edici veya zorlayıcı olup olmadığı analiz edilmiştir. Analoji yöntemi çerçevesinde müellefe-i kulûble ilgili Hz. Ömer’in uygulaması örnek gösterilmiş ve hükümlerin illet ve maksatları bakımından yapılan değerlendirme sonucunda, fiziksel şiddetin namaza alıştırma hedefine hizmet etmediği durumlarda terkedilebileceği vurgulanmıştır. Ayrıca fıkıh usûlünün temel esasları çerçevesinde söz konusu hadis, “hedefe ulaştırmayan araçlara itibar edilmez” ve “bir gayeyi gerçekleştirmek için teşrî‘ kılınan bir nass o gayenin tersini intâc ediyorsa terk edilir.” ilkeleri bağlamında ele alınmıştır. Bu ilkelerden hareketle hadiste geçen “dövün” ifadesi namaz kılmayı sağlama gayesine matuf bir vesile ve metot olarak öngörülmüştür. Ancak günümüzde bu gayeyi sağlamayıp tersini intâc ettiği ya da istenilen hedefe ulaştırmadığı için bu metodun mutlak bir yöntem olmadığı ve terk edilebileceği sonucuna varılmıştır. Böylece sıhhatini tartışmaya açmadan söz konusu rivayeti farklı açılardan yorumlamak suretiyle hadisle amel terk edilmemiş, aksine onun ruhuna uygun hareket edilmiş olacağı tezi savunulmuştur |
| format | Article |
| id | doaj-art-90d3d1683c8f4e4da90887d0bd91daaa |
| institution | OA Journals |
| issn | 2757-8399 |
| language | Arabic |
| publishDate | 2025-06-01 |
| publisher | University of Afyon Kocatepe |
| record_format | Article |
| series | Kocatepe İslami İlimler Dergisi |
| spelling | doaj-art-90d3d1683c8f4e4da90887d0bd91daaa2025-08-20T02:10:27ZaraUniversity of Afyon KocatepeKocatepe İslami İlimler Dergisi2757-83992025-06-0181526610.52637/kiid.161127831Çocuğun Namaza Alıştırılmasıyla İlgili Hadisin Fıkıh Usulü Açısından DeğerlendirilmesiMehmet Ayhan0https://orcid.org/0000-0003-1836-7807Ahmet Ekşi1https://orcid.org/0000-0003-3218-7837Kocaeli Üniversitesi İlahiyat fakültesiKOCAELİ ÜNİVERSİTESİİslâmî ilimler geleneğinde, birçok ilmî disiplinin inceleme konusu olan “Çocuğunuz yedi yaşına geldiğinde ona namazı emrediniz; on yaşına girdiğinde namazı kılmaz ise onu dövünüz …” rivayeti, metin ve senet yönüyle hadis âlimleri tarafından değerlendirilmiştir. Metindeki “dövme” ifadesinin, dönemin kültürel pratikleriyle bağlantılı olduğu, ancak esas maksadın disiplinin sağlanması olduğu vurgulanmıştır. Eğitimciler ise, namaza alıştırma dönemine işaret eden bu hadisin aynı zamanda ibadet alışkanlığı kazanmanın adım adım ilerleyen bir süreç olduğuna dikkat çektiğini söylemişlerdir. İlgili hadis üzerinde müstakil çalışmalar daha çok bu iki alanda yapılmıştır. Bu çalışmada, nitel bir araştırma yöntemi izlenerek, çocukların namaza alıştırılmasına yönelik söz konusu hadis, fıkıh usulü perspektifinden ele alınmış ve kapsamlı bir şekilde değerlendirilmiştir. Araştırmada, hadisin tahrîciyle başlanarak, çocukların ibadet ehliyeti, emrin delâleti, hükümlerin illet ve maksatları ile fıkhın genel ilkeleri çerçevesinde çok yönlü bir inceleme yapılmıştır. Ardından, dinî sorumluluk yaşı öncesi çocuğun statüsü dikkate alınarak ibadetlere alıştırılmasında ona uygulanacak fiziksel disiplin hadiste geçen “dövme” kelimesi bağlamında ele alınmıştır. Fukahanın yaklaşımı temel alınarak, hadisin sıhhati ve “اضربوهم” ifadesinin lügavî anlamı üzerinde yapılan tartışmalara değinilmeksizin, rivayet fıkıh usulü açısından incelenmiştir. Bu bağlamda hadiste yer alan emrin bağlayıcılık derecesi, teşvik edici veya zorlayıcı olup olmadığı analiz edilmiştir. Analoji yöntemi çerçevesinde müellefe-i kulûble ilgili Hz. Ömer’in uygulaması örnek gösterilmiş ve hükümlerin illet ve maksatları bakımından yapılan değerlendirme sonucunda, fiziksel şiddetin namaza alıştırma hedefine hizmet etmediği durumlarda terkedilebileceği vurgulanmıştır. Ayrıca fıkıh usûlünün temel esasları çerçevesinde söz konusu hadis, “hedefe ulaştırmayan araçlara itibar edilmez” ve “bir gayeyi gerçekleştirmek için teşrî‘ kılınan bir nass o gayenin tersini intâc ediyorsa terk edilir.” ilkeleri bağlamında ele alınmıştır. Bu ilkelerden hareketle hadiste geçen “dövün” ifadesi namaz kılmayı sağlama gayesine matuf bir vesile ve metot olarak öngörülmüştür. Ancak günümüzde bu gayeyi sağlamayıp tersini intâc ettiği ya da istenilen hedefe ulaştırmadığı için bu metodun mutlak bir yöntem olmadığı ve terk edilebileceği sonucuna varılmıştır. Böylece sıhhatini tartışmaya açmadan söz konusu rivayeti farklı açılardan yorumlamak suretiyle hadisle amel terk edilmemiş, aksine onun ruhuna uygun hareket edilmiş olacağı tezi savunulmuşturhttps://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/4483942i̇slâm hukukufıkıh usûlühadisçocuknamazçocuğun dövülmesiislamic lawprinciples of islamic jurisprudencehadithchildprayerdisciplining children. |
| spellingShingle | Mehmet Ayhan Ahmet Ekşi Çocuğun Namaza Alıştırılmasıyla İlgili Hadisin Fıkıh Usulü Açısından Değerlendirilmesi Kocatepe İslami İlimler Dergisi i̇slâm hukuku fıkıh usûlü hadis çocuk namaz çocuğun dövülmesi islamic law principles of islamic jurisprudence hadith child prayer disciplining children. |
| title | Çocuğun Namaza Alıştırılmasıyla İlgili Hadisin Fıkıh Usulü Açısından Değerlendirilmesi |
| title_full | Çocuğun Namaza Alıştırılmasıyla İlgili Hadisin Fıkıh Usulü Açısından Değerlendirilmesi |
| title_fullStr | Çocuğun Namaza Alıştırılmasıyla İlgili Hadisin Fıkıh Usulü Açısından Değerlendirilmesi |
| title_full_unstemmed | Çocuğun Namaza Alıştırılmasıyla İlgili Hadisin Fıkıh Usulü Açısından Değerlendirilmesi |
| title_short | Çocuğun Namaza Alıştırılmasıyla İlgili Hadisin Fıkıh Usulü Açısından Değerlendirilmesi |
| title_sort | cocugun namaza alistirilmasiyla ilgili hadisin fikih usulu acisindan degerlendirilmesi |
| topic | i̇slâm hukuku fıkıh usûlü hadis çocuk namaz çocuğun dövülmesi islamic law principles of islamic jurisprudence hadith child prayer disciplining children. |
| url | https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/4483942 |
| work_keys_str_mv | AT mehmetayhan cocugunnamazaalıstırılmasıylailgilihadisinfıkıhusuluacısındandegerlendirilmesi AT ahmeteksi cocugunnamazaalıstırılmasıylailgilihadisinfıkıhusuluacısındandegerlendirilmesi |