Buhârî’nin Mu‘allakları Ekseninde Mu‘allak Hadîsin Tanımı Üzerine Bir Deneme
Buhârî, tasnîf ettiği hadîs kitâbının adını el-Câmi‘u’l-müsnedü’s sahîhu’l-muhtasar min umûri Rasûlillâhi sallallâhu ‘aleyhi ve sellem ve sünenihî ve eyyâmih koyarak ve “Ben kitâbım el-Câmi‘’e, sahîh olan hadîslerden başka hadîs almadım.” diyerek bir nevi kitâbına zayıf hadîs almadığını taahhüt etmi...
Saved in:
| Main Author: | |
|---|---|
| Format: | Article |
| Language: | English |
| Published: |
Cumhuriyet University
2025-06-01
|
| Series: | Cumhuriyet İlahiyat Dergisi |
| Subjects: | |
| Online Access: | https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/4527424 |
| Tags: |
Add Tag
No Tags, Be the first to tag this record!
|
| _version_ | 1850085483743281152 |
|---|---|
| author | Cemal Ağırman |
| author_facet | Cemal Ağırman |
| author_sort | Cemal Ağırman |
| collection | DOAJ |
| description | Buhârî, tasnîf ettiği hadîs kitâbının adını el-Câmi‘u’l-müsnedü’s sahîhu’l-muhtasar min umûri Rasûlillâhi sallallâhu ‘aleyhi ve sellem ve sünenihî ve eyyâmih koyarak ve “Ben kitâbım el-Câmi‘’e, sahîh olan hadîslerden başka hadîs almadım.” diyerek bir nevi kitâbına zayıf hadîs almadığını taahhüt etmiş, âlimler de onu Allah’ın kitâbından sonra en sahîh kitâp olarak tavsîf etmişlerdir. Bununla beraber kitâbında müsned hadîslerin yanı sıra görünürde kitâbın adına ve sözüne aykırı olarak zayıf hadîs türlerinden biri olan senedi başından kopuk (munkatı‘) mu‘allak hadîsler de yer almakta ve sayılarının hayli kabarık olduğu ifâde edilmektedir. Geçmişte olduğu gibi günümüzde de Buhârî’nin mu‘allakları bazen müstakil kitap veya tezlerin, bazen bir tezin bir kısmının veya bir bölümünün, bazen de bir makale olarak birçok akademik çalışmanın konusu olmuş ve olmaya da devam etmektedir. Doğrudan veya dolaylı olarak Buhârî’nin hadîs alma metoduna değinen bu çalışmalarda aynı konular ele alınmış, genel olarak âlimlerin Buhârî’nin mu‘allakları ile ilgili yaptıkları tenkit ve değerlendirmelerin isabetli olup olmadığı tartışılmıştır. Ancak bütün bu tartışmalar; birinci olarak Buhârî’nin ta‘lîk ederek yaptığı nakillerin mu‘allak kabul edilmesi sonucundan hareketle sahîh olup olmadıkları, ikinci olarak da mu‘allaklarının mevsûl olup olmadıkları üzerinden yapılmıştır. Bizim bu çalışmamızda hedeflenen amaç farklıdır. Bu makalede Buhârî’nin mu‘allakları ile ilgili iddialar çerçevesinde mu‘allak hadîsin tanımı ve sıhhat durumu, Buhârî’nin hadîs seçiminde esas aldığı kriterler ve mu‘allak hadîs kullanımı, mu‘allak hadîs kullanımında cezm ve temrîz sîgası ayırımı, hocalarından cezm sîgası ile ta‘lîk ettiği hadîslerin durumu, bâb başlıkları ve bâb başlıklarında mu‘allak hadîs kullanımı ve nihâi olarak mu‘allaklarının sıhhat durumu ele alınmış, bu ve benzeri konular üzerinde yoğunlaşan tartışmalar ve bu tartışmalara verilen cevaplar, kısaca tespit ve değerlendirme yöntemi ile incelenmiştir. Sonuç olarak mevcut mu‘allak hadîs tanımının kanaatimizce eksik olduğu ve ilgili tartışmaların mevcut tanım üzerinden değil de yeni bir tanım üzerinden yapılması gerektiği savunulmuştur. Bununla beraber hem bu eksikliği ortaya koymaya hem Buhârî’nin mu‘allakları ekseninde mevcut tanıma bir ilâve ile tartışmaların seyrini değiştirecek yeni bir tanım denemesi yapılmaya çalışılmıştır. Bizi bu çalışmaya sevk eden sebep Buhârî’nin mu‘allaklarının mevcut tanıma uymaması, tanımın “efrâdını câmi ağyarını mâni” olmaması, buna bağlı olarak da Buhârî’nin mu‘allaklarının mevcut tanımdan istisna edilmesi ve bunun izahında yaşanan zorluk ve problemler olmuştur. Çalışmamız, temel çıktımızı besleyen sebeplerle yeni mu‘allak hadîs tanımıyla sonuçlandırılmıştır. |
| format | Article |
| id | doaj-art-74942c8509624d73b4a3cf5e415b0ff2 |
| institution | DOAJ |
| issn | 2528-987X |
| language | English |
| publishDate | 2025-06-01 |
| publisher | Cumhuriyet University |
| record_format | Article |
| series | Cumhuriyet İlahiyat Dergisi |
| spelling | doaj-art-74942c8509624d73b4a3cf5e415b0ff22025-08-20T02:43:42ZengCumhuriyet UniversityCumhuriyet İlahiyat Dergisi2528-987X2025-06-0129116018410.18505/cuid.16214222057Buhârî’nin Mu‘allakları Ekseninde Mu‘allak Hadîsin Tanımı Üzerine Bir DenemeCemal Ağırman0https://orcid.org/0000-0002-8757-9515SİVAS CUMHURİYET ÜNİVERSİTESİBuhârî, tasnîf ettiği hadîs kitâbının adını el-Câmi‘u’l-müsnedü’s sahîhu’l-muhtasar min umûri Rasûlillâhi sallallâhu ‘aleyhi ve sellem ve sünenihî ve eyyâmih koyarak ve “Ben kitâbım el-Câmi‘’e, sahîh olan hadîslerden başka hadîs almadım.” diyerek bir nevi kitâbına zayıf hadîs almadığını taahhüt etmiş, âlimler de onu Allah’ın kitâbından sonra en sahîh kitâp olarak tavsîf etmişlerdir. Bununla beraber kitâbında müsned hadîslerin yanı sıra görünürde kitâbın adına ve sözüne aykırı olarak zayıf hadîs türlerinden biri olan senedi başından kopuk (munkatı‘) mu‘allak hadîsler de yer almakta ve sayılarının hayli kabarık olduğu ifâde edilmektedir. Geçmişte olduğu gibi günümüzde de Buhârî’nin mu‘allakları bazen müstakil kitap veya tezlerin, bazen bir tezin bir kısmının veya bir bölümünün, bazen de bir makale olarak birçok akademik çalışmanın konusu olmuş ve olmaya da devam etmektedir. Doğrudan veya dolaylı olarak Buhârî’nin hadîs alma metoduna değinen bu çalışmalarda aynı konular ele alınmış, genel olarak âlimlerin Buhârî’nin mu‘allakları ile ilgili yaptıkları tenkit ve değerlendirmelerin isabetli olup olmadığı tartışılmıştır. Ancak bütün bu tartışmalar; birinci olarak Buhârî’nin ta‘lîk ederek yaptığı nakillerin mu‘allak kabul edilmesi sonucundan hareketle sahîh olup olmadıkları, ikinci olarak da mu‘allaklarının mevsûl olup olmadıkları üzerinden yapılmıştır. Bizim bu çalışmamızda hedeflenen amaç farklıdır. Bu makalede Buhârî’nin mu‘allakları ile ilgili iddialar çerçevesinde mu‘allak hadîsin tanımı ve sıhhat durumu, Buhârî’nin hadîs seçiminde esas aldığı kriterler ve mu‘allak hadîs kullanımı, mu‘allak hadîs kullanımında cezm ve temrîz sîgası ayırımı, hocalarından cezm sîgası ile ta‘lîk ettiği hadîslerin durumu, bâb başlıkları ve bâb başlıklarında mu‘allak hadîs kullanımı ve nihâi olarak mu‘allaklarının sıhhat durumu ele alınmış, bu ve benzeri konular üzerinde yoğunlaşan tartışmalar ve bu tartışmalara verilen cevaplar, kısaca tespit ve değerlendirme yöntemi ile incelenmiştir. Sonuç olarak mevcut mu‘allak hadîs tanımının kanaatimizce eksik olduğu ve ilgili tartışmaların mevcut tanım üzerinden değil de yeni bir tanım üzerinden yapılması gerektiği savunulmuştur. Bununla beraber hem bu eksikliği ortaya koymaya hem Buhârî’nin mu‘allakları ekseninde mevcut tanıma bir ilâve ile tartışmaların seyrini değiştirecek yeni bir tanım denemesi yapılmaya çalışılmıştır. Bizi bu çalışmaya sevk eden sebep Buhârî’nin mu‘allaklarının mevcut tanıma uymaması, tanımın “efrâdını câmi ağyarını mâni” olmaması, buna bağlı olarak da Buhârî’nin mu‘allaklarının mevcut tanımdan istisna edilmesi ve bunun izahında yaşanan zorluk ve problemler olmuştur. Çalışmamız, temel çıktımızı besleyen sebeplerle yeni mu‘allak hadîs tanımıyla sonuçlandırılmıştır.https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/4527424hadisbuhârîcâmi‘mu‘allaktanımhadīthbukhārījāmiʿmudefinition |
| spellingShingle | Cemal Ağırman Buhârî’nin Mu‘allakları Ekseninde Mu‘allak Hadîsin Tanımı Üzerine Bir Deneme Cumhuriyet İlahiyat Dergisi hadis buhârî câmi‘ mu‘allak tanım hadīth bukhārī jāmiʿ mu definition |
| title | Buhârî’nin Mu‘allakları Ekseninde Mu‘allak Hadîsin Tanımı Üzerine Bir Deneme |
| title_full | Buhârî’nin Mu‘allakları Ekseninde Mu‘allak Hadîsin Tanımı Üzerine Bir Deneme |
| title_fullStr | Buhârî’nin Mu‘allakları Ekseninde Mu‘allak Hadîsin Tanımı Üzerine Bir Deneme |
| title_full_unstemmed | Buhârî’nin Mu‘allakları Ekseninde Mu‘allak Hadîsin Tanımı Üzerine Bir Deneme |
| title_short | Buhârî’nin Mu‘allakları Ekseninde Mu‘allak Hadîsin Tanımı Üzerine Bir Deneme |
| title_sort | buhari nin mu allaklari ekseninde mu allak hadisin tanimi uzerine bir deneme |
| topic | hadis buhârî câmi‘ mu‘allak tanım hadīth bukhārī jāmiʿ mu definition |
| url | https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/4527424 |
| work_keys_str_mv | AT cemalagırman buharininmuallaklarıeksenindemuallakhadisintanımıuzerinebirdeneme |