نقد و تصحیح دوازده بیت از حافظ بر اساس مستندات متنی و شگردهای بلاغی
رسم پیشین در تصحیح متون این بوده است که اقدم نسخ را مطلقاً اساس قرار داده و به‌جز در مورد غلط‌های فاحشِ نسخة اقدم، عدول از قدیمی‌ترین ضبط را جایز نمی‌دانسته‌ا‌ند. این روش هرچند در اغلب متون مصحَّح، قرین صواب بوده، لیکن سرشت و سرگذشت دیوان اشعار حافظ و شیوة تدوین غزلیات او به گونه‌ای است که در کار تص...
Saved in:
| Main Authors: | , |
|---|---|
| Format: | Article |
| Language: | Avestan |
| Published: |
University of Tabriz
2023-02-01
|
| Series: | زبان و ادب فارسی |
| Subjects: | |
| Online Access: | https://perlit.tabrizu.ac.ir/article_16045_8c48cbbaaa3cd358042f62c00d8bc277.pdf |
| Tags: |
Add Tag
No Tags, Be the first to tag this record!
|
| _version_ | 1832571931556052992 |
|---|---|
| author | میثم جعفریان هریس محمدعلی موسی زاده |
| author_facet | میثم جعفریان هریس محمدعلی موسی زاده |
| author_sort | میثم جعفریان هریس |
| collection | DOAJ |
| description | رسم پیشین در تصحیح متون این بوده است که اقدم نسخ را مطلقاً اساس قرار داده و به‌جز در مورد غلط‌های فاحشِ نسخة اقدم، عدول از قدیمی‌ترین ضبط را جایز نمی‌دانسته‌ا‌ند. این روش هرچند در اغلب متون مصحَّح، قرین صواب بوده، لیکن سرشت و سرگذشت دیوان اشعار حافظ و شیوة تدوین غزلیات او به گونه‌ای است که در کار تصحیح شعر او، تکیۀ صِرف بر اقدم نسخ، همیشه به کشف ضبط برتر منجر نمی‌شود. از یک سو حافظ پیوسته در کار تکمیل جنبه‌های مختلف شعر خود و احیاناً حک و اصلاح آنها بوده و از دیگرسو، خود اقدام به تدوین اشعارش نکرده است و قدیم‌ترین نسخة مدوّن دیوان حافظ، مورّخ به تاریخی بعد از وفات اوست که به قول مشهور، به دست محمد گلندام سامان یافته است. محتمل است علاوه بر او، کسان دیگری نیز به جمع و تدوین غزلیات حافظ همت گماشته باشند. بر این اساس، علاوه بر اینکه با چندین نسخة اصل یا همان مادرنسخه مواجه هستیم، وجود نسخه‌های متعدد فرعی و نیز تصرفات کاتبان دیوان او، تعدد ضبط‌ها را باعث شده به گونه‌ای که صِرف مراجعه به نسخ کهن‌تر موجب از میان‌برخاستن اختلاف نظرها در مورد ضبط برتر نمی‌شود. در چنین حالتی یکی از راه‌ها بررسی ابیات مورد اختلاف بر اساس مستندات متنی و شگردهای بلاغی است. در این مقاله ضمن توجه کامل به وضعیت نسخ در خصوص دوازده بیت از دیوان حافظ، ضبط نهایی آنها را بر اساس همان مستندات و شگردها پیشنهاد کرده‌ایم. |
| format | Article |
| id | doaj-art-674cc81080eb4909b6ae49f0df7aaac7 |
| institution | Kabale University |
| issn | 2251-7979 2676-6779 |
| language | Avestan |
| publishDate | 2023-02-01 |
| publisher | University of Tabriz |
| record_format | Article |
| series | زبان و ادب فارسی |
| spelling | doaj-art-674cc81080eb4909b6ae49f0df7aaac72025-02-02T12:13:17ZaveUniversity of Tabrizزبان و ادب فارسی2251-79792676-67792023-02-01752467410210.22034/perlit.2023.55765.346116045نقد و تصحیح دوازده بیت از حافظ بر اساس مستندات متنی و شگردهای بلاغیمیثم جعفریان هریس0محمدعلی موسی زاده1گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکدة ادبیات و زبان‌های خارجی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایرانگروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تبریز، تبریز، ایرانرسم پیشین در تصحیح متون این بوده است که اقدم نسخ را مطلقاً اساس قرار داده و به‌جز در مورد غلط‌های فاحشِ نسخة اقدم، عدول از قدیمی‌ترین ضبط را جایز نمی‌دانسته‌ا‌ند. این روش هرچند در اغلب متون مصحَّح، قرین صواب بوده، لیکن سرشت و سرگذشت دیوان اشعار حافظ و شیوة تدوین غزلیات او به گونه‌ای است که در کار تصحیح شعر او، تکیۀ صِرف بر اقدم نسخ، همیشه به کشف ضبط برتر منجر نمی‌شود. از یک سو حافظ پیوسته در کار تکمیل جنبه‌های مختلف شعر خود و احیاناً حک و اصلاح آنها بوده و از دیگرسو، خود اقدام به تدوین اشعارش نکرده است و قدیم‌ترین نسخة مدوّن دیوان حافظ، مورّخ به تاریخی بعد از وفات اوست که به قول مشهور، به دست محمد گلندام سامان یافته است. محتمل است علاوه بر او، کسان دیگری نیز به جمع و تدوین غزلیات حافظ همت گماشته باشند. بر این اساس، علاوه بر اینکه با چندین نسخة اصل یا همان مادرنسخه مواجه هستیم، وجود نسخه‌های متعدد فرعی و نیز تصرفات کاتبان دیوان او، تعدد ضبط‌ها را باعث شده به گونه‌ای که صِرف مراجعه به نسخ کهن‌تر موجب از میان‌برخاستن اختلاف نظرها در مورد ضبط برتر نمی‌شود. در چنین حالتی یکی از راه‌ها بررسی ابیات مورد اختلاف بر اساس مستندات متنی و شگردهای بلاغی است. در این مقاله ضمن توجه کامل به وضعیت نسخ در خصوص دوازده بیت از دیوان حافظ، ضبط نهایی آنها را بر اساس همان مستندات و شگردها پیشنهاد کرده‌ایم.https://perlit.tabrizu.ac.ir/article_16045_8c48cbbaaa3cd358042f62c00d8bc277.pdfنقد و تصحیحمستندات متنی/معنایی/بلاغیحافظ |
| spellingShingle | میثم جعفریان هریس محمدعلی موسی زاده نقد و تصحیح دوازده بیت از حافظ بر اساس مستندات متنی و شگردهای بلاغی زبان و ادب فارسی نقد و تصحیح مستندات متنی/معنایی/بلاغی حافظ |
| title | نقد و تصحیح دوازده بیت از حافظ بر اساس مستندات متنی و شگردهای بلاغی |
| title_full | نقد و تصحیح دوازده بیت از حافظ بر اساس مستندات متنی و شگردهای بلاغی |
| title_fullStr | نقد و تصحیح دوازده بیت از حافظ بر اساس مستندات متنی و شگردهای بلاغی |
| title_full_unstemmed | نقد و تصحیح دوازده بیت از حافظ بر اساس مستندات متنی و شگردهای بلاغی |
| title_short | نقد و تصحیح دوازده بیت از حافظ بر اساس مستندات متنی و شگردهای بلاغی |
| title_sort | نقد و تصحیح دوازده بیت از حافظ بر اساس مستندات متنی و شگردهای بلاغی |
| topic | نقد و تصحیح مستندات متنی/معنایی/بلاغی حافظ |
| url | https://perlit.tabrizu.ac.ir/article_16045_8c48cbbaaa3cd358042f62c00d8bc277.pdf |
| work_keys_str_mv | AT mytẖmjʿfryạnhrys nqdwtṣḥyḥdwạzdhbytạzḥạfẓbrạsạsmstndạtmtnywsẖgrdhạyblạgẖy AT mḥmdʿlymwsyzạdh nqdwtṣḥyḥdwạzdhbytạzḥạfẓbrạsạsmstndạtmtnywsẖgrdhạyblạgẖy |