Gulât-ı Şîa’nın Ehl-i Beyt Taraftarlığının Sosyopolitik Nedenleri
İslam düşünce tarihinin iki ana kutbunu oluşturan Ehl-i sünnet ve Şîa temel inanç ve uygulamalarda birbirine oldukça yakındır. Bu yönüyle İslam geleneği mezhebi farklılaşmayı hiçbir zaman din farklılaşması, Hristiyanlık ve sair dinler düzeyinde tecrübe etmemiştir. Özü itibarıyla Hz. Peygamber dönemi...
Saved in:
| Main Authors: | , |
|---|---|
| Format: | Article |
| Language: | English |
| Published: |
Habip Demir
2024-12-01
|
| Series: | Turkish Journal of Shiite Studies |
| Subjects: | |
| Online Access: | https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/4312839 |
| Tags: |
Add Tag
No Tags, Be the first to tag this record!
|
| _version_ | 1832592213831319552 |
|---|---|
| author | Mehmet Çelenk Metin Gürpınar |
| author_facet | Mehmet Çelenk Metin Gürpınar |
| author_sort | Mehmet Çelenk |
| collection | DOAJ |
| description | İslam düşünce tarihinin iki ana kutbunu oluşturan Ehl-i sünnet ve Şîa temel inanç ve uygulamalarda birbirine oldukça yakındır. Bu yönüyle İslam geleneği mezhebi farklılaşmayı hiçbir zaman din farklılaşması, Hristiyanlık ve sair dinler düzeyinde tecrübe etmemiştir. Özü itibarıyla Hz. Peygamber dönemi sonrası İslam toplumunun liderlik sorunu etrafında şekillenen Sünnîlik ve Şiîlik farklılaşması zamanla bünyesine farklı unsurlar ve yaklaşımlar katarak farklı siyasi ve kelâmi oluşumlara doğru evrilmiştir. Şiiliğin siyaset problemini dini bir zeminde ele alıp kendi kelam geleneğinin kurucu unsuru haline getirmesiyle beraber konu oldukça girift bir hale gelmiştir. Şiî gelenek siyaset/imâmet hususunda birbirinden farklı çok sayıda yorum ve yaklaşım geliştirmiştir. Zeydiyye ve İsnaaşeriyye nispeten mutedil ve ilmi bir zeminde sistemlerini inşa ederken Gulât-ı Şiâ olarak adlandırılan kesimler birbirinden farklı uç yorumlar geliştirmişlerdir. Erken dönemde Ehl-i beyt’in hilâfet hakkının gasbı, masum imam ve Hz. Ebû Bekir ve Hz. Ömer karşıtlığı olarak şekillenen gulât hareketleri dinî, siyasî, sosyokültürel ve ekonomik sâiklerle tezlerini temellendirmeye çalışmışlardır. Bu hareketler halkın desteğini kazanmak için kendilerini Ehl-i beyt’ten bir şahsa isnat etmekte bir sakınca görmemişlerdir. Araştırmanın amacı, Gulât-ı Şîa’nın Ehl-i beyt taraftarlığının sosyopolitik nedenlerini bütüncül bir yaklaşımla ortaya koymaktır. |
| format | Article |
| id | doaj-art-62f67ec8d457474b8bc5c59566f7a9d7 |
| institution | Kabale University |
| issn | 2687-1882 |
| language | English |
| publishDate | 2024-12-01 |
| publisher | Habip Demir |
| record_format | Article |
| series | Turkish Journal of Shiite Studies |
| spelling | doaj-art-62f67ec8d457474b8bc5c59566f7a9d72025-01-21T12:56:03ZengHabip DemirTurkish Journal of Shiite Studies2687-18822024-12-016214917310.48203/siader.15730401529Gulât-ı Şîa’nın Ehl-i Beyt Taraftarlığının Sosyopolitik NedenleriMehmet Çelenk0https://orcid.org/0000-0001-7104-5861Metin Gürpınar1https://orcid.org/0009-0005-3094-8067ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ, İLAHİYAT FAKÜLTESİULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ, İLAHİYAT FAKÜLTESİİslam düşünce tarihinin iki ana kutbunu oluşturan Ehl-i sünnet ve Şîa temel inanç ve uygulamalarda birbirine oldukça yakındır. Bu yönüyle İslam geleneği mezhebi farklılaşmayı hiçbir zaman din farklılaşması, Hristiyanlık ve sair dinler düzeyinde tecrübe etmemiştir. Özü itibarıyla Hz. Peygamber dönemi sonrası İslam toplumunun liderlik sorunu etrafında şekillenen Sünnîlik ve Şiîlik farklılaşması zamanla bünyesine farklı unsurlar ve yaklaşımlar katarak farklı siyasi ve kelâmi oluşumlara doğru evrilmiştir. Şiiliğin siyaset problemini dini bir zeminde ele alıp kendi kelam geleneğinin kurucu unsuru haline getirmesiyle beraber konu oldukça girift bir hale gelmiştir. Şiî gelenek siyaset/imâmet hususunda birbirinden farklı çok sayıda yorum ve yaklaşım geliştirmiştir. Zeydiyye ve İsnaaşeriyye nispeten mutedil ve ilmi bir zeminde sistemlerini inşa ederken Gulât-ı Şiâ olarak adlandırılan kesimler birbirinden farklı uç yorumlar geliştirmişlerdir. Erken dönemde Ehl-i beyt’in hilâfet hakkının gasbı, masum imam ve Hz. Ebû Bekir ve Hz. Ömer karşıtlığı olarak şekillenen gulât hareketleri dinî, siyasî, sosyokültürel ve ekonomik sâiklerle tezlerini temellendirmeye çalışmışlardır. Bu hareketler halkın desteğini kazanmak için kendilerini Ehl-i beyt’ten bir şahsa isnat etmekte bir sakınca görmemişlerdir. Araştırmanın amacı, Gulât-ı Şîa’nın Ehl-i beyt taraftarlığının sosyopolitik nedenlerini bütüncül bir yaklaşımla ortaya koymaktır.https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/4312839i̇slâm mezhepleri tarihisahâbegulât-ı şîai̇mâmetehl-i beythistory of islamic sectssahabahghulat shiaimamateahl al-bayt |
| spellingShingle | Mehmet Çelenk Metin Gürpınar Gulât-ı Şîa’nın Ehl-i Beyt Taraftarlığının Sosyopolitik Nedenleri Turkish Journal of Shiite Studies i̇slâm mezhepleri tarihi sahâbe gulât-ı şîa i̇mâmet ehl-i beyt history of islamic sects sahabah ghulat shia imamate ahl al-bayt |
| title | Gulât-ı Şîa’nın Ehl-i Beyt Taraftarlığının Sosyopolitik Nedenleri |
| title_full | Gulât-ı Şîa’nın Ehl-i Beyt Taraftarlığının Sosyopolitik Nedenleri |
| title_fullStr | Gulât-ı Şîa’nın Ehl-i Beyt Taraftarlığının Sosyopolitik Nedenleri |
| title_full_unstemmed | Gulât-ı Şîa’nın Ehl-i Beyt Taraftarlığının Sosyopolitik Nedenleri |
| title_short | Gulât-ı Şîa’nın Ehl-i Beyt Taraftarlığının Sosyopolitik Nedenleri |
| title_sort | gulat i sia nin ehl i beyt taraftarliginin sosyopolitik nedenleri |
| topic | i̇slâm mezhepleri tarihi sahâbe gulât-ı şîa i̇mâmet ehl-i beyt history of islamic sects sahabah ghulat shia imamate ahl al-bayt |
| url | https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/4312839 |
| work_keys_str_mv | AT mehmetcelenk gulatısianınehlibeyttaraftarlıgınınsosyopolitiknedenleri AT metingurpınar gulatısianınehlibeyttaraftarlıgınınsosyopolitiknedenleri |