پهنه‌بندی خطر وقوع زمین‌لغزش با استفاده از مدل تحلیل سلسله مراتبی (AHP) و فن GIS (مطالعۀ موردی: شهرستان باغملک)
پدیدۀ زمین‌لغزش یکی از انواع حرکت‌های دامنه‌ای است که همواره خسارات زیادی را در کشور به وجود آورده است. انتقال بخشی از رسوبات دامنه به سمت پایین آن علاوه بر خسارت‌های مالی، خطرات جانی زیادی را نیز در پی خواهد داشت؛ بنابراین شناسایی مناطقی که مستعد زمین‌لغزش می‌باشند می‌تواند در حد ممکن از وقوع این...
Saved in:
| Main Authors: | , |
|---|---|
| Format: | Article |
| Language: | English |
| Published: |
Ferdowsi University of Mashhad
2023-09-01
|
| Series: | جغرافیا و مخاطرات محیطی |
| Subjects: | |
| Online Access: | https://geoeh.um.ac.ir/article_43243_ca40cde27016405efb07b84fdee8d47b.pdf |
| Tags: |
Add Tag
No Tags, Be the first to tag this record!
|
| _version_ | 1832592568137809920 |
|---|---|
| author | مرتضی لجم اورک زهرا پیری |
| author_facet | مرتضی لجم اورک زهرا پیری |
| author_sort | مرتضی لجم اورک |
| collection | DOAJ |
| description | پدیدۀ زمین‌لغزش یکی از انواع حرکت‌های دامنه‌ای است که همواره خسارات زیادی را در کشور به وجود آورده است. انتقال بخشی از رسوبات دامنه به سمت پایین آن علاوه بر خسارت‌های مالی، خطرات جانی زیادی را نیز در پی خواهد داشت؛ بنابراین شناسایی مناطقی که مستعد زمین‌لغزش می‌باشند می‌تواند در حد ممکن از وقوع این پدیده جلوگیری کند و باعث حفظ جان و مال انسان‌های در معرض خطر شود. هدف از این پژوهش اولویت‌بندی مؤلفه‌های مؤثر در وقوع زمین‌لغزش و پهنه‌بندی خطر وقوع آن در سطح شهرستان باغملک است. برای اولویت‌بندی و پهنه‌بندی خطر وقوع زمین‌لغزش 9 عامل در نظر گرفته‌شده، این عوامل 9 گانه شامل: شیب، زمین‌شناسی، شبکه زهکش آب، ارتفاع، بارندگی، کاربری اراضی، گسل، جهت شیب و جاده است. روش مورداستفاده در پهنه‌بندی زمین‌لغزش AHP است و برای تلفیق لایه‌ها نیز از نرم‌افزار سیستم اطلاعات جغرافیا استفاده‌شده است. درروش فرایند تحلیل سلسله مراتبی وزن هریک از عوامل 9 گانه با توجه به اهمیت هر یک از آن‌ها در وقوع زمین‌لغزش در منطقه موردنظر محاسبه‌شده و در لایه‌های موردنظر اعمال می‌شود و با روی‌هم قرارگیری لایه‌ها، نقشه پهنه‌بندی خطر وقوع زمین‌لغزش تولید می‌شود. نتایج این تحقیق بیانگر آن است که عامل شیب، جنس زمین و شبکه آب‌های سطحی با رتبه یک تا سوم بیشترین تأثیر و جاده و جهت شیب با رتبه هشتم و نهم نیز کمترین تأثیر را در وقوع زمین‌لغزش در این منطقه داشته است. مناطق با خطر کم 43.25 درصد و مناطقی با خطر زیاد 4.01 درصد از منطقه را داشته‌اند. نتیجه‌گیری‌ها نشان می‌دهد که بیشترین زمین‌لغزش‌های رخ‌داده در منطقه در ارتباط با شیب و جنس زمین بوده؛ چراکه این عوامل با دخالت فعالیت‌های شبکه آب‌های سطحی، بارندگی و دیگر عوامل یادشده، باعث سست شدن پیوند بین رسوبات شده و حرکت آن‌ها را موجب می‌شود. حساس‌ترین قسمت‌های منطقه نیز جنوب غرب و قسمت‌هایی از شرق و غرب منطقه بوده و مقاوم‌ترین قسمت منطقه قسمت‌های شمال، شمال غرب و بخش‌هایی از شرق منطقه بوده است. |
| format | Article |
| id | doaj-art-5e86fd16366046d884562a0e177f75b1 |
| institution | Kabale University |
| issn | 2322-1682 2383-3076 |
| language | English |
| publishDate | 2023-09-01 |
| publisher | Ferdowsi University of Mashhad |
| record_format | Article |
| series | جغرافیا و مخاطرات محیطی |
| spelling | doaj-art-5e86fd16366046d884562a0e177f75b12025-01-21T06:40:46ZengFerdowsi University of Mashhadجغرافیا و مخاطرات محیطی2322-16822383-30762023-09-0112319321510.22067/geoeh.2022.77009.123943243پهنه‌بندی خطر وقوع زمین‌لغزش با استفاده از مدل تحلیل سلسله مراتبی (AHP) و فن GIS (مطالعۀ موردی: شهرستان باغملک)مرتضی لجم اورک0زهرا پیری1کارشناسی ارشد ژئومورفولوژی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایرانکارشناسی ارشد ژئومورفولوژی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایرانپدیدۀ زمین‌لغزش یکی از انواع حرکت‌های دامنه‌ای است که همواره خسارات زیادی را در کشور به وجود آورده است. انتقال بخشی از رسوبات دامنه به سمت پایین آن علاوه بر خسارت‌های مالی، خطرات جانی زیادی را نیز در پی خواهد داشت؛ بنابراین شناسایی مناطقی که مستعد زمین‌لغزش می‌باشند می‌تواند در حد ممکن از وقوع این پدیده جلوگیری کند و باعث حفظ جان و مال انسان‌های در معرض خطر شود. هدف از این پژوهش اولویت‌بندی مؤلفه‌های مؤثر در وقوع زمین‌لغزش و پهنه‌بندی خطر وقوع آن در سطح شهرستان باغملک است. برای اولویت‌بندی و پهنه‌بندی خطر وقوع زمین‌لغزش 9 عامل در نظر گرفته‌شده، این عوامل 9 گانه شامل: شیب، زمین‌شناسی، شبکه زهکش آب، ارتفاع، بارندگی، کاربری اراضی، گسل، جهت شیب و جاده است. روش مورداستفاده در پهنه‌بندی زمین‌لغزش AHP است و برای تلفیق لایه‌ها نیز از نرم‌افزار سیستم اطلاعات جغرافیا استفاده‌شده است. درروش فرایند تحلیل سلسله مراتبی وزن هریک از عوامل 9 گانه با توجه به اهمیت هر یک از آن‌ها در وقوع زمین‌لغزش در منطقه موردنظر محاسبه‌شده و در لایه‌های موردنظر اعمال می‌شود و با روی‌هم قرارگیری لایه‌ها، نقشه پهنه‌بندی خطر وقوع زمین‌لغزش تولید می‌شود. نتایج این تحقیق بیانگر آن است که عامل شیب، جنس زمین و شبکه آب‌های سطحی با رتبه یک تا سوم بیشترین تأثیر و جاده و جهت شیب با رتبه هشتم و نهم نیز کمترین تأثیر را در وقوع زمین‌لغزش در این منطقه داشته است. مناطق با خطر کم 43.25 درصد و مناطقی با خطر زیاد 4.01 درصد از منطقه را داشته‌اند. نتیجه‌گیری‌ها نشان می‌دهد که بیشترین زمین‌لغزش‌های رخ‌داده در منطقه در ارتباط با شیب و جنس زمین بوده؛ چراکه این عوامل با دخالت فعالیت‌های شبکه آب‌های سطحی، بارندگی و دیگر عوامل یادشده، باعث سست شدن پیوند بین رسوبات شده و حرکت آن‌ها را موجب می‌شود. حساس‌ترین قسمت‌های منطقه نیز جنوب غرب و قسمت‌هایی از شرق و غرب منطقه بوده و مقاوم‌ترین قسمت منطقه قسمت‌های شمال، شمال غرب و بخش‌هایی از شرق منطقه بوده است.https://geoeh.um.ac.ir/article_43243_ca40cde27016405efb07b84fdee8d47b.pdfپهنه‌بندیزمین‌لغزشمدل تحلیل سلسله مراتبی (ahp)gisباغملک |
| spellingShingle | مرتضی لجم اورک زهرا پیری پهنه‌بندی خطر وقوع زمین‌لغزش با استفاده از مدل تحلیل سلسله مراتبی (AHP) و فن GIS (مطالعۀ موردی: شهرستان باغملک) جغرافیا و مخاطرات محیطی پهنه‌بندی زمین‌لغزش مدل تحلیل سلسله مراتبی (ahp) gis باغملک |
| title | پهنه‌بندی خطر وقوع زمین‌لغزش با استفاده از مدل تحلیل سلسله مراتبی (AHP) و فن GIS (مطالعۀ موردی: شهرستان باغملک) |
| title_full | پهنه‌بندی خطر وقوع زمین‌لغزش با استفاده از مدل تحلیل سلسله مراتبی (AHP) و فن GIS (مطالعۀ موردی: شهرستان باغملک) |
| title_fullStr | پهنه‌بندی خطر وقوع زمین‌لغزش با استفاده از مدل تحلیل سلسله مراتبی (AHP) و فن GIS (مطالعۀ موردی: شهرستان باغملک) |
| title_full_unstemmed | پهنه‌بندی خطر وقوع زمین‌لغزش با استفاده از مدل تحلیل سلسله مراتبی (AHP) و فن GIS (مطالعۀ موردی: شهرستان باغملک) |
| title_short | پهنه‌بندی خطر وقوع زمین‌لغزش با استفاده از مدل تحلیل سلسله مراتبی (AHP) و فن GIS (مطالعۀ موردی: شهرستان باغملک) |
| title_sort | پهنه‌بندی خطر وقوع زمین‌لغزش با استفاده از مدل تحلیل سلسله مراتبی ahp و فن gis مطالعۀ موردی شهرستان باغملک |
| topic | پهنه‌بندی زمین‌لغزش مدل تحلیل سلسله مراتبی (ahp) gis باغملک |
| url | https://geoeh.um.ac.ir/article_43243_ca40cde27016405efb07b84fdee8d47b.pdf |
| work_keys_str_mv | AT mrtḍyljmạwrḵ phnhbndykẖṭrwqwʿzmynlgẖzsẖbạạstfạdhạzmdltḥlylslslhmrạtbyahpwfngismṭạlʿەmwrdysẖhrstạnbạgẖmlḵ AT zhrạpyry phnhbndykẖṭrwqwʿzmynlgẖzsẖbạạstfạdhạzmdltḥlylslslhmrạtbyahpwfngismṭạlʿەmwrdysẖhrstạnbạgẖmlḵ |