Całe miasto o tym mówi. Konteksty kryminału za trzy grosze
Pochwała, jaką wygłosił Joseph Goebbels pod adresem filmu Fritza Langa M – morderca (M, 1931), świadczy o pewnej ambiwalencji, jaką niesie wymowa tego słynnego dzieła. M było zamierzone jako topical film, podejmujący temat z pierwszych stron gazet: sprawę seryjnego mordercy, Petera Kürtena, który t...
Saved in:
| Main Author: | |
|---|---|
| Format: | Article |
| Language: | English |
| Published: |
Institute of Art of the Polish Academy of Sciences
2008-03-01
|
| Series: | Kwartalnik Filmowy |
| Subjects: | |
| Online Access: | https://czasopisma.ispan.pl/index.php/kf/article/view/3281 |
| Tags: |
Add Tag
No Tags, Be the first to tag this record!
|
| _version_ | 1849687806217027584 |
|---|---|
| author | Tomasz Kłys |
| author_facet | Tomasz Kłys |
| author_sort | Tomasz Kłys |
| collection | DOAJ |
| description |
Pochwała, jaką wygłosił Joseph Goebbels pod adresem filmu Fritza Langa M – morderca (M, 1931), świadczy o pewnej ambiwalencji, jaką niesie wymowa tego słynnego dzieła. M było zamierzone jako topical film, podejmujący temat z pierwszych stron gazet: sprawę seryjnego mordercy, Petera Kürtena, który terroryzował Düsseldorf między lutym 1929 a majem 1930 roku. Nie jest to jednak, wbrew obiegowym sądom, der Kürten-Film: morderca z filmu, Hans Beckert, w wielu istotnych aspektach różni się od „wampira z Düsseldorfu”, ewokując także innych seryjnych zabójców z okresu weimarskiego: Grossmanna, Denkego, Haarmanna. Film ten to kolejny wyraz fascynacji kultury weimarskiej tematem seryjnych zabójców i zbrodni na tle seksualnym (Lustmord), obecnym w licznych dziełach literackich, teatralnych, plastycznych i filmowych tej epoki. Film Langa bardziej niż jako utwór stricte kryminalny jawi się jako przenikliwa analiza nowoczesnego społeczeństwa masowego, w którym media: 1) generują zbiorową psychozę, kulminującą w mechanizmie kozła ofiarnego; 2) kreują „jaźń odzwierciedloną” seryjnego zabójcy i jego naśladowców; 3) umożliwiają inwentaryzację, porównywanie i szybki przepływ danych, dając władzy narzędzia kontrolne. Enigmatyczny tytuł oryginału - wbrew ujednoznaczniającemu „wyjaśnieniu” w tytule polskim - znaczy nie tylko Mörder, ale i Mensch (człowiek), skoro litera M wpisana jest w układ linii papilarnych na dłoni każdego człowieka. Przemoc jest człowiekowi niemal przyrodzona, a kulminuje w scalającym społeczność w stanie kryzysu mechanizmie „kozła ofiarnego” (jego wyrazem w filmie jest sąd podziemia nad Beckertem). Lang zdaje się być tym samym bliski koncepcjom René Girarda o leżącej u podłoża kultury „przemocy mimetycznej” – choć trudno definitywnie orzec, czy jest jej demaskacją, czy też (jak świadczyłaby pochwała ministra Rzeszy) raczej jej wyrazem.
|
| format | Article |
| id | doaj-art-4a09f18a330047f6865fc0e5f452984c |
| institution | DOAJ |
| issn | 0452-9502 2719-2725 |
| language | English |
| publishDate | 2008-03-01 |
| publisher | Institute of Art of the Polish Academy of Sciences |
| record_format | Article |
| series | Kwartalnik Filmowy |
| spelling | doaj-art-4a09f18a330047f6865fc0e5f452984c2025-08-20T03:22:14ZengInstitute of Art of the Polish Academy of SciencesKwartalnik Filmowy0452-95022719-27252008-03-016110.36744/kf.3281Całe miasto o tym mówi. Konteksty kryminału za trzy groszeTomasz Kłys0Uniwersytet Łódzki Pochwała, jaką wygłosił Joseph Goebbels pod adresem filmu Fritza Langa M – morderca (M, 1931), świadczy o pewnej ambiwalencji, jaką niesie wymowa tego słynnego dzieła. M było zamierzone jako topical film, podejmujący temat z pierwszych stron gazet: sprawę seryjnego mordercy, Petera Kürtena, który terroryzował Düsseldorf między lutym 1929 a majem 1930 roku. Nie jest to jednak, wbrew obiegowym sądom, der Kürten-Film: morderca z filmu, Hans Beckert, w wielu istotnych aspektach różni się od „wampira z Düsseldorfu”, ewokując także innych seryjnych zabójców z okresu weimarskiego: Grossmanna, Denkego, Haarmanna. Film ten to kolejny wyraz fascynacji kultury weimarskiej tematem seryjnych zabójców i zbrodni na tle seksualnym (Lustmord), obecnym w licznych dziełach literackich, teatralnych, plastycznych i filmowych tej epoki. Film Langa bardziej niż jako utwór stricte kryminalny jawi się jako przenikliwa analiza nowoczesnego społeczeństwa masowego, w którym media: 1) generują zbiorową psychozę, kulminującą w mechanizmie kozła ofiarnego; 2) kreują „jaźń odzwierciedloną” seryjnego zabójcy i jego naśladowców; 3) umożliwiają inwentaryzację, porównywanie i szybki przepływ danych, dając władzy narzędzia kontrolne. Enigmatyczny tytuł oryginału - wbrew ujednoznaczniającemu „wyjaśnieniu” w tytule polskim - znaczy nie tylko Mörder, ale i Mensch (człowiek), skoro litera M wpisana jest w układ linii papilarnych na dłoni każdego człowieka. Przemoc jest człowiekowi niemal przyrodzona, a kulminuje w scalającym społeczność w stanie kryzysu mechanizmie „kozła ofiarnego” (jego wyrazem w filmie jest sąd podziemia nad Beckertem). Lang zdaje się być tym samym bliski koncepcjom René Girarda o leżącej u podłoża kultury „przemocy mimetycznej” – choć trudno definitywnie orzec, czy jest jej demaskacją, czy też (jak świadczyłaby pochwała ministra Rzeszy) raczej jej wyrazem. https://czasopisma.ispan.pl/index.php/kf/article/view/3281kryminałFritz Langkozioł ofiarnyRené Girard |
| spellingShingle | Tomasz Kłys Całe miasto o tym mówi. Konteksty kryminału za trzy grosze Kwartalnik Filmowy kryminał Fritz Lang kozioł ofiarny René Girard |
| title | Całe miasto o tym mówi. Konteksty kryminału za trzy grosze |
| title_full | Całe miasto o tym mówi. Konteksty kryminału za trzy grosze |
| title_fullStr | Całe miasto o tym mówi. Konteksty kryminału za trzy grosze |
| title_full_unstemmed | Całe miasto o tym mówi. Konteksty kryminału za trzy grosze |
| title_short | Całe miasto o tym mówi. Konteksty kryminału za trzy grosze |
| title_sort | cale miasto o tym mowi konteksty kryminalu za trzy grosze |
| topic | kryminał Fritz Lang kozioł ofiarny René Girard |
| url | https://czasopisma.ispan.pl/index.php/kf/article/view/3281 |
| work_keys_str_mv | AT tomaszkłys całemiastootymmowikontekstykryminałuzatrzygrosze |