Archidiakonat kruszwicki w latach 1818-1821
Archidiakonat kruszwicki stanowił ważny element w przedrozbiorowej strukturze diecezji kujawsko-pomorskiej (włocławskiej). Łączył ze sobą stołeczny archidiakonat włocławski z archidiakonatem pomorskim. Sytuacja skomplikowała się na skutek zaborów, gdy w wyniku postanowień kongresu wiedeńskiego (181...
Saved in:
| Main Author: | |
|---|---|
| Format: | Article |
| Language: | deu |
| Published: |
The John Paul II Catholic University of Lublin
2024-12-01
|
| Series: | Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne |
| Subjects: | |
| Online Access: | https://czasopisma.kul.pl/index.php/abmk/article/view/12754 |
| Tags: |
Add Tag
No Tags, Be the first to tag this record!
|
| _version_ | 1832575576281448448 |
|---|---|
| author | Łukasz Krucki ks. |
| author_facet | Łukasz Krucki ks. |
| author_sort | Łukasz Krucki ks. |
| collection | DOAJ |
| description |
Archidiakonat kruszwicki stanowił ważny element w przedrozbiorowej strukturze diecezji kujawsko-pomorskiej (włocławskiej). Łączył ze sobą stołeczny archidiakonat włocławski z archidiakonatem pomorskim. Sytuacja skomplikowała się na skutek zaborów, gdy w wyniku postanowień kongresu wiedeńskiego (1814-1815) zachodnia część Kujaw znalazła się poza granicami Królestwa Polskiego (tzw. Kongresówki), na którego terenie mieściła się stolica diecezji Włocławek. W pierwszym rzędzie starano się zapewnić archidiakonatowi kruszwickiemu odpowiedni zarząd. Z woli biskupa włocławskiego Franciszka Skarbka Malczewskiego w 1817 roku administratorem archidiakonatu został biskup poznański Teofil Gorzeński. Po 1818 roku, gdy Stolica Apostolska wydała bullę Ex imposita nobis i ostatecznie odłączyła archidiakonat kruszwicki od macierzystej diecezji, nadal sprawował on ten urząd, aż w 1821 roku na mocy bulli Piusa VII De salute animarum został ustanowiony arcybiskupem gnieźnieńskim i poznańskim. Wówczas też archidiakonat kruszwicki został włączony do archidiecezji gnieźnieńskiej, stanowiąc odtąd jej integralną część. Okres 1818-1821 był dla archidiakonatu kruszwickiego czasem zmagań o utrzymanie własnej tożsamości konfesyjnej. Pruski zaborca czynił starania, by zgermanizować i zsekularyzować zachodnie Kujawy, ale w dążeniach tych napotkał na opór polskiego społeczeństwa. Istotną rolę w obronie polskości na tym terenie odegrała kruszwicka kapituła kolegiacka, jak i duchowieństwo zajmujące się duszpasterstwem. Ponadto Kościół katolicki funkcjonujący w granicach archidiakonatu kruszwickiego został objęty wieloma represjami, np. sekwestracją dóbr kościelnych, kasatą zakonów oraz ograniczeniami zastosowanymi wobec kapituły kruszwickiej.
|
| format | Article |
| id | doaj-art-3c6cc4b1719d4aaf81283af212622e3d |
| institution | Kabale University |
| issn | 0518-3766 2545-3491 |
| language | deu |
| publishDate | 2024-12-01 |
| publisher | The John Paul II Catholic University of Lublin |
| record_format | Article |
| series | Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne |
| spelling | doaj-art-3c6cc4b1719d4aaf81283af212622e3d2025-01-31T22:35:10ZdeuThe John Paul II Catholic University of LublinArchiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne0518-37662545-34912024-12-0112310.31743/abmk.12754Archidiakonat kruszwicki w latach 1818-1821Łukasz Krucki ks.0Archiwum Archidiecezjalne w Gnieźnie Archidiakonat kruszwicki stanowił ważny element w przedrozbiorowej strukturze diecezji kujawsko-pomorskiej (włocławskiej). Łączył ze sobą stołeczny archidiakonat włocławski z archidiakonatem pomorskim. Sytuacja skomplikowała się na skutek zaborów, gdy w wyniku postanowień kongresu wiedeńskiego (1814-1815) zachodnia część Kujaw znalazła się poza granicami Królestwa Polskiego (tzw. Kongresówki), na którego terenie mieściła się stolica diecezji Włocławek. W pierwszym rzędzie starano się zapewnić archidiakonatowi kruszwickiemu odpowiedni zarząd. Z woli biskupa włocławskiego Franciszka Skarbka Malczewskiego w 1817 roku administratorem archidiakonatu został biskup poznański Teofil Gorzeński. Po 1818 roku, gdy Stolica Apostolska wydała bullę Ex imposita nobis i ostatecznie odłączyła archidiakonat kruszwicki od macierzystej diecezji, nadal sprawował on ten urząd, aż w 1821 roku na mocy bulli Piusa VII De salute animarum został ustanowiony arcybiskupem gnieźnieńskim i poznańskim. Wówczas też archidiakonat kruszwicki został włączony do archidiecezji gnieźnieńskiej, stanowiąc odtąd jej integralną część. Okres 1818-1821 był dla archidiakonatu kruszwickiego czasem zmagań o utrzymanie własnej tożsamości konfesyjnej. Pruski zaborca czynił starania, by zgermanizować i zsekularyzować zachodnie Kujawy, ale w dążeniach tych napotkał na opór polskiego społeczeństwa. Istotną rolę w obronie polskości na tym terenie odegrała kruszwicka kapituła kolegiacka, jak i duchowieństwo zajmujące się duszpasterstwem. Ponadto Kościół katolicki funkcjonujący w granicach archidiakonatu kruszwickiego został objęty wieloma represjami, np. sekwestracją dóbr kościelnych, kasatą zakonów oraz ograniczeniami zastosowanymi wobec kapituły kruszwickiej. https://czasopisma.kul.pl/index.php/abmk/article/view/12754archidiakonat kruszwickiarchidiecezja gnieźnieńskadiecezja włocławskaduszpasterstwo pod zaboramikapituła kruszwickaKościół w zaborze pruskim |
| spellingShingle | Łukasz Krucki ks. Archidiakonat kruszwicki w latach 1818-1821 Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne archidiakonat kruszwicki archidiecezja gnieźnieńska diecezja włocławska duszpasterstwo pod zaborami kapituła kruszwicka Kościół w zaborze pruskim |
| title | Archidiakonat kruszwicki w latach 1818-1821 |
| title_full | Archidiakonat kruszwicki w latach 1818-1821 |
| title_fullStr | Archidiakonat kruszwicki w latach 1818-1821 |
| title_full_unstemmed | Archidiakonat kruszwicki w latach 1818-1821 |
| title_short | Archidiakonat kruszwicki w latach 1818-1821 |
| title_sort | archidiakonat kruszwicki w latach 1818 1821 |
| topic | archidiakonat kruszwicki archidiecezja gnieźnieńska diecezja włocławska duszpasterstwo pod zaborami kapituła kruszwicka Kościół w zaborze pruskim |
| url | https://czasopisma.kul.pl/index.php/abmk/article/view/12754 |
| work_keys_str_mv | AT łukaszkruckiks archidiakonatkruszwickiwlatach18181821 |