مطالعه اثرات ریزگردها بر خصوصیات مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی خیار، گوجه فرنگی و لوبیا
سابقه و هدف: در سال‌های اخیر پدیده ریزگردها و گرد و غبار ناشی از گرم شدن هوا و کم آب شدن یا خشک شدن منابع آبی، تولید محصولات کشاورزی و همچنین محیط زیست سالم را با چالشی جدی روبرو نموده است. ریزگردها یکی از مهم‌ترین پدیده‌های جوی و بلایای طبیعی محسوب می‌شود که جزء تغییرات اقلیمی نیز به‌شمار می‌رود و...
Saved in:
| Main Authors: | , , |
|---|---|
| Format: | Article |
| Language: | fas |
| Published: |
Gorgan University of Agricultural Sciences and Natural Resources
2021-09-01
|
| Series: | Pizhūhish/hā-yi tulīd-i giyāhī |
| Subjects: | |
| Online Access: | https://jopp.gau.ac.ir/article_5743_9724a54294e2daf1dcafb12d66b9ebc6.pdf |
| Tags: |
Add Tag
No Tags, Be the first to tag this record!
|
| Summary: | سابقه و هدف: در سال‌های اخیر پدیده ریزگردها و گرد و غبار ناشی از گرم شدن هوا و کم آب شدن یا خشک شدن منابع آبی، تولید محصولات کشاورزی و همچنین محیط زیست سالم را با چالشی جدی روبرو نموده است. ریزگردها یکی از مهم‌ترین پدیده‌های جوی و بلایای طبیعی محسوب می‌شود که جزء تغییرات اقلیمی نیز به‌شمار می‌رود و در سال‌های اخیر از سیر طبیعی خود خارج گشته و در مناطق غرب و جنوب غرب ایران در تعداد روزهای بیشتری به وقوع می‌پیوندد. از آثار مخرب ریزگردها می‌توان به کاهش نور رسیده به گیاه، کاهش عملکرد محصولات کشاورزی، کاهش حاصلخیزی خاک، اخلال در سیستم‌های مکانیکی و ارتباطات و بروز مشکلات تنفسی اشاره کرد.مواد و روش‌ها: به‌منظور بررسی اثرات ریزگردها بر خصوصیات فیزیولوژیکی و مورفولوژیکی گیاهان زراعی، آزمایشی در سال زراعی 99-1398 مزرعه در تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه کردستان واقع در دهگلان انجام شد. این آزمایش به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با 3 تکرار اجرا شد. فاکتورهای آزمایشی شامل فاکتور ریزگردها در 2 سطح (با اعمال ریزگردها و بدون اعمال ریزگردها) و فاکتور گیاه زراعی در 3 سطح (خیار، گوجه فرنگی و لوبیا) بودند. پس از هر بار عبور سامانه گرد و غبار از استان ریزگردها با استفاده از روش‌های گزارش شده جمع‌آوری شدند. پاشش ریزگردها بر سطح گیاهان زراعی (لوبیا، گوجه فرنگی و خیار) در اواسط دوره رشد و اوایل مرحله گلدهی صورت گرفت. سپس 10 روز پس از اعمال ریزگردها، صفات فیزیولوژیکی مانند محتوی کلروفیل برگ، غلظت پروتئین محلول در برگ، میزان پرولین برگ و کربوهیدرات‌های محلول در برگ و همچنین صفات مورفولوژیکی شامل وزن برگ، وزن ساقه و ارتفاع گیاه اندازه‌گیری شدند. یافته‌ها: نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد که تأثیر ریزگردها بر محتوی کلروفیل کل و کلروفیل a، پرولین، پروتئین و قند محلول در آب معنی‌دار بود، این در حالی بود که ریزگردها اثر معنی‌داری بر محتوی کلروفیل b و قند محلول در الکل نداشتند. همچنین نتایج بدست آمده نشان داد که ریزگردها بر وزن برگ، وزن ساقه و ارتفاع خیار، گوجه فرنگی و لوبیا دارای تاثیر معنی‌دار بوده است. همچنین گیاهان مختلف از نظر وزن برگ و ارتفاع تفاوت معنی‌داری داشتند. با توجه به نتایج بدست‌آمده به طور کلی گیاه گوجه‌فرنگی بیشتر از لوبیا و خیار تحت تاثیر ریزگردها و کاهش صفات مورد مطالعه قرار گرفت که احتمالا بدلیل داشتن کرک‌های بیشتر در سطح برگ می‌باشد، هرچند در برخی صفات این نتیجه از لحاظ آماری معنی‌دار نبود. در واقع ریزگردها از طریق کاهش محتوی کلروفیل، محتوی پروتئین محلول و قندهای محلول در برگ و افزایش محتوی پرولین منجر به کاهش معنی‌دار وزن خشک برگ و ساقه در خیار، گوجه فرنگی و لوبیا و همچنین کاهش معنی‌دار ارتفاع در خیار و لوبیا شده است که این خسارت‌ها ممکن است به‌دلیل کاهش فتوسنتز در گیاهان زراعی باشد. تجزیه خوشه‌ای صفات و تیمارهای مختلف نیز نشان داد که صفات فیزیولوژیکی کربوهیدرات‌های محلول در آب و الکل همبستگی بیشتری با یکدیگر داشته و با صفت ارتفاع گیاه در یک خوشه قرار گرفتند.نتیجه‌گیری: کاهش عملکرد محصولات در سال‌های اخیر که توسط کشاورزان گاهاً گزارش می‌شود، ممکن است به دلیل وجود ریزگردها و همچنین ممانعت این پدیده از جذب ریز مغذی‌ها از طریق محلول پاشی شده است. بنابراین پیشنهاد می‌گردد در زمانی که سامانه های گرد و غبار از منطقه عبور می‌نمایند، درصورت امکان از آبیاری بارانی جهت جلوگیری از خسارت ریزگردها استفاده شود. |
|---|---|
| ISSN: | 2322-2050 2322-2778 |