واکاوی معنای عفت در دانش فقه و اخلاق
مسئلهٔ کانونی این مقاله تحلیل معنای عفت در دو دانش فقه و اخلاق اسلامی است. عفت در مصطلح اخلاقی، «خویشتنداری در برابر تمایلات نفسانی» و میانهروی در بهرهگیری از قوۀ شهویه است و التزام به آن متوقف بر التزام به تعبدیات مذهبی خاص نیست و با حکومت عقل بر خواهشهای نفسانی محقق میشود. اما در دانش فقه، با...
Saved in:
| Main Author: | |
|---|---|
| Format: | Article |
| Language: | fas |
| Published: |
Ferdowsi University of Mashhad
2025-08-01
|
| Series: | فقه و اصول |
| Subjects: | |
| Online Access: | https://jfiqh.um.ac.ir/article_45027_ad091744e47007c37f0640773b14477a.pdf |
| Tags: |
Add Tag
No Tags, Be the first to tag this record!
|
| Summary: | مسئلهٔ کانونی این مقاله تحلیل معنای عفت در دو دانش فقه و اخلاق اسلامی است. عفت در مصطلح اخلاقی، «خویشتنداری در برابر تمایلات نفسانی» و میانهروی در بهرهگیری از قوۀ شهویه است و التزام به آن متوقف بر التزام به تعبدیات مذهبی خاص نیست و با حکومت عقل بر خواهشهای نفسانی محقق میشود. اما در دانش فقه، با یک معنای تضییقشدهترِ فقهی نیز مواجهایم، که برخی از فقیهان مطرح کردهاند. مطابق این معنای فقهی، عفت با ترک محرمات شرعی حاصل میشود، چه عقل مستقل به ناشایستگی آنها حکم کند یا نه. درنتیجه عفیف نهتنها از محرمات قابل اثبات از طریق عقل اجتناب میکند، بلکه از محرماتی که عقل در خصوص آنها ساکت است نیز دوری خواهد گزید. این فقیهان اصطلاح اخلاقی عفت را نوپدید شمرده و اجازهٔ حمل متون دینی بر این اصطلاح را نمیدهند، اما به نظر میرسد با توجه به شواهد لغوی و استعمال مشتقات قرآنی و روایی واژهٔ عفت، اصطلاح اخلاقی با معنای لغوی عفت انطباق دارد، درنتیجه اصطلاح فقهی این دسته از فقیهان از حقیقت لغویه فاصله داشته و حقیقت متشرعی در دانش فقه پیدا شده است؛ برایناساس بدون قرینه نمیتوان متون دینی را مطابق با معنای فقهی مذکور تفسیر کرد و در این میان فهم فقیهانی که عفت را مانند علمای اخلاق تفسیر کردهاند، صحیحتر به نظر میرسد. |
|---|---|
| ISSN: | 2008-9139 2538-3892 |