روند تغییرات مولفه‌های کلروفیل فلورسانس در ژنوتیپ‌های عدس پیش و پس از تنش یخ‌زدگی
سابقه و هدف: از دلایل کم بودن عملکرد عدس استفاده از توده‌های محلی، عدم برداشت مکانیزه و کشت بهاره می‌باشد. باوجود مزایای کشت پاییزه، تنش یخ‌زدگی از عوامل عمده منفی تأثیرگذار بر رشد و عملکرد عدس است. تنش یخ‌زدگی باعث افزایش مهار نوری و از دست رفتن عملکرد فتوسیستمII میشود. روش فلورسانس کلروفیل یکی از...
Saved in:
| Main Authors: | , , , , |
|---|---|
| Format: | Article |
| Language: | fas |
| Published: |
Gorgan University of Agricultural Sciences and Natural Resources
2024-06-01
|
| Series: | Pizhūhish/hā-yi tulīd-i giyāhī |
| Subjects: | |
| Online Access: | https://jopp.gau.ac.ir/article_6765_d7f8dac600a68e6ef085727f70bf30ea.pdf |
| Tags: |
Add Tag
No Tags, Be the first to tag this record!
|
| _version_ | 1832586557445373952 |
|---|---|
| author | جعفر نباتی احمد نظامی محبوبه میرمیران علیرضا حسن فرد زهرا نعمتی |
| author_facet | جعفر نباتی احمد نظامی محبوبه میرمیران علیرضا حسن فرد زهرا نعمتی |
| author_sort | جعفر نباتی |
| collection | DOAJ |
| description | سابقه و هدف: از دلایل کم بودن عملکرد عدس استفاده از توده‌های محلی، عدم برداشت مکانیزه و کشت بهاره می‌باشد. باوجود مزایای کشت پاییزه، تنش یخ‌زدگی از عوامل عمده منفی تأثیرگذار بر رشد و عملکرد عدس است. تنش یخ‌زدگی باعث افزایش مهار نوری و از دست رفتن عملکرد فتوسیستمII میشود. روش فلورسانس کلروفیل یکی از روش‌های سریع، مؤثر و غیرتخریبی به‌منظور غربالگری ارقام در شرایط تنش سرمایی است. با توجه به مزایای کشت پاییزه عدس این مطالعه با هدف شناسایی ژنوتیپ‌های متحمل به یخ‌زدگی عدس با روش فلورسانس کلروفیل انجام شد.مواد و روش‌ها: این پژوهش در پاییز و زمستان 1398 در شرایط کنترل‌شده در دانشگاه فردوسی مشهد انجام شد. عوامل موردبررسی شامل 18 ژنوتیپ عدس و چهار دمای یخ‌زدگی (صفر، 15-، 18- و 20- درجه سانتی‌گراد) بودند. اعمال دماهای یخ‌زدگی در اواسط بهمن‌ماه در فریزر ترموگرادیان انجام شد. روند تغییرات فلورسانس کلروفیل قبل از تنش و با فواصل 24، 48، 72، 120 و 144 ساعت پس از اعمال تنش یخ‌زدگی با استفاده از دستگاه فلورومتر انجام شد. سه هفته پس از اعمال تنش یخ‌زدگی، درصد بقاء و ترمیم نمونه‌ها ارزیابی شد. دمای 50 درصد کشندگی گیاهان بر اساس درصد بقاء (LT50su)، دمای 50 درصد کاهش وزن خشک (RDMT50) و دمای 50 درصد کاهش ارتفاع بوته (RHT50) با استفاده از رسم نمودار صفات مذکور در مقابل دماهای یخ‌زدگی تعیین شدند.یافته‌ها: بین دماهای صفر و 18- درجه سانتی‌گراد، روند کاهشی بیشینه کارایی پتانسیل فتوسیستمII (F′v/F′m) بسیار کم بود، اما با کاهش دما از 18- به 20- درجه سانتی‌گراد روند کاهشی F′v/F′m شدید شد. در دماهای صفر، 15- و 18- درجه سانتی‌گراد با گذشت 24 ساعت پس از اعمال تنش یخ‌زدگی روند مطلوب ترمیم F′v/F′m مشاهده شد. بیشترین توانایی در بازیابی آسیب حاصل از تنش یخ‌زدگی به فتوسیستمII در دمای 18- درجه سانتی‌گراد متعلق به MLC407 بود. در بین ژنوتیپ‌های موردبررسی، MLC103 از کمترین و ژنوتیپ‌های MLC286 و MLC454 از بیشترین کارایی عملیاتی فتوسیستمII (F′q/F′m) برخوردار بودند. در دماهای صفر، 15- و 18- درجه سانتی‌گراد در طی دوران بازیابی روند بهبود در میزان F′q/F′m مشاهده شد. با کاهش دما از 18- به 20- درجه سانتی‌گراد روندی کاهشی و غیرقابل برگشت در مقدار F′q/F′m مشاهده شد. اعمال تنش سبب کاهش فرود فتوشیمیایی (F′q/F´v) در پایان دوره بازیابی در ژنوتیپ‌های MLC13، MLC33، MLC38، MLC84، MLC103، MLC334، MLC407 و MLC409 شد. کاهش دما از صفر به 15- درجه سانتی‌گراد سبب کاهش ضریب باز بودن مراکز واکنش فتوسیستم II (qL) در ژنوتیپ‌های MLC334 و MLC407 شد. ژنوتیپ‌های MLC8، MLC11، MLC13، MLC17، MLC33، MLC47، MLC70، MLC286، MLC303، MLC334، MLC407، MLC409، MLC454 و MLC472 در دمای 15- درجه سانتی‌گراد و دو ژنوتیپ MLC11 و MLC47 در دمای 18- درجه سانتی‌گراد از بقای بالای 50 درصد برخوردار بودند. پایین‌ترین RDMT50 در MLC47 (9/18- درجه سانتی‌گراد) مشاهده شد و MLC47 و MLC11 دارای بیشترین توان حفظ وزن خشک بودند. تجزیه خوشه‌ای نشان‌دهنده برتری نسبی ژنوتیپ‌های گروه سوم شامل MLC8، MLC11، MLC47، MLC70، MLC334، MLC407، MLC409 و MLC454 در صفات موردمطالعه بود. ضرایب استانداردشده کانونیکی صفات RHT50، RDMT50، F′0، F′m، F'v، F′v/F´m، F´q/F′m، F′q/F´v و qL در اولین معادله تشخیصی کانونیکی قابل‌توجه بود.نتیجه‌گیری: به‌طورکلی بین ژنوتیپ‌های مورد مطالعه ازنظر توانایی دستگاه فتوسنتزی در ترمیم اثرات تنش یخ‌زدگی تنوع وجود داشت. نتایج بیانگر کمترین تغییرات کلروفیل فلورسانس در دماهای صفر، 15- و 18- درجه سانتی‌گراد و بیشترین تغییرات آن در دمای 20- درجه سانتی‌گراد بود. در بیشتر ژنوتیپ‌ها با گذشت 24 ساعت از تنش یخ‌زدگی، توانایی بازیابی مناسبی مشاهده شد که نشان‌دهنده تحمل بالای این ژنوتیپ‌ها در مواجهه با تنش یخ‌زدگی است. به‌طورکلی نتایج نشان‌دهنده برتری نسبی ژنوتیپ‌های گروه سوم شامل MLC8، MLC11، MLC47، MLC70، MLC334، MLC407، MLC409 و MLC454 در صفات موردمطالعه بود. |
| format | Article |
| id | doaj-art-214230dd95f74403ad7ec8decfc8a747 |
| institution | Kabale University |
| issn | 2322-2050 2322-2778 |
| language | fas |
| publishDate | 2024-06-01 |
| publisher | Gorgan University of Agricultural Sciences and Natural Resources |
| record_format | Article |
| series | Pizhūhish/hā-yi tulīd-i giyāhī |
| spelling | doaj-art-214230dd95f74403ad7ec8decfc8a7472025-01-25T07:02:53ZfasGorgan University of Agricultural Sciences and Natural ResourcesPizhūhish/hā-yi tulīd-i giyāhī2322-20502322-27782024-06-0131212115010.22069/jopp.2024.21372.30426765روند تغییرات مولفه‌های کلروفیل فلورسانس در ژنوتیپ‌های عدس پیش و پس از تنش یخ‌زدگیجعفر نباتی0احمد نظامی1محبوبه میرمیران2علیرضا حسن فرد3زهرا نعمتی4نویسنده مسئول، گروه اگروتکنولوژی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران.استاد فیزیولوژی گیاهان زراعی، گروه اگروتکنولوژی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران.استادیار پژوهشی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان خراسان رضوی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، مشهد، ایران.دکتری علوم علف‌های هرز، گروه اگروتکنولوژی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران.دکتری علوم باغبانی، گروه باغبانی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایرانسابقه و هدف: از دلایل کم بودن عملکرد عدس استفاده از توده‌های محلی، عدم برداشت مکانیزه و کشت بهاره می‌باشد. باوجود مزایای کشت پاییزه، تنش یخ‌زدگی از عوامل عمده منفی تأثیرگذار بر رشد و عملکرد عدس است. تنش یخ‌زدگی باعث افزایش مهار نوری و از دست رفتن عملکرد فتوسیستمII میشود. روش فلورسانس کلروفیل یکی از روش‌های سریع، مؤثر و غیرتخریبی به‌منظور غربالگری ارقام در شرایط تنش سرمایی است. با توجه به مزایای کشت پاییزه عدس این مطالعه با هدف شناسایی ژنوتیپ‌های متحمل به یخ‌زدگی عدس با روش فلورسانس کلروفیل انجام شد.مواد و روش‌ها: این پژوهش در پاییز و زمستان 1398 در شرایط کنترل‌شده در دانشگاه فردوسی مشهد انجام شد. عوامل موردبررسی شامل 18 ژنوتیپ عدس و چهار دمای یخ‌زدگی (صفر، 15-، 18- و 20- درجه سانتی‌گراد) بودند. اعمال دماهای یخ‌زدگی در اواسط بهمن‌ماه در فریزر ترموگرادیان انجام شد. روند تغییرات فلورسانس کلروفیل قبل از تنش و با فواصل 24، 48، 72، 120 و 144 ساعت پس از اعمال تنش یخ‌زدگی با استفاده از دستگاه فلورومتر انجام شد. سه هفته پس از اعمال تنش یخ‌زدگی، درصد بقاء و ترمیم نمونه‌ها ارزیابی شد. دمای 50 درصد کشندگی گیاهان بر اساس درصد بقاء (LT50su)، دمای 50 درصد کاهش وزن خشک (RDMT50) و دمای 50 درصد کاهش ارتفاع بوته (RHT50) با استفاده از رسم نمودار صفات مذکور در مقابل دماهای یخ‌زدگی تعیین شدند.یافته‌ها: بین دماهای صفر و 18- درجه سانتی‌گراد، روند کاهشی بیشینه کارایی پتانسیل فتوسیستمII (F′v/F′m) بسیار کم بود، اما با کاهش دما از 18- به 20- درجه سانتی‌گراد روند کاهشی F′v/F′m شدید شد. در دماهای صفر، 15- و 18- درجه سانتی‌گراد با گذشت 24 ساعت پس از اعمال تنش یخ‌زدگی روند مطلوب ترمیم F′v/F′m مشاهده شد. بیشترین توانایی در بازیابی آسیب حاصل از تنش یخ‌زدگی به فتوسیستمII در دمای 18- درجه سانتی‌گراد متعلق به MLC407 بود. در بین ژنوتیپ‌های موردبررسی، MLC103 از کمترین و ژنوتیپ‌های MLC286 و MLC454 از بیشترین کارایی عملیاتی فتوسیستمII (F′q/F′m) برخوردار بودند. در دماهای صفر، 15- و 18- درجه سانتی‌گراد در طی دوران بازیابی روند بهبود در میزان F′q/F′m مشاهده شد. با کاهش دما از 18- به 20- درجه سانتی‌گراد روندی کاهشی و غیرقابل برگشت در مقدار F′q/F′m مشاهده شد. اعمال تنش سبب کاهش فرود فتوشیمیایی (F′q/F´v) در پایان دوره بازیابی در ژنوتیپ‌های MLC13، MLC33، MLC38، MLC84، MLC103، MLC334، MLC407 و MLC409 شد. کاهش دما از صفر به 15- درجه سانتی‌گراد سبب کاهش ضریب باز بودن مراکز واکنش فتوسیستم II (qL) در ژنوتیپ‌های MLC334 و MLC407 شد. ژنوتیپ‌های MLC8، MLC11، MLC13، MLC17، MLC33، MLC47، MLC70، MLC286، MLC303، MLC334، MLC407، MLC409، MLC454 و MLC472 در دمای 15- درجه سانتی‌گراد و دو ژنوتیپ MLC11 و MLC47 در دمای 18- درجه سانتی‌گراد از بقای بالای 50 درصد برخوردار بودند. پایین‌ترین RDMT50 در MLC47 (9/18- درجه سانتی‌گراد) مشاهده شد و MLC47 و MLC11 دارای بیشترین توان حفظ وزن خشک بودند. تجزیه خوشه‌ای نشان‌دهنده برتری نسبی ژنوتیپ‌های گروه سوم شامل MLC8، MLC11، MLC47، MLC70، MLC334، MLC407، MLC409 و MLC454 در صفات موردمطالعه بود. ضرایب استانداردشده کانونیکی صفات RHT50، RDMT50، F′0، F′m، F'v، F′v/F´m، F´q/F′m، F′q/F´v و qL در اولین معادله تشخیصی کانونیکی قابل‌توجه بود.نتیجه‌گیری: به‌طورکلی بین ژنوتیپ‌های مورد مطالعه ازنظر توانایی دستگاه فتوسنتزی در ترمیم اثرات تنش یخ‌زدگی تنوع وجود داشت. نتایج بیانگر کمترین تغییرات کلروفیل فلورسانس در دماهای صفر، 15- و 18- درجه سانتی‌گراد و بیشترین تغییرات آن در دمای 20- درجه سانتی‌گراد بود. در بیشتر ژنوتیپ‌ها با گذشت 24 ساعت از تنش یخ‌زدگی، توانایی بازیابی مناسبی مشاهده شد که نشان‌دهنده تحمل بالای این ژنوتیپ‌ها در مواجهه با تنش یخ‌زدگی است. به‌طورکلی نتایج نشان‌دهنده برتری نسبی ژنوتیپ‌های گروه سوم شامل MLC8، MLC11، MLC47، MLC70، MLC334، MLC407، MLC409 و MLC454 در صفات موردمطالعه بود.https://jopp.gau.ac.ir/article_6765_d7f8dac600a68e6ef085727f70bf30ea.pdfدوره بازیابیفتوسیستمiiفرود فتوشیمیاییکشت پاییزهمراکز واکنش |
| spellingShingle | جعفر نباتی احمد نظامی محبوبه میرمیران علیرضا حسن فرد زهرا نعمتی روند تغییرات مولفه‌های کلروفیل فلورسانس در ژنوتیپ‌های عدس پیش و پس از تنش یخ‌زدگی Pizhūhish/hā-yi tulīd-i giyāhī دوره بازیابی فتوسیستمii فرود فتوشیمیایی کشت پاییزه مراکز واکنش |
| title | روند تغییرات مولفه‌های کلروفیل فلورسانس در ژنوتیپ‌های عدس پیش و پس از تنش یخ‌زدگی |
| title_full | روند تغییرات مولفه‌های کلروفیل فلورسانس در ژنوتیپ‌های عدس پیش و پس از تنش یخ‌زدگی |
| title_fullStr | روند تغییرات مولفه‌های کلروفیل فلورسانس در ژنوتیپ‌های عدس پیش و پس از تنش یخ‌زدگی |
| title_full_unstemmed | روند تغییرات مولفه‌های کلروفیل فلورسانس در ژنوتیپ‌های عدس پیش و پس از تنش یخ‌زدگی |
| title_short | روند تغییرات مولفه‌های کلروفیل فلورسانس در ژنوتیپ‌های عدس پیش و پس از تنش یخ‌زدگی |
| title_sort | روند تغییرات مولفه‌های کلروفیل فلورسانس در ژنوتیپ‌های عدس پیش و پس از تنش یخ‌زدگی |
| topic | دوره بازیابی فتوسیستمii فرود فتوشیمیایی کشت پاییزه مراکز واکنش |
| url | https://jopp.gau.ac.ir/article_6765_d7f8dac600a68e6ef085727f70bf30ea.pdf |
| work_keys_str_mv | AT jʿfrnbạty rwndtgẖyyrạtmwlfhhạyḵlrwfylflwrsạnsdrzẖnwtyphạyʿdspysẖwpsạztnsẖykẖzdgy AT ạḥmdnẓạmy rwndtgẖyyrạtmwlfhhạyḵlrwfylflwrsạnsdrzẖnwtyphạyʿdspysẖwpsạztnsẖykẖzdgy AT mḥbwbhmyrmyrạn rwndtgẖyyrạtmwlfhhạyḵlrwfylflwrsạnsdrzẖnwtyphạyʿdspysẖwpsạztnsẖykẖzdgy AT ʿlyrḍạḥsnfrd rwndtgẖyyrạtmwlfhhạyḵlrwfylflwrsạnsdrzẖnwtyphạyʿdspysẖwpsạztnsẖykẖzdgy AT zhrạnʿmty rwndtgẖyyrạtmwlfhhạyḵlrwfylflwrsạnsdrzẖnwtyphạyʿdspysẖwpsạztnsẖykẖzdgy |