بررسی تنوع ژنوتیپ‌های گندم نان بر اساس عملکرد و صفات مرتبط با عملکرد تحت شرایط تنش بیماری زنگ زرد (Puccinia striiformis)
مقدمه: زنگ زرد یا زنگ نواری یکی از مهمترین بیماری‌های گندم در سراسر جهان می‌باشد. این بیماری با تاثیر بر روی عملکرد و اجزای عملکرد می‌تواند خسارت بالایی را در گیاه ایجاد کند. همچنین بدلیل ایجاد نوترکیبی بالا در عامل بیماری این بیماری هرساله نژادهای جدیدی در آن به وجود می‌آید که همین موضوع به‌نژادگر...
Saved in:
| Main Authors: | , , , , , |
|---|---|
| Format: | Article |
| Language: | fas |
| Published: |
Gorgan University of Agricultural Sciences and Natural Resources
2022-03-01
|
| Series: | Pizhūhish/hā-yi tulīd-i giyāhī |
| Subjects: | |
| Online Access: | https://jopp.gau.ac.ir/article_5963_46cd539161fde2d3c63b2b3528787f34.pdf |
| Tags: |
Add Tag
No Tags, Be the first to tag this record!
|
| _version_ | 1832586556760653824 |
|---|---|
| author | امین افضلی فر فرزاد افشاری لیلا فهمیده صالحه گنجعلی محمدرضا بی‌همتا هادی علی پور |
| author_facet | امین افضلی فر فرزاد افشاری لیلا فهمیده صالحه گنجعلی محمدرضا بی‌همتا هادی علی پور |
| author_sort | امین افضلی فر |
| collection | DOAJ |
| description | مقدمه: زنگ زرد یا زنگ نواری یکی از مهمترین بیماری‌های گندم در سراسر جهان می‌باشد. این بیماری با تاثیر بر روی عملکرد و اجزای عملکرد می‌تواند خسارت بالایی را در گیاه ایجاد کند. همچنین بدلیل ایجاد نوترکیبی بالا در عامل بیماری این بیماری هرساله نژادهای جدیدی در آن به وجود می‌آید که همین موضوع به‌نژادگران را وادار به مطالعه دائم این بیماری و یافتن ژنوتیپ های مقاوم گردانده است.مواد و روش‌ها: به‌منظور ارزیابی اثر بیماری زنگ زرد بر برخی از ویژگی‌های زراعی ژنوتیپ های گندم نان شامل 297 رقم تجاری و ژنوتیپ بومی ایران، آزمایشی مزرعه‌ای در سال زراعی 1398-1399 در قالب طرح آلفا لاتیس با دو تکرار اجرا شد. پس از کاشت بذرها و آلوده سازی مصنوعی بوته‌ها به بیماری، برخی صفات مهم زراعی شامل عملکرد و صفات مرتبط با آن و همچنین صفات تیپ و درصد آلودگی موردبررسی قرار گرفت. یافته‌ها: نتایج تجزیه واریانس نشان داد که ژنوتیپ های گندم ازلحاظ تمام صفات موردبررسی دارای اختلاف معنی‌داری بودند. ضریب همبستگی مؤثر بین عملکرد تک بوته با تمام صفات مشاهده شد. نتایج تجزیه رگرسیون گام‌به‌گام نشان داد صفات تعداد دانه در سنبله، وزن صددانه، عرض دانه، طول دانه، طول سنبله، قطر دانه و عرض سنبله به ترتیب دارای بیشترین ضریب تبیین بودند. براساس نتایج تجزیه علّیت، بالاترین تاثیر مستقیم به ترتیب بین صفات تعداد دانه در سنبله، وزن صددانه و عرض دانه با عملکرد دانه مشاهده شد. نتایج تجزیه به عامل‌ها نشان داد که پنج عامل با حدود توجیه 70 درصدی واریانس کل وجود داشت که در میان این عوامل صفات در سه عامل اول دارای بالاترین ضریب تبیین بودند. عامل اول به نام عامل اجزای عملکرد، عامل دوم عامل خصوصیات سنبله و عامل سوم بانام خصوصیات دانه نام‌گذاری شد. بر اساس نتایج تجزیه خوشه‌ای ژنوتیپ ها به سه گروه تفکیک شدند که در گروه اول 53 ژنوتیپ با بالاترین میانگین صفات عملکرد تک بوته، تعداد دانه تک بوته و طول سنبله؛ در گروه دوم 110 ژنوتیپ با بالاترین میانگین صفات ارتفاع گیاه، تراکم سنبله و وزن صددانه و در گروه سوم 129 ژنوتیپ با بالاترین مقادیر میانگین برای بقیه صفات وجود داشت. تعداد 52 ژنوتیپ گندم دارای واکتش مقاومت به پاتوتیپ مورد بررسی در این پژوهش بودند.نتیجه‌گیری: بررسی ژنوتیپ های گندم در شرایط تنش بیماری زنگ زرد گندم (Puccinia striiformis) بر اساس تجزیه‌وتحلیل‌های آماری و تحلیل‌های چندمتغیره نشان‌دهنده تفاوت معنی‌دار ازنظر عملکرد و اجزای عملکرد بود.. با توجه به نتایج به‌دست‌آمده از این پژوهش پیشنهاد می‌شود برای ارزیابی و انتخاب ارقام و ژنوتیپ‌های دارای عملکرد دانه بالاتر، گزینش به کمک صفات مرتبط با عملکرد همچون تعداد دانه در سنبله و تعداد دانه تک بوته انجام شود.. همچنین براساس صفات تیپ و درصد آلودگی می‌توان ژن‌های مقاومت موجود در ژنوتیپ‌های دارای مقاومت حدواسط نسبت به پاتوتیپ مورد بررسی در این پژوهش را شناسایی و از آنها در برنامه‌های اصلاحی آتی برای مقاومت به زنگ زرد گندم استفاده کرد. |
| format | Article |
| id | doaj-art-200de7faf6d240ca9ff22fb22d53c8d8 |
| institution | Kabale University |
| issn | 2322-2050 2322-2778 |
| language | fas |
| publishDate | 2022-03-01 |
| publisher | Gorgan University of Agricultural Sciences and Natural Resources |
| record_format | Article |
| series | Pizhūhish/hā-yi tulīd-i giyāhī |
| spelling | doaj-art-200de7faf6d240ca9ff22fb22d53c8d82025-01-25T07:00:07ZfasGorgan University of Agricultural Sciences and Natural ResourcesPizhūhish/hā-yi tulīd-i giyāhī2322-20502322-27782022-03-01291618410.22069/jopp.2022.18779.27695963بررسی تنوع ژنوتیپ‌های گندم نان بر اساس عملکرد و صفات مرتبط با عملکرد تحت شرایط تنش بیماری زنگ زرد (Puccinia striiformis)امین افضلی فر0فرزاد افشاری1لیلا فهمیده2صالحه گنجعلی3محمدرضا بی‌همتا4هادی علی پور5دانشجوی دکتری اصلاح نباتات، گروه اصلاح نباتات و بیوتکنولوژی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زابل، ایراناستاد پژوهش، مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایراننویسنده مسئول، دانشیار دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان و دانشگاه زابل، ایراناستادیار گروه اصلاح نباتات و بیوتکنولوژی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زابل، ایراناستاد گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تهران، ایراناستادیار گروه تولید و ژنتیک گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایرانمقدمه: زنگ زرد یا زنگ نواری یکی از مهمترین بیماری‌های گندم در سراسر جهان می‌باشد. این بیماری با تاثیر بر روی عملکرد و اجزای عملکرد می‌تواند خسارت بالایی را در گیاه ایجاد کند. همچنین بدلیل ایجاد نوترکیبی بالا در عامل بیماری این بیماری هرساله نژادهای جدیدی در آن به وجود می‌آید که همین موضوع به‌نژادگران را وادار به مطالعه دائم این بیماری و یافتن ژنوتیپ های مقاوم گردانده است.مواد و روش‌ها: به‌منظور ارزیابی اثر بیماری زنگ زرد بر برخی از ویژگی‌های زراعی ژنوتیپ های گندم نان شامل 297 رقم تجاری و ژنوتیپ بومی ایران، آزمایشی مزرعه‌ای در سال زراعی 1398-1399 در قالب طرح آلفا لاتیس با دو تکرار اجرا شد. پس از کاشت بذرها و آلوده سازی مصنوعی بوته‌ها به بیماری، برخی صفات مهم زراعی شامل عملکرد و صفات مرتبط با آن و همچنین صفات تیپ و درصد آلودگی موردبررسی قرار گرفت. یافته‌ها: نتایج تجزیه واریانس نشان داد که ژنوتیپ های گندم ازلحاظ تمام صفات موردبررسی دارای اختلاف معنی‌داری بودند. ضریب همبستگی مؤثر بین عملکرد تک بوته با تمام صفات مشاهده شد. نتایج تجزیه رگرسیون گام‌به‌گام نشان داد صفات تعداد دانه در سنبله، وزن صددانه، عرض دانه، طول دانه، طول سنبله، قطر دانه و عرض سنبله به ترتیب دارای بیشترین ضریب تبیین بودند. براساس نتایج تجزیه علّیت، بالاترین تاثیر مستقیم به ترتیب بین صفات تعداد دانه در سنبله، وزن صددانه و عرض دانه با عملکرد دانه مشاهده شد. نتایج تجزیه به عامل‌ها نشان داد که پنج عامل با حدود توجیه 70 درصدی واریانس کل وجود داشت که در میان این عوامل صفات در سه عامل اول دارای بالاترین ضریب تبیین بودند. عامل اول به نام عامل اجزای عملکرد، عامل دوم عامل خصوصیات سنبله و عامل سوم بانام خصوصیات دانه نام‌گذاری شد. بر اساس نتایج تجزیه خوشه‌ای ژنوتیپ ها به سه گروه تفکیک شدند که در گروه اول 53 ژنوتیپ با بالاترین میانگین صفات عملکرد تک بوته، تعداد دانه تک بوته و طول سنبله؛ در گروه دوم 110 ژنوتیپ با بالاترین میانگین صفات ارتفاع گیاه، تراکم سنبله و وزن صددانه و در گروه سوم 129 ژنوتیپ با بالاترین مقادیر میانگین برای بقیه صفات وجود داشت. تعداد 52 ژنوتیپ گندم دارای واکتش مقاومت به پاتوتیپ مورد بررسی در این پژوهش بودند.نتیجه‌گیری: بررسی ژنوتیپ های گندم در شرایط تنش بیماری زنگ زرد گندم (Puccinia striiformis) بر اساس تجزیه‌وتحلیل‌های آماری و تحلیل‌های چندمتغیره نشان‌دهنده تفاوت معنی‌دار ازنظر عملکرد و اجزای عملکرد بود.. با توجه به نتایج به‌دست‌آمده از این پژوهش پیشنهاد می‌شود برای ارزیابی و انتخاب ارقام و ژنوتیپ‌های دارای عملکرد دانه بالاتر، گزینش به کمک صفات مرتبط با عملکرد همچون تعداد دانه در سنبله و تعداد دانه تک بوته انجام شود.. همچنین براساس صفات تیپ و درصد آلودگی می‌توان ژن‌های مقاومت موجود در ژنوتیپ‌های دارای مقاومت حدواسط نسبت به پاتوتیپ مورد بررسی در این پژوهش را شناسایی و از آنها در برنامه‌های اصلاحی آتی برای مقاومت به زنگ زرد گندم استفاده کرد.https://jopp.gau.ac.ir/article_5963_46cd539161fde2d3c63b2b3528787f34.pdfاجزای عملکردتجزیه به عامل‌هاتجزیه خوشه‌ایتجزیه علیتتجزیه همبستگی |
| spellingShingle | امین افضلی فر فرزاد افشاری لیلا فهمیده صالحه گنجعلی محمدرضا بی‌همتا هادی علی پور بررسی تنوع ژنوتیپ‌های گندم نان بر اساس عملکرد و صفات مرتبط با عملکرد تحت شرایط تنش بیماری زنگ زرد (Puccinia striiformis) Pizhūhish/hā-yi tulīd-i giyāhī اجزای عملکرد تجزیه به عامل‌ها تجزیه خوشه‌ای تجزیه علیت تجزیه همبستگی |
| title | بررسی تنوع ژنوتیپ‌های گندم نان بر اساس عملکرد و صفات مرتبط با عملکرد تحت شرایط تنش بیماری زنگ زرد (Puccinia striiformis) |
| title_full | بررسی تنوع ژنوتیپ‌های گندم نان بر اساس عملکرد و صفات مرتبط با عملکرد تحت شرایط تنش بیماری زنگ زرد (Puccinia striiformis) |
| title_fullStr | بررسی تنوع ژنوتیپ‌های گندم نان بر اساس عملکرد و صفات مرتبط با عملکرد تحت شرایط تنش بیماری زنگ زرد (Puccinia striiformis) |
| title_full_unstemmed | بررسی تنوع ژنوتیپ‌های گندم نان بر اساس عملکرد و صفات مرتبط با عملکرد تحت شرایط تنش بیماری زنگ زرد (Puccinia striiformis) |
| title_short | بررسی تنوع ژنوتیپ‌های گندم نان بر اساس عملکرد و صفات مرتبط با عملکرد تحت شرایط تنش بیماری زنگ زرد (Puccinia striiformis) |
| title_sort | بررسی تنوع ژنوتیپ‌های گندم نان بر اساس عملکرد و صفات مرتبط با عملکرد تحت شرایط تنش بیماری زنگ زرد puccinia striiformis |
| topic | اجزای عملکرد تجزیه به عامل‌ها تجزیه خوشه‌ای تجزیه علیت تجزیه همبستگی |
| url | https://jopp.gau.ac.ir/article_5963_46cd539161fde2d3c63b2b3528787f34.pdf |
| work_keys_str_mv | AT ạmynạfḍlyfr brrsytnwʿzẖnwtyphạygndmnạnbrạsạsʿmlḵrdwṣfạtmrtbṭbạʿmlḵrdtḥtsẖrạyṭtnsẖbymạryzngzrdpucciniastriiformis AT frzạdạfsẖạry brrsytnwʿzẖnwtyphạygndmnạnbrạsạsʿmlḵrdwṣfạtmrtbṭbạʿmlḵrdtḥtsẖrạyṭtnsẖbymạryzngzrdpucciniastriiformis AT lylạfhmydh brrsytnwʿzẖnwtyphạygndmnạnbrạsạsʿmlḵrdwṣfạtmrtbṭbạʿmlḵrdtḥtsẖrạyṭtnsẖbymạryzngzrdpucciniastriiformis AT ṣạlḥhgnjʿly brrsytnwʿzẖnwtyphạygndmnạnbrạsạsʿmlḵrdwṣfạtmrtbṭbạʿmlḵrdtḥtsẖrạyṭtnsẖbymạryzngzrdpucciniastriiformis AT mḥmdrḍạbyhmtạ brrsytnwʿzẖnwtyphạygndmnạnbrạsạsʿmlḵrdwṣfạtmrtbṭbạʿmlḵrdtḥtsẖrạyṭtnsẖbymạryzngzrdpucciniastriiformis AT hạdyʿlypwr brrsytnwʿzẖnwtyphạygndmnạnbrạsạsʿmlḵrdwṣfạtmrtbṭbạʿmlḵrdtḥtsẖrạyṭtnsẖbymạryzngzrdpucciniastriiformis |