Osmanlı’dan Cumhuriyet’e İstanbul’da Esrar Tekkeleri
Esrar, Kenevir (Cannabis sativa L.) bitkisinden elde edilen bir maddedir. İçerisinde bulundurduğu yüksek THC oranından dolayı uyuşturucu özelliğine sahiptir. Söz konusu bitki: Banga/ganja, haşiş, beng/benc, esrar ve marihuana gibi isimlerle anılmaktadır. İnsanlığın ilk dönemlerinden itibaren bilinen...
Saved in:
| Main Authors: | , |
|---|---|
| Format: | Article |
| Language: | English |
| Published: |
Atatürk University
2024-06-01
|
| Series: | Atatürk Dergisi |
| Subjects: | |
| Online Access: | https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/4008271 |
| Tags: |
Add Tag
No Tags, Be the first to tag this record!
|
| Summary: | Esrar, Kenevir (Cannabis sativa L.) bitkisinden elde edilen bir maddedir. İçerisinde bulundurduğu yüksek THC oranından dolayı uyuşturucu özelliğine sahiptir. Söz konusu bitki: Banga/ganja, haşiş, beng/benc, esrar ve marihuana gibi isimlerle anılmaktadır. İnsanlığın ilk dönemlerinden itibaren bilinen bitki, ilaç yapımında kullanılmış ve çoğu hastalığa iyi geldiği hem batılı hem de Müslüman hekimler tarafından ifade edilmiştir. Esrarın Avrupa’ya M.Ö. 7. yüzyılda İskitler ya da Mısırlılar aracılığıyla taşındığı sanılmaktadır. Anadolu’ya ise 13. yüzyılda İran tarafından gelen dervişlerle yayıldığı ileri sürülmektedir. Özellikle Kalenderi dervişlerin afyon, esrar ve şaraba olan düşkünlükleri bilinmektedir. Uyuşturucu etkisini elde etmek için esrar yapraklarının yakılarak dumanı çekilmiş veya macunlar hazırlanarak hap şeklinde yutulmuştur. Tütünün keşfedilmesiyle birlikte tütüne karıştırılarak nargile ile içilmeye başlanmıştır. Osmanlı Devleti’nde uyuşturucu maddelerin başında esrar gelmektedir. Toplumun bazı kesimleri arasında esrarın tüketildiği anlaşılmaktadır. IV. Murat dönemine kadar oldukça yaygın bir şekilde özellikle kahvehanelerde, tekkelerde kullanılması üzerine yasaklanması da gündem konusu olmuştur. Ancak tam olarak yok edilmemiştir. Esrar, kahvehaneler, esrar tekkeleri, miskinler tekkesi veya tembelhane olarak geçen yerlerde gruplar halinde tüketilmiştir. Osmanlı’da diğer uyuşturucu maddelerde olduğu gibi esrarın da üretimi ve ticareti son yıllara kadar yapılmıştır. Cumhuriyet döneminde de esrar bitkisinin hem üretimi hem de kullanımı devam etmiştir. İstanbul’da Tiryakiler Çarşısı, Tophane, Aksaray, Üsküdar, Taksim, Tahtakale ve Tavukpazarı esrarın yoğun bir şekilde kullanıldığı semtlerdir. Türkiye’de 1933 yılına kadar afyon ve türevleri olan maddeler -eroin, morfin, kokain- gibi esrarın da üretimi, ticareti ve kullanımına yönelik herhangi bir yasak olmadığı için serbestçe satışı yapılmıştır. Malatya, Şanlıurfa, Samsun, Tokat, Amasra, Kütahya, Ordu, Çorum esrar ekimi yapılan bölgelerdi. Dünya’da uyuşturucu maddelere yönelik tedbirler kapsamında Türkiye de 12 Haziran 1932 tarih ve 2313 sayılı kanun uyarınca esrar elde etmek için kenevir ekimi, üretimi ve ticareti yasaklanmıştır. Yasağa rağmen esrar üretimi ve ticareti illegal yollarla devam etmiştir. Basına yansıyan haberlerde Cumhuriyet döneminde söz konusu maddenin yoğun bir şekilde kullanıldığını göstermektedir. İstanbul’da esrar tekkelerine ve esrarkeşlere yönelik büyük bir mücadele yürütülmüştür. Bu çalışma, Devlet Arşivleri, telif eserler ve basın üzerinden hareketle şekillenmiştir. |
|---|---|
| ISSN: | 3062-0929 |