Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımlarının Sanayi Üretim Endeksi ve Seçilmiş Alt Üretim Endeksleri Arasındaki İlişki: Türkiye Örneği
Doğrudan yabancı sermaye yatırımları, yabancı yatırımcıların ev sahibi ülkede şirket kurmaları veya mevcut şirketlere ortak olmaları şeklinde gerçekleşmektedir. Bu şekilde ülkeye gelen doğrudan yabancı sermaye yatırımları yerli ülkenin ekonomik büyümesi için önemli bir bileşen olarak görülmektedir....
Saved in:
| Main Authors: | , |
|---|---|
| Format: | Article |
| Language: | English |
| Published: |
Hitit University
2024-12-01
|
| Series: | Hitit Ekonomi ve Politika Dergisi |
| Subjects: | |
| Online Access: | https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/4392551 |
| Tags: |
Add Tag
No Tags, Be the first to tag this record!
|
| _version_ | 1832583281733795840 |
|---|---|
| author | Cem Koçak Taha Bahadır Saraç |
| author_facet | Cem Koçak Taha Bahadır Saraç |
| author_sort | Cem Koçak |
| collection | DOAJ |
| description | Doğrudan yabancı sermaye yatırımları, yabancı yatırımcıların ev sahibi ülkede şirket kurmaları veya mevcut şirketlere ortak olmaları şeklinde gerçekleşmektedir. Bu şekilde ülkeye gelen doğrudan yabancı sermaye yatırımları yerli ülkenin ekonomik büyümesi için önemli bir bileşen olarak görülmektedir. Bu anlamda doğrudan yabancı sermaye yatırımları yerli ülkenin üretim çeşitliliği, üretim düzeyi, teknoloji seviyesi, organizasyon becerisi, istihdam gibi alanlarında pozitif etkiler yapabilmektedir. Söz konusu bu etkilerin nihai sonucunda da ülkenin rekabet düzeyi yükselebilmektedir. Bu olası etkileri nedeniyle de doğrudan yabancı sermaye yatırımlarını daha fazla oranda ülkelerine çekebilmek için ev sahibi ülkede özendirici düzenlemeler gerçekleştirilmektedir. Türkiye’de de benzer şekilde 1954 yılında alınan Yabancı Sermayeyi Teşvik yasasıyla beraber doğrudan yabancı sermaye yatırımlarına yönelik birçok özendirici kararlar alındığı gözlenmektedir. Bu çabalar neticesinde de Türkiye ekonomisi 2023 yılı itibariyle Dünya’daki doğrudan yabancı sermaye yatırımlarında %0.078’lik bir pay alan bir ülke konumuna gelmiştir. Özellikle hizmetler sektörü içerisinde finans ve bankacılık sektörünün yabancı yatırımcılar açısından tercih edildiği Türkiye’de imalat sanayisine yönelik doğrudan yabancı sermaye yatırımlarının 2020-2024 Haziran dönemindeki payı ise %24,2 seviyesinde oluşmuştur. Diğer taraftan, doğrudan yabancı sermaye yatırımlarının sektör tercihlerinin farklı ekonomik etkileri bulunmakla birlikte Türkiye’de bu etkilerin doğrudan yabancı sermaye yatırımlarının hasıla ile ilişkisinin daha fazla incelendiği tespit edilmektedir. Bu bağlamda hazırlanan bu çalışma doğrudan yabancı sermaye yatırımlarının sanayi üretim endeksine ve sanayi üretim endeksinin alt gruplarından oluşan üretim endekslere olan etkilerini ortaya koymak amaçlanmıştır. 2005:01-2024:07 dönemini kapsayan ve Hatemi-J iki kırılmalı eşbütünleşme testi ile dinamik en küçük kareler (DOLS-Dynamic Ordinary Least Sqaures) yöntemlerinin kullanıldığı çalışmada yatırımlarının doğrudan yabancı sermaye yatırımlarının sanayi üretim endeksini ve sanayi üretim endeksinin alt gruplarından oluşan üretim endekslerini pozitif yönde etkilediği belirlenmiştir. |
| format | Article |
| id | doaj-art-1c5c1a3b6a0c4f36962d227e4f9c42d0 |
| institution | Kabale University |
| issn | 2791-7142 |
| language | English |
| publishDate | 2024-12-01 |
| publisher | Hitit University |
| record_format | Article |
| series | Hitit Ekonomi ve Politika Dergisi |
| spelling | doaj-art-1c5c1a3b6a0c4f36962d227e4f9c42d02025-01-28T17:16:12ZengHitit UniversityHitit Ekonomi ve Politika Dergisi2791-71422024-12-0142221240150Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımlarının Sanayi Üretim Endeksi ve Seçilmiş Alt Üretim Endeksleri Arasındaki İlişki: Türkiye ÖrneğiCem Koçak0https://orcid.org/0000-0002-7339-7438Taha Bahadır Saraç1https://orcid.org/0000-0001-6911-854XHİTİT ÜNİVERSİTESİHİTİT ÜNİVERSİTESİDoğrudan yabancı sermaye yatırımları, yabancı yatırımcıların ev sahibi ülkede şirket kurmaları veya mevcut şirketlere ortak olmaları şeklinde gerçekleşmektedir. Bu şekilde ülkeye gelen doğrudan yabancı sermaye yatırımları yerli ülkenin ekonomik büyümesi için önemli bir bileşen olarak görülmektedir. Bu anlamda doğrudan yabancı sermaye yatırımları yerli ülkenin üretim çeşitliliği, üretim düzeyi, teknoloji seviyesi, organizasyon becerisi, istihdam gibi alanlarında pozitif etkiler yapabilmektedir. Söz konusu bu etkilerin nihai sonucunda da ülkenin rekabet düzeyi yükselebilmektedir. Bu olası etkileri nedeniyle de doğrudan yabancı sermaye yatırımlarını daha fazla oranda ülkelerine çekebilmek için ev sahibi ülkede özendirici düzenlemeler gerçekleştirilmektedir. Türkiye’de de benzer şekilde 1954 yılında alınan Yabancı Sermayeyi Teşvik yasasıyla beraber doğrudan yabancı sermaye yatırımlarına yönelik birçok özendirici kararlar alındığı gözlenmektedir. Bu çabalar neticesinde de Türkiye ekonomisi 2023 yılı itibariyle Dünya’daki doğrudan yabancı sermaye yatırımlarında %0.078’lik bir pay alan bir ülke konumuna gelmiştir. Özellikle hizmetler sektörü içerisinde finans ve bankacılık sektörünün yabancı yatırımcılar açısından tercih edildiği Türkiye’de imalat sanayisine yönelik doğrudan yabancı sermaye yatırımlarının 2020-2024 Haziran dönemindeki payı ise %24,2 seviyesinde oluşmuştur. Diğer taraftan, doğrudan yabancı sermaye yatırımlarının sektör tercihlerinin farklı ekonomik etkileri bulunmakla birlikte Türkiye’de bu etkilerin doğrudan yabancı sermaye yatırımlarının hasıla ile ilişkisinin daha fazla incelendiği tespit edilmektedir. Bu bağlamda hazırlanan bu çalışma doğrudan yabancı sermaye yatırımlarının sanayi üretim endeksine ve sanayi üretim endeksinin alt gruplarından oluşan üretim endekslere olan etkilerini ortaya koymak amaçlanmıştır. 2005:01-2024:07 dönemini kapsayan ve Hatemi-J iki kırılmalı eşbütünleşme testi ile dinamik en küçük kareler (DOLS-Dynamic Ordinary Least Sqaures) yöntemlerinin kullanıldığı çalışmada yatırımlarının doğrudan yabancı sermaye yatırımlarının sanayi üretim endeksini ve sanayi üretim endeksinin alt gruplarından oluşan üretim endekslerini pozitif yönde etkilediği belirlenmiştir.https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/4392551foreign direct investmentindustry productioncointegrationstructural breakdoğrudan yabancı sermayesanayi üretimieşbütünleşmeyapısal kırılma |
| spellingShingle | Cem Koçak Taha Bahadır Saraç Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımlarının Sanayi Üretim Endeksi ve Seçilmiş Alt Üretim Endeksleri Arasındaki İlişki: Türkiye Örneği Hitit Ekonomi ve Politika Dergisi foreign direct investment industry production cointegration structural break doğrudan yabancı sermaye sanayi üretimi eşbütünleşme yapısal kırılma |
| title | Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımlarının Sanayi Üretim Endeksi ve Seçilmiş Alt Üretim Endeksleri Arasındaki İlişki: Türkiye Örneği |
| title_full | Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımlarının Sanayi Üretim Endeksi ve Seçilmiş Alt Üretim Endeksleri Arasındaki İlişki: Türkiye Örneği |
| title_fullStr | Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımlarının Sanayi Üretim Endeksi ve Seçilmiş Alt Üretim Endeksleri Arasındaki İlişki: Türkiye Örneği |
| title_full_unstemmed | Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımlarının Sanayi Üretim Endeksi ve Seçilmiş Alt Üretim Endeksleri Arasındaki İlişki: Türkiye Örneği |
| title_short | Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımlarının Sanayi Üretim Endeksi ve Seçilmiş Alt Üretim Endeksleri Arasındaki İlişki: Türkiye Örneği |
| title_sort | dogrudan yabanci sermaye yatirimlarinin sanayi uretim endeksi ve secilmis alt uretim endeksleri arasindaki iliski turkiye ornegi |
| topic | foreign direct investment industry production cointegration structural break doğrudan yabancı sermaye sanayi üretimi eşbütünleşme yapısal kırılma |
| url | https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/4392551 |
| work_keys_str_mv | AT cemkocak dogrudanyabancısermayeyatırımlarınınsanayiuretimendeksivesecilmisalturetimendeksleriarasındakiiliskiturkiyeornegi AT tahabahadırsarac dogrudanyabancısermayeyatırımlarınınsanayiuretimendeksivesecilmisalturetimendeksleriarasındakiiliskiturkiyeornegi |