Meşrutiyet Sonrası Osmanlı’da Ceza Hukuku Uygulamaları-I [Karesi Gazetesi (1886-1888) Çerçevesinde]
Tanzimat’ın ilanından sonra Osmanlı Devleti’nde hukuk alanında çok sayıda düzenleme yapılmıştır. Ceza hukuku, bu alanların başında gelmektedir. Zira Meşrutiyet dönemine kadar üç “ceza kanunu” hazırlanmış ve sırasıyla yürürlükte bulunmuştur. Meşrutiyetin ilanından sonra da bu alandaki düzenlemeler sü...
Saved in:
| Main Author: | |
|---|---|
| Format: | Article |
| Language: | English |
| Published: |
Yakın Doğu Üniversitesi
2023-06-01
|
| Series: | Yakın Doğu Üniversitesi İslam Tetkikleri Merkezi Dergisi |
| Subjects: | |
| Online Access: | https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/3105396 |
| Tags: |
Add Tag
No Tags, Be the first to tag this record!
|
| _version_ | 1850214083541860352 |
|---|---|
| author | Mehmet Özkan |
| author_facet | Mehmet Özkan |
| author_sort | Mehmet Özkan |
| collection | DOAJ |
| description | Tanzimat’ın ilanından sonra Osmanlı Devleti’nde hukuk alanında çok sayıda düzenleme yapılmıştır. Ceza hukuku, bu alanların başında gelmektedir. Zira Meşrutiyet dönemine kadar üç “ceza kanunu” hazırlanmış ve sırasıyla yürürlükte bulunmuştur. Meşrutiyetin ilanından sonra da bu alandaki düzenlemeler sürmüştür. Her biri 1879 tarihli olan Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunu, Hukuk Muhakemeleri Usulü Kanunu ve Nizamiye Mahkemeleri Teşkilat Kanunu bunlar arasındadır. 1858 tarihli Ceza Kanunu ile söz konusu üç kanun Meşrutiyetin ilanından sonra yürürlükte olan yargı hukuku düzenlemeleridir. Bu çalışmada Meşrutiyet’in ilanından sonra yapılan kanun düzenlemeleriyle 1886-1888 yılları arasında ceza hukukunun uygulamasıyla ilgili örneklere yer verilmiştir. Uygulama örneklerine, vilayetin resmi gazetesi olan Karesi Gazetesi’nde yer alan savcılık ve mahkeme kararları çerçevesinde yer verilmiştir. Zira ceza muhakemeleri usulü kanunu, hüküm özetlerinin vilayet gazetesi vasıtasıyla da neşir ve ilanını zorunlu kılmıştır. Karesi Gazetesi Balıkesir’de yayınlanan ilk resmî vilâyet gazetesidir. Balıkesir’in o dönemdeki adıyla basılmış ve aralıksız iki yıl (5 Mart 302/17 Mart 1886-30 Mart 304/11 Nisan 1888) yayın hayatını devam ettirmiştir. 1888’de Karesi vilâyetinin “sancak” seviyesine düşürülüp, tekrar Hüdâvendigâr vilâyetine bağlanmasıyla gazete yayın hayatına son vermiştir. Haftada bir sayfa olarak yayınlanan Karesi Gazetesi, ilk döneminde 105 sayı olarak yayınlanmıştır. Balıkesir’in tekrar vilayet olmasıyla birlikte Karesi Gazetesi, 27 Nisan 1914’te, Hasan Basri Çantay’ın girişimiyle vilayetin resmi yayın organı olarak yayın hayatına yeniden başlamıştır. Karesi Gazetesi’nde Ceza hukuku uygulamaları kapsamında yer alan, mahkemeler ve savcılıklarca yürütülen ceza hukukuna ilişkin dava, iddianame ve kararlar genellikle mahkemelerin ve müddeî-i umûmîlerin verdiği resmi ilanlar yoluyla yer almıştır. Bu ilanlar gazetede genellikle “İlânât, “Merkez-i Vilayet Müddeî-i Umumî Muavinliğinden”, “Merkez-i Vilayet Bidâyet Mahkemesi Ceza Dairesinden”, “Mahkeme-i Bidâyet Ceza Dairesinden”, “Müddeî-i Umumî Muavinliğinden” ve “Ceza Dairesi Riyasetinden” adlı başlıklarla yer almıştır. Karesi gazetesinde 302 (1886) ve 303 (1887) yıllarında mahkemelere yansıyan ceza davalarıyla ilgili genel bilgiler de yer almaktadır. Söz konusu iki yıl birlikte değerlendirildiğinde Karesi Bidâyet Mahkemesi Ceza Dairesi’nde kabahat, cünha ve cinayet-istinaf dâhil- suçlarıyla ilgili toplam 1597 dava açılmış bunlardan 1180’i karara bağlanmıştır. Gazetede yer alan savcılık ve mahkeme ilanlarında genellikle zanlıların firari durumda olmaları nedeniyle 1897 tarihli Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunu’nun ilgili maddeleri gereği mahkemede hazır bulunmaları istenmiş, aksi halde yapılacak gıyabi yargılama sonunda kendilerine bazı cezai müeyyideler uygulanacağı ifade edilmiştir. Hüdavendigar vilayeti savcılığının firari zanlıları yakalama emirleri de bu ilanlar arasındadır. Cinayet davalarına mahsus mahkeme kararları idam ve kürek cezası ile medeni hakların düşürülmesi ve haciz şeklinde iken cünha kapsamındaki cezalar hapis ve para cezası şeklindedir. Muhakemesi devam eden davalarda ise davaya konu olan suçlar arasında öldürme, yaralama, tecavüz, hırsızlık, yok kesme, gasp, rüşvet, sahtekârlık gibi suç fiillerinin olduğu görülmektedir. |
| format | Article |
| id | doaj-art-1b15afb07f7940fb9ed41a68d8f07e1d |
| institution | OA Journals |
| issn | 2687-4148 |
| language | English |
| publishDate | 2023-06-01 |
| publisher | Yakın Doğu Üniversitesi |
| record_format | Article |
| series | Yakın Doğu Üniversitesi İslam Tetkikleri Merkezi Dergisi |
| spelling | doaj-art-1b15afb07f7940fb9ed41a68d8f07e1d2025-08-20T02:09:00ZengYakın Doğu ÜniversitesiYakın Doğu Üniversitesi İslam Tetkikleri Merkezi Dergisi2687-41482023-06-01918110010.32955/neu.istem.2023.9.1.06249Meşrutiyet Sonrası Osmanlı’da Ceza Hukuku Uygulamaları-I [Karesi Gazetesi (1886-1888) Çerçevesinde]Mehmet Özkan0https://orcid.org/0000-0002-6060-4098BALIKESİR ÜNİVERSİTESİ, İLAHİYAT FAKÜLTESİTanzimat’ın ilanından sonra Osmanlı Devleti’nde hukuk alanında çok sayıda düzenleme yapılmıştır. Ceza hukuku, bu alanların başında gelmektedir. Zira Meşrutiyet dönemine kadar üç “ceza kanunu” hazırlanmış ve sırasıyla yürürlükte bulunmuştur. Meşrutiyetin ilanından sonra da bu alandaki düzenlemeler sürmüştür. Her biri 1879 tarihli olan Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunu, Hukuk Muhakemeleri Usulü Kanunu ve Nizamiye Mahkemeleri Teşkilat Kanunu bunlar arasındadır. 1858 tarihli Ceza Kanunu ile söz konusu üç kanun Meşrutiyetin ilanından sonra yürürlükte olan yargı hukuku düzenlemeleridir. Bu çalışmada Meşrutiyet’in ilanından sonra yapılan kanun düzenlemeleriyle 1886-1888 yılları arasında ceza hukukunun uygulamasıyla ilgili örneklere yer verilmiştir. Uygulama örneklerine, vilayetin resmi gazetesi olan Karesi Gazetesi’nde yer alan savcılık ve mahkeme kararları çerçevesinde yer verilmiştir. Zira ceza muhakemeleri usulü kanunu, hüküm özetlerinin vilayet gazetesi vasıtasıyla da neşir ve ilanını zorunlu kılmıştır. Karesi Gazetesi Balıkesir’de yayınlanan ilk resmî vilâyet gazetesidir. Balıkesir’in o dönemdeki adıyla basılmış ve aralıksız iki yıl (5 Mart 302/17 Mart 1886-30 Mart 304/11 Nisan 1888) yayın hayatını devam ettirmiştir. 1888’de Karesi vilâyetinin “sancak” seviyesine düşürülüp, tekrar Hüdâvendigâr vilâyetine bağlanmasıyla gazete yayın hayatına son vermiştir. Haftada bir sayfa olarak yayınlanan Karesi Gazetesi, ilk döneminde 105 sayı olarak yayınlanmıştır. Balıkesir’in tekrar vilayet olmasıyla birlikte Karesi Gazetesi, 27 Nisan 1914’te, Hasan Basri Çantay’ın girişimiyle vilayetin resmi yayın organı olarak yayın hayatına yeniden başlamıştır. Karesi Gazetesi’nde Ceza hukuku uygulamaları kapsamında yer alan, mahkemeler ve savcılıklarca yürütülen ceza hukukuna ilişkin dava, iddianame ve kararlar genellikle mahkemelerin ve müddeî-i umûmîlerin verdiği resmi ilanlar yoluyla yer almıştır. Bu ilanlar gazetede genellikle “İlânât, “Merkez-i Vilayet Müddeî-i Umumî Muavinliğinden”, “Merkez-i Vilayet Bidâyet Mahkemesi Ceza Dairesinden”, “Mahkeme-i Bidâyet Ceza Dairesinden”, “Müddeî-i Umumî Muavinliğinden” ve “Ceza Dairesi Riyasetinden” adlı başlıklarla yer almıştır. Karesi gazetesinde 302 (1886) ve 303 (1887) yıllarında mahkemelere yansıyan ceza davalarıyla ilgili genel bilgiler de yer almaktadır. Söz konusu iki yıl birlikte değerlendirildiğinde Karesi Bidâyet Mahkemesi Ceza Dairesi’nde kabahat, cünha ve cinayet-istinaf dâhil- suçlarıyla ilgili toplam 1597 dava açılmış bunlardan 1180’i karara bağlanmıştır. Gazetede yer alan savcılık ve mahkeme ilanlarında genellikle zanlıların firari durumda olmaları nedeniyle 1897 tarihli Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunu’nun ilgili maddeleri gereği mahkemede hazır bulunmaları istenmiş, aksi halde yapılacak gıyabi yargılama sonunda kendilerine bazı cezai müeyyideler uygulanacağı ifade edilmiştir. Hüdavendigar vilayeti savcılığının firari zanlıları yakalama emirleri de bu ilanlar arasındadır. Cinayet davalarına mahsus mahkeme kararları idam ve kürek cezası ile medeni hakların düşürülmesi ve haciz şeklinde iken cünha kapsamındaki cezalar hapis ve para cezası şeklindedir. Muhakemesi devam eden davalarda ise davaya konu olan suçlar arasında öldürme, yaralama, tecavüz, hırsızlık, yok kesme, gasp, rüşvet, sahtekârlık gibi suç fiillerinin olduğu görülmektedir.https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/3105396islamic lawottomancriminal lawmeşrutiyetbalıkesirkaresi newspaperi̇slam hukukuosmanlıceza hukukumeşrutiyetkaresi gazetesibalıkesir |
| spellingShingle | Mehmet Özkan Meşrutiyet Sonrası Osmanlı’da Ceza Hukuku Uygulamaları-I [Karesi Gazetesi (1886-1888) Çerçevesinde] Yakın Doğu Üniversitesi İslam Tetkikleri Merkezi Dergisi islamic law ottoman criminal law meşrutiyet balıkesir karesi newspaper i̇slam hukuku osmanlı ceza hukuku meşrutiyet karesi gazetesi balıkesir |
| title | Meşrutiyet Sonrası Osmanlı’da Ceza Hukuku Uygulamaları-I [Karesi Gazetesi (1886-1888) Çerçevesinde] |
| title_full | Meşrutiyet Sonrası Osmanlı’da Ceza Hukuku Uygulamaları-I [Karesi Gazetesi (1886-1888) Çerçevesinde] |
| title_fullStr | Meşrutiyet Sonrası Osmanlı’da Ceza Hukuku Uygulamaları-I [Karesi Gazetesi (1886-1888) Çerçevesinde] |
| title_full_unstemmed | Meşrutiyet Sonrası Osmanlı’da Ceza Hukuku Uygulamaları-I [Karesi Gazetesi (1886-1888) Çerçevesinde] |
| title_short | Meşrutiyet Sonrası Osmanlı’da Ceza Hukuku Uygulamaları-I [Karesi Gazetesi (1886-1888) Çerçevesinde] |
| title_sort | mesrutiyet sonrasi osmanli da ceza hukuku uygulamalari i karesi gazetesi 1886 1888 cercevesinde |
| topic | islamic law ottoman criminal law meşrutiyet balıkesir karesi newspaper i̇slam hukuku osmanlı ceza hukuku meşrutiyet karesi gazetesi balıkesir |
| url | https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/3105396 |
| work_keys_str_mv | AT mehmetozkan mesrutiyetsonrasıosmanlıdacezahukukuuygulamalarıikaresigazetesi18861888cercevesinde |