حکایات مشایخ در منظومه‌های صوفیانه فارسی
ادبیات صوفیه در دو صورت منثور و منظوم آن، بخشی بزرگ و مهم از ادبیات فارسی است با گونه‌ها و زیرگونه‌های متنوعی چون دستینه‌ها و آثار منثور و منظوم تعلیمی و نیز آثار خلاقه‌ای که گزارش‌گر لحظات شور و اشراق صوفی در زبانی غنایی یا رمزی(سمبلیک) است. یکی از مواد اصلی و مشترک در میان تقریباً تمامی این انواع...
Saved in:
| Main Authors: | , , |
|---|---|
| Format: | Article |
| Language: | Avestan |
| Published: |
University of Tabriz
2024-02-01
|
| Series: | زبان و ادب فارسی |
| Subjects: | |
| Online Access: | https://perlit.tabrizu.ac.ir/article_17587_034ac7f6580d650ce37bf87f4193c6db.pdf |
| Tags: |
Add Tag
No Tags, Be the first to tag this record!
|
| _version_ | 1832572926587568128 |
|---|---|
| author | سالومه صیاد راجبی محمد ابراهیم پور نمین خسرو جلیلی کهنه‌شهری |
| author_facet | سالومه صیاد راجبی محمد ابراهیم پور نمین خسرو جلیلی کهنه‌شهری |
| author_sort | سالومه صیاد راجبی |
| collection | DOAJ |
| description | ادبیات صوفیه در دو صورت منثور و منظوم آن، بخشی بزرگ و مهم از ادبیات فارسی است با گونه‌ها و زیرگونه‌های متنوعی چون دستینه‌ها و آثار منثور و منظوم تعلیمی و نیز آثار خلاقه‌ای که گزارش‌گر لحظات شور و اشراق صوفی در زبانی غنایی یا رمزی(سمبلیک) است. یکی از مواد اصلی و مشترک در میان تقریباً تمامی این انواع گوناگون، نقل «حکایات» و «اقوال» مشایخ صوفی است. این پژوهش کوششی است برای ارائۀ تصویری دقیق و مستند از کمّ و کیفِ بازتابِ «حکایات» (و نه اقوالِ) مشایخ صوفی در مهم‌ترین منظومه‌های تعلیمی صوفیانۀ فارسی شامل حدیقةالحقیقۀ سنایی، مثنوی معنوی مولانا، و هفت‌اورنگ جامی. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد از مجموع 300 حکایت منقول در مجموع این آثار، گذشته از حکایات منسوب به پیران ناشناس (47 حکایت)، که بالاترین میزان حکایات را تشکیل می‌دهد، بیشترین حکایت‌ها به‌ترتیب مربوط به بایزید(با 24مورد)، ابوسعید ابوالخیر(با 21 مورد) و شبلی(با 20 حکایت) است. همچنین حدود یک‌چهارم از مجموع کل حکایات، «حکایات کرامات»اند و مضمون بقیۀ حکایات، تعلیم معارف و مفاهیم صوفیانه است. گفتنی است در نگاهی تاریخی و تطبیقی، به‌روشنی‌می‌توان افزایش توجه به نقل حکایاتِ کرامات را در فاصلۀ سنایی تا مولانا دید؛ چنان‌که در حدیقة‌الحقیقه، هیچ حکایت کرامتی نقل نشده اما از میان 26 حکایت منقول در دفاتر ششگانۀ مثنوی مولانا، 15 حکایت، (یعنی حدود 60درصد حکایات) کرامت‌محور است. درنهایت نیز می‌توان مجموع منظومه‌های صوفیانۀ فارسی را در مقایسه با انواعی همچون تذکره‌ها و اولیانامه‌ها و نیز عده‌ای از دستینه‌های کهن عربی، برخوردار از توجه کمتری به حکایات کرامات تلقی کرد. |
| format | Article |
| id | doaj-art-1a37b34ddd9141ec8c13bbc66a3f999e |
| institution | Kabale University |
| issn | 2251-7979 2676-6779 |
| language | Avestan |
| publishDate | 2024-02-01 |
| publisher | University of Tabriz |
| record_format | Article |
| series | زبان و ادب فارسی |
| spelling | doaj-art-1a37b34ddd9141ec8c13bbc66a3f999e2025-02-02T06:09:19ZaveUniversity of Tabrizزبان و ادب فارسی2251-79792676-67792024-02-0176248476810.22034/perlit.2024.59696.360917587حکایات مشایخ در منظومه‌های صوفیانه فارسیسالومه صیاد راجبی0محمد ابراهیم پور نمین1خسرو جلیلی کهنه‌شهری2گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد آستارا، دانشگاه آزاد اسلامی، آستارا، ایرانگروه زبان وادبیات فارسی، واحد آستارا، دانشگاه آزاد اسلامی، آستارا، ایران.گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد آستارا، دانشگاه آزاد اسلامی، آستارا، ایرانادبیات صوفیه در دو صورت منثور و منظوم آن، بخشی بزرگ و مهم از ادبیات فارسی است با گونه‌ها و زیرگونه‌های متنوعی چون دستینه‌ها و آثار منثور و منظوم تعلیمی و نیز آثار خلاقه‌ای که گزارش‌گر لحظات شور و اشراق صوفی در زبانی غنایی یا رمزی(سمبلیک) است. یکی از مواد اصلی و مشترک در میان تقریباً تمامی این انواع گوناگون، نقل «حکایات» و «اقوال» مشایخ صوفی است. این پژوهش کوششی است برای ارائۀ تصویری دقیق و مستند از کمّ و کیفِ بازتابِ «حکایات» (و نه اقوالِ) مشایخ صوفی در مهم‌ترین منظومه‌های تعلیمی صوفیانۀ فارسی شامل حدیقةالحقیقۀ سنایی، مثنوی معنوی مولانا، و هفت‌اورنگ جامی. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد از مجموع 300 حکایت منقول در مجموع این آثار، گذشته از حکایات منسوب به پیران ناشناس (47 حکایت)، که بالاترین میزان حکایات را تشکیل می‌دهد، بیشترین حکایت‌ها به‌ترتیب مربوط به بایزید(با 24مورد)، ابوسعید ابوالخیر(با 21 مورد) و شبلی(با 20 حکایت) است. همچنین حدود یک‌چهارم از مجموع کل حکایات، «حکایات کرامات»اند و مضمون بقیۀ حکایات، تعلیم معارف و مفاهیم صوفیانه است. گفتنی است در نگاهی تاریخی و تطبیقی، به‌روشنی‌می‌توان افزایش توجه به نقل حکایاتِ کرامات را در فاصلۀ سنایی تا مولانا دید؛ چنان‌که در حدیقة‌الحقیقه، هیچ حکایت کرامتی نقل نشده اما از میان 26 حکایت منقول در دفاتر ششگانۀ مثنوی مولانا، 15 حکایت، (یعنی حدود 60درصد حکایات) کرامت‌محور است. درنهایت نیز می‌توان مجموع منظومه‌های صوفیانۀ فارسی را در مقایسه با انواعی همچون تذکره‌ها و اولیانامه‌ها و نیز عده‌ای از دستینه‌های کهن عربی، برخوردار از توجه کمتری به حکایات کرامات تلقی کرد.https://perlit.tabrizu.ac.ir/article_17587_034ac7f6580d650ce37bf87f4193c6db.pdfادبیات تصوفمنظومه‌های صوفیانه فارسیحکایات مشایخکرامت |
| spellingShingle | سالومه صیاد راجبی محمد ابراهیم پور نمین خسرو جلیلی کهنه‌شهری حکایات مشایخ در منظومه‌های صوفیانه فارسی زبان و ادب فارسی ادبیات تصوف منظومه‌های صوفیانه فارسی حکایات مشایخ کرامت |
| title | حکایات مشایخ در منظومه‌های صوفیانه فارسی |
| title_full | حکایات مشایخ در منظومه‌های صوفیانه فارسی |
| title_fullStr | حکایات مشایخ در منظومه‌های صوفیانه فارسی |
| title_full_unstemmed | حکایات مشایخ در منظومه‌های صوفیانه فارسی |
| title_short | حکایات مشایخ در منظومه‌های صوفیانه فارسی |
| title_sort | حکایات مشایخ در منظومه‌های صوفیانه فارسی |
| topic | ادبیات تصوف منظومه‌های صوفیانه فارسی حکایات مشایخ کرامت |
| url | https://perlit.tabrizu.ac.ir/article_17587_034ac7f6580d650ce37bf87f4193c6db.pdf |
| work_keys_str_mv | AT sạlwmhṣyạdrạjby ḥḵạyạtmsẖạykẖdrmnẓwmhhạyṣwfyạnhfạrsy AT mḥmdạbrạhympwrnmyn ḥḵạyạtmsẖạykẖdrmnẓwmhhạyṣwfyạnhfạrsy AT kẖsrwjlylyḵhnhsẖhry ḥḵạyạtmsẖạykẖdrmnẓwmhhạyṣwfyạnhfạrsy |