ارزیابی برخی خصوصیات کمی و کیفی لاین‌های پیشرفته نخود سفید جهت کشت بهاره دیم
چکیدهسابقه و هدف:نخود (Cicer arietinum L.) در دنیا به عنوان سومین گونه مهم حبوبات تلقی می‌گردد. این گیاه به عنوان یک محصول کم هزینه در سیستم‌های زراعی مناطق گرمسیری نیمه خشک محسوب شده و به خاطر قابلیت سازگاری با طیف وسیعی از شرایط محیطی و خاک از قبیل اراضی حاشیه‌ای، حائز اهمیت می‌باشد. این تحقیق با...
Saved in:
| Main Authors: | , , |
|---|---|
| Format: | Article |
| Language: | fas |
| Published: |
Gorgan University of Agricultural Sciences and Natural Resources
2023-06-01
|
| Series: | Pizhūhish/hā-yi tulīd-i giyāhī |
| Subjects: | |
| Online Access: | https://jopp.gau.ac.ir/article_6476_8b03fa10ec12f1dbda6626a63f8df3ae.pdf |
| Tags: |
Add Tag
No Tags, Be the first to tag this record!
|
| Summary: | چکیدهسابقه و هدف:نخود (Cicer arietinum L.) در دنیا به عنوان سومین گونه مهم حبوبات تلقی می‌گردد. این گیاه به عنوان یک محصول کم هزینه در سیستم‌های زراعی مناطق گرمسیری نیمه خشک محسوب شده و به خاطر قابلیت سازگاری با طیف وسیعی از شرایط محیطی و خاک از قبیل اراضی حاشیه‌ای، حائز اهمیت می‌باشد. این تحقیق با هدف دستیابی به لاین‌های پرمحصول و واجد صفات کمی و کیفی مطلوب زراعی از قبیل تیپ بوته ایستاده و پابلند (جهت تسهیل برداشت مکانیزه)، درشتی دانه و زودرسی نسبت به ارقام شاهد به مرحله اجراء درآمده است.مواد و روش‌ها:به منظور دستیابی به لاین و یا لاین‌های برتر از نظر میزان عملکرد دانه در شرایط دیم، 12 لاین پیشرفته نخود سفید دیم حاصل از برنامه های اصلاحی موسسه تحقیقات دیم مراغه، به همراه دو رقم شاهد به نام‌های ثمین و رقم محلی جم در قالب طرح آماری بلوک‌های کامل تصادفی در 4 تکرار در ایستگاه اکباتان مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان همدان در سال 1400 مورد بررسی قرار گرفته و صفات فنولوژیکی و مرفولوژیکی مورد اندازه گیری قرارگرفتند.یافته‌ها:نتایج تجزیه واریانس نشان داد که بین لاین‌ها برای تمامی صفات، بجز تعداد روز تا 50 درصد جوانه‌زنی، تفاوت معنی‌دار در سطح 1 درصد وجود داشت. بیشترین تنوع بین صفات صد دانه، تعداد شاخه بیمار، میانگین تعداد غلاف در بوته، ارتفاع بوته و تعداد شاخه اولیه مشاهده گردید. رابطه مثبت و معنی‌دار بین تعداد غلاف در بوته، تعداد شاخه ثانویه و وزن کل دانه در هرکرت و رابطه منفی و معنی‌دار بین صفات فوق با صفات روز تا جوانه‌زنی، گلدهی و غلاف‌دهی وجود داشت. قابلیت توارث‌پذیری عمومی برای روز تا 50 درصد گلدهی، ارتفاع بوته، روز تا غلاف‌دهی و رسیدگی کامل به ترتیب 87، 78، 81 و 73 درصد بود که دلالت بر کم بودن اثرات محیطی بر این صفات دارد. بیشترین ارتفاع بوته متعلق به لاین 1 (50/45 سانتیمتر) بود و با توجه به وراثت‌پذیری عمومی بالای پنجاه درصد ارتفاع بوته، می‌توان از لاین یک به عنوان والد در برنامه‌های بعدی دورگ‌گیری به منظور تولید ارقام پابلند و مناسب برای برداشت مکانیزه دانه بهره برد. لاین 7 نیز علیرغم ارتفاع کم بوته (25/33 سانتیمتر)، از نظر تعداد شاخه اولیه و ثانویه و در نتیجه بیشترین تعداد غلاف در بوته (18 غلاف) نسبت به سایر لاین‌ها برتر بود. لاین 7 همچنین یکی از بالاترین مقادیر وزن صد دانه را داشت (02/32 گرم) که این امر موجب شد از عملکرد دانه نسبتا بالایی برخودار باشد (35/520 گرم).نتیجه‌گیری:نتایج تحقیق حاضر بیانگر وجود تنوع ژنتیکی قابل توجه برای صفات وزن صد‌دانه، تعداد شاخه بیمار، میانگین تعداد غلاف در بوته، ارتفاع بوته و تعداد شاخه اولیه بود که امکان استفاده از تنوع موجود در مراحل بعدی اصلاح نخود را فراهم می‌نماید. مقادیر بالای قابلیت توارث‌پذیری عمومی برای روز تا 50 درصد گلدهی، ارتفاع بوته، روز تا غلاف‌دهی و رسیدگی کامل، دلالت بر کم بودن اثرات محیطی بر این صفات داشته و بنابراین این صفات در فرآیندهای انتخاب در نسل‌های بعدی قابل بهره‌برداری خواهند بود. همچنین در صورتی که برداشت مکانیزه نخود مورد نظر نباشد، لاین 7 می‌تواند از گزینه‌های مناسب برای کاشت در استان همدان و یا مناطق با اقلیم مشابه باشد. |
|---|---|
| ISSN: | 2322-2050 2322-2778 |