اثر پرایمینگ بر ویژگی‌های فیزیولوژیک و عملکرد ارقام مختلف کنجد تحت تنش خشکی
سابقه و هدف: کنجد از جمله مهمترین دانه‌های روغنی می‌باشد که حاوی منابع غنی از روغن، پروتئین، فسفر و کلسیم است. تنش کم آبی از جمله بارزترین عومل محیطی کاهش رشد و عملکرد کنجد در مناطق خشک و نیمه خشک به شمار می‌رود.. با توجه به اهمیت بالای اقتصادی کنجد از یک طرف، ارزانی و کارایی بالای پیش‌تیمار در تعدی...
Saved in:
| Main Authors: | , , , , |
|---|---|
| Format: | Article |
| Language: | fas |
| Published: |
Gorgan University of Agricultural Sciences and Natural Resources
2022-09-01
|
| Series: | Pizhūhish/hā-yi tulīd-i giyāhī |
| Subjects: | |
| Online Access: | https://jopp.gau.ac.ir/article_6210_1fb8a03c0c408a6775f93c7e3f73ef45.pdf |
| Tags: |
Add Tag
No Tags, Be the first to tag this record!
|
| _version_ | 1832586554037501952 |
|---|---|
| author | ضرغام حیدریه عبدالرضا جعفری حمیدرضا ابراهیمی برمک جعفری حقیقی حمیدرضا میری |
| author_facet | ضرغام حیدریه عبدالرضا جعفری حمیدرضا ابراهیمی برمک جعفری حقیقی حمیدرضا میری |
| author_sort | ضرغام حیدریه |
| collection | DOAJ |
| description | سابقه و هدف: کنجد از جمله مهمترین دانه‌های روغنی می‌باشد که حاوی منابع غنی از روغن، پروتئین، فسفر و کلسیم است. تنش کم آبی از جمله بارزترین عومل محیطی کاهش رشد و عملکرد کنجد در مناطق خشک و نیمه خشک به شمار می‌رود.. با توجه به اهمیت بالای اقتصادی کنجد از یک طرف، ارزانی و کارایی بالای پیش‌تیمار در تعدیل اثرات مخرب تنش خشکی از طرف دیگر، پژوهش در این زمینه اهمیت خاصی دارد. مطالعه حاضر با هدف ارزیابی تنش خشکی و روش‌های مختلف پیش‌تیمار بذر بر عملکرد، اجزای عملکرد و ویژگی‌های فیزیولوژیک سه رقم مختلف کنجد انجام گرفت.مواد و روش‌ها: آزمایش به مدت دو سال و به صورت اسپلیت فاکتوریل در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با ۳ تکرار در مزرعه مرکز تحقیقات استان بوشهر، انجام شد. فاکتور اصلی شامل تنش خشکی در سه سطح شامل آبیاری پس از تخلیه ۴۵% ظرفیت زراعی (شاهد یا بدون تنش)، آبیاری پس از تخلیه ۶۵% ظرفیت زراعی (تنش ملایم) و آبیاری پس از تخلیه ۸۵% ظرفیت زراعی (تنش شدید)، ۵ سطح پیش تیمار شامل شاهد (فاقد پیش‌تیمار)، پیش‌تیمار با آب، سولفات روی، سولفات پتاسیم و اسید سالیسیلیک و سه رقم کنجد (اولتان، داراب 14 و کرج) مورد بررسی قرار گرفت. پارامترهای متعدد عملکردی و فیزیولوژیکی نظیر میزان کلروفیل، قند محلول، فعالیت برخی آنزیم‌های آنتی اکسیدانت و غیره مورد بررسی قرار گرفت.یافته‌ها: با توجه به نتایج، با افزایش سطح تنش، وزن هزار دانه، شاخص برداشت، عملکرد دانه، تعداد کپسول در گیاه، کلروفیل کل، شاخص سطح برگ، محتوی نسبی آب روند نزولی داشت و میزان پرولین و قند محلول روند صعودی نشان داد. علاوه بر این مشخص شد که پیش‌تیمار تاثیر معنی‌داری بر صفات عملکردی و فیزیولوژیکی کنجد داشت. بیشترین میزان عملکرد (۱۱۵۳ کیلوگرم در هکتار)، شاخص برداشت (۷/۲۵) و وزن هزار دانه (۶۶/۲ گرم) در شرایط پیش‌تیمار با اسید سالیسیلیک مشاهده شد در حالی که کمترین مقدار در تیمار شاهد (فاقد پرایمینگ) به ترتیب با عملکرد (۹۶۸ کیلوگرم در هکتار)، شاخص برداشت (۸/۲۳) و وزن هزار دانه (۵۱/۲ گرم) گزارش شد. همچنین رقم کرج و اولتان به ترتیب بیشترین و کمترین عملکرد دانه 1269 و 889 کیلوگرم در هکتار را نشان دادند. در حالی که بیشترین میزان پرولین در رقم کرج (۲۹/۱ میلی گرم بر گرم وزن تر)، کمترین مقدار پرولین در رقم اولتان (۱۷/۱میلی گرم بر گرم وزن تر) مشاهده شد. رقم اولتان بیشترین میزان قند محلول (۰۳/۱میلی گرم بر گرم وزن تر) ، را نشان داد در حالی که کمترین میزان قند محلول، در رقم کرج (۹۷/۰ میلی گرم بر گرم وزن تر) گزارش شد. همچنین بیشترین و کمترین میزان محتوی نسبی آب و کلروفیل کل، به ترتیب در ارقام کرج و اولتان دیده شد. علاوه بر این ارقام آزمایشی واکنش‌های متفاوتی در برابر ویژگی‌های فیزیولوژیکی نشان دادند. در اکثر صفات عملکردی رقم کرج و اولتان به ترتیب بیشترین و کمترین میزان را نشان دادند.نتیجه‌گیری: تنش خشکی باعث کاهش عملکرد کنجد در همه ارقام شد اما واکنش ارقام مختلف کنجد به تنش خشکی یکسان نبود. تاثیرات مطلوب پرایمینگ بذور با اسید سالیسیلیک، سولفات روی و سولفات پتاسیم، از طریق حفظ میزان کلروفیل و نهایتا کمک به فرایند فتوسنتز شدند، قابل ذکر بود. رقم کرج رقم مقاوم تری نسبت به تنش خشکی در پژوهش حاضر نشان داد. با توجه به نقش اسید سالیسیلیک و روی در فتوسنتز، سنتز اسمولیت‌ها در تعدیل اثرات مخرب تنش خشکی و از طرفی تاثیر مطلوب پیش‌تیمار بر رشد و عملکرد کنجد توصیه می‌شود پرایمینگ با اسید سالیسیلیک، سولفات روی و پتاسیم جهت افزایش عملکرد در مناطقی که با تنش خشکی مواجه هستند، استفاده شود. |
| format | Article |
| id | doaj-art-15c3e6fa1d304eb782244142d0c043dd |
| institution | Kabale University |
| issn | 2322-2050 2322-2778 |
| language | fas |
| publishDate | 2022-09-01 |
| publisher | Gorgan University of Agricultural Sciences and Natural Resources |
| record_format | Article |
| series | Pizhūhish/hā-yi tulīd-i giyāhī |
| spelling | doaj-art-15c3e6fa1d304eb782244142d0c043dd2025-01-25T07:00:35ZfasGorgan University of Agricultural Sciences and Natural ResourcesPizhūhish/hā-yi tulīd-i giyāhī2322-20502322-27782022-09-0129316518710.22069/jopp.2022.19647.28866210اثر پرایمینگ بر ویژگی‌های فیزیولوژیک و عملکرد ارقام مختلف کنجد تحت تنش خشکیضرغام حیدریه0عبدالرضا جعفری1حمیدرضا ابراهیمی2برمک جعفری حقیقی3حمیدرضا میری4دانشجوی دکتری مهندسی کشاورزی- فیزیولوژی زراعی، واحد ارسنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، ارسنجان، ایراننویسنده مسئول، واحد ارسنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، ارسنجان، ایرانواحد ارسنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، ارسنجان، ایرانواحد ارسنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، ارسنجان، ایرانواحد ارسنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، ارسنجان، ایرانسابقه و هدف: کنجد از جمله مهمترین دانه‌های روغنی می‌باشد که حاوی منابع غنی از روغن، پروتئین، فسفر و کلسیم است. تنش کم آبی از جمله بارزترین عومل محیطی کاهش رشد و عملکرد کنجد در مناطق خشک و نیمه خشک به شمار می‌رود.. با توجه به اهمیت بالای اقتصادی کنجد از یک طرف، ارزانی و کارایی بالای پیش‌تیمار در تعدیل اثرات مخرب تنش خشکی از طرف دیگر، پژوهش در این زمینه اهمیت خاصی دارد. مطالعه حاضر با هدف ارزیابی تنش خشکی و روش‌های مختلف پیش‌تیمار بذر بر عملکرد، اجزای عملکرد و ویژگی‌های فیزیولوژیک سه رقم مختلف کنجد انجام گرفت.مواد و روش‌ها: آزمایش به مدت دو سال و به صورت اسپلیت فاکتوریل در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با ۳ تکرار در مزرعه مرکز تحقیقات استان بوشهر، انجام شد. فاکتور اصلی شامل تنش خشکی در سه سطح شامل آبیاری پس از تخلیه ۴۵% ظرفیت زراعی (شاهد یا بدون تنش)، آبیاری پس از تخلیه ۶۵% ظرفیت زراعی (تنش ملایم) و آبیاری پس از تخلیه ۸۵% ظرفیت زراعی (تنش شدید)، ۵ سطح پیش تیمار شامل شاهد (فاقد پیش‌تیمار)، پیش‌تیمار با آب، سولفات روی، سولفات پتاسیم و اسید سالیسیلیک و سه رقم کنجد (اولتان، داراب 14 و کرج) مورد بررسی قرار گرفت. پارامترهای متعدد عملکردی و فیزیولوژیکی نظیر میزان کلروفیل، قند محلول، فعالیت برخی آنزیم‌های آنتی اکسیدانت و غیره مورد بررسی قرار گرفت.یافته‌ها: با توجه به نتایج، با افزایش سطح تنش، وزن هزار دانه، شاخص برداشت، عملکرد دانه، تعداد کپسول در گیاه، کلروفیل کل، شاخص سطح برگ، محتوی نسبی آب روند نزولی داشت و میزان پرولین و قند محلول روند صعودی نشان داد. علاوه بر این مشخص شد که پیش‌تیمار تاثیر معنی‌داری بر صفات عملکردی و فیزیولوژیکی کنجد داشت. بیشترین میزان عملکرد (۱۱۵۳ کیلوگرم در هکتار)، شاخص برداشت (۷/۲۵) و وزن هزار دانه (۶۶/۲ گرم) در شرایط پیش‌تیمار با اسید سالیسیلیک مشاهده شد در حالی که کمترین مقدار در تیمار شاهد (فاقد پرایمینگ) به ترتیب با عملکرد (۹۶۸ کیلوگرم در هکتار)، شاخص برداشت (۸/۲۳) و وزن هزار دانه (۵۱/۲ گرم) گزارش شد. همچنین رقم کرج و اولتان به ترتیب بیشترین و کمترین عملکرد دانه 1269 و 889 کیلوگرم در هکتار را نشان دادند. در حالی که بیشترین میزان پرولین در رقم کرج (۲۹/۱ میلی گرم بر گرم وزن تر)، کمترین مقدار پرولین در رقم اولتان (۱۷/۱میلی گرم بر گرم وزن تر) مشاهده شد. رقم اولتان بیشترین میزان قند محلول (۰۳/۱میلی گرم بر گرم وزن تر) ، را نشان داد در حالی که کمترین میزان قند محلول، در رقم کرج (۹۷/۰ میلی گرم بر گرم وزن تر) گزارش شد. همچنین بیشترین و کمترین میزان محتوی نسبی آب و کلروفیل کل، به ترتیب در ارقام کرج و اولتان دیده شد. علاوه بر این ارقام آزمایشی واکنش‌های متفاوتی در برابر ویژگی‌های فیزیولوژیکی نشان دادند. در اکثر صفات عملکردی رقم کرج و اولتان به ترتیب بیشترین و کمترین میزان را نشان دادند.نتیجه‌گیری: تنش خشکی باعث کاهش عملکرد کنجد در همه ارقام شد اما واکنش ارقام مختلف کنجد به تنش خشکی یکسان نبود. تاثیرات مطلوب پرایمینگ بذور با اسید سالیسیلیک، سولفات روی و سولفات پتاسیم، از طریق حفظ میزان کلروفیل و نهایتا کمک به فرایند فتوسنتز شدند، قابل ذکر بود. رقم کرج رقم مقاوم تری نسبت به تنش خشکی در پژوهش حاضر نشان داد. با توجه به نقش اسید سالیسیلیک و روی در فتوسنتز، سنتز اسمولیت‌ها در تعدیل اثرات مخرب تنش خشکی و از طرفی تاثیر مطلوب پیش‌تیمار بر رشد و عملکرد کنجد توصیه می‌شود پرایمینگ با اسید سالیسیلیک، سولفات روی و پتاسیم جهت افزایش عملکرد در مناطقی که با تنش خشکی مواجه هستند، استفاده شود.https://jopp.gau.ac.ir/article_6210_1fb8a03c0c408a6775f93c7e3f73ef45.pdfپیش تیمارخشکیعملکردفتوسنتزکنجد |
| spellingShingle | ضرغام حیدریه عبدالرضا جعفری حمیدرضا ابراهیمی برمک جعفری حقیقی حمیدرضا میری اثر پرایمینگ بر ویژگی‌های فیزیولوژیک و عملکرد ارقام مختلف کنجد تحت تنش خشکی Pizhūhish/hā-yi tulīd-i giyāhī پیش تیمار خشکی عملکرد فتوسنتز کنجد |
| title | اثر پرایمینگ بر ویژگی‌های فیزیولوژیک و عملکرد ارقام مختلف کنجد تحت تنش خشکی |
| title_full | اثر پرایمینگ بر ویژگی‌های فیزیولوژیک و عملکرد ارقام مختلف کنجد تحت تنش خشکی |
| title_fullStr | اثر پرایمینگ بر ویژگی‌های فیزیولوژیک و عملکرد ارقام مختلف کنجد تحت تنش خشکی |
| title_full_unstemmed | اثر پرایمینگ بر ویژگی‌های فیزیولوژیک و عملکرد ارقام مختلف کنجد تحت تنش خشکی |
| title_short | اثر پرایمینگ بر ویژگی‌های فیزیولوژیک و عملکرد ارقام مختلف کنجد تحت تنش خشکی |
| title_sort | اثر پرایمینگ بر ویژگی‌های فیزیولوژیک و عملکرد ارقام مختلف کنجد تحت تنش خشکی |
| topic | پیش تیمار خشکی عملکرد فتوسنتز کنجد |
| url | https://jopp.gau.ac.ir/article_6210_1fb8a03c0c408a6775f93c7e3f73ef45.pdf |
| work_keys_str_mv | AT ḍrgẖạmḥydryh ạtẖrprạymyngbrwyzẖgyhạyfyzywlwzẖyḵwʿmlḵrdạrqạmmkẖtlfḵnjdtḥttnsẖkẖsẖḵy AT ʿbdạlrḍạjʿfry ạtẖrprạymyngbrwyzẖgyhạyfyzywlwzẖyḵwʿmlḵrdạrqạmmkẖtlfḵnjdtḥttnsẖkẖsẖḵy AT ḥmydrḍạạbrạhymy ạtẖrprạymyngbrwyzẖgyhạyfyzywlwzẖyḵwʿmlḵrdạrqạmmkẖtlfḵnjdtḥttnsẖkẖsẖḵy AT brmḵjʿfryḥqyqy ạtẖrprạymyngbrwyzẖgyhạyfyzywlwzẖyḵwʿmlḵrdạrqạmmkẖtlfḵnjdtḥttnsẖkẖsẖḵy AT ḥmydrḍạmyry ạtẖrprạymyngbrwyzẖgyhạyfyzywlwzẖyḵwʿmlḵrdạrqạmmkẖtlfḵnjdtḥttnsẖkẖsẖḵy |