برآورد اثرات ژنی و ترکیب‌پذیری صفات عملکرد و اجزای عملکرد در گندم نان
سابقه هدف: گندم اولین غله مهم دنیا و یکی از محصولات راهبردی کشور و منبع اصلی تامین پروتئین و کالری به شمار می رود. با توجه به روند رو به رشد جمعیت جهان، تولید و ایجاد رقم‌های جدید همواره مورد توجه بهنژادگران می‌باشد. در برنامه‌های اصلاحی، انتخاب والدین بر اساس قدرت ترکیب‌پذیری عمومی و خصوصی جهت دستی...
Saved in:
| Main Authors: | , |
|---|---|
| Format: | Article |
| Language: | fas |
| Published: |
Gorgan University of Agricultural Sciences and Natural Resources
2022-12-01
|
| Series: | Pizhūhish/hā-yi tulīd-i giyāhī |
| Subjects: | |
| Online Access: | https://jopp.gau.ac.ir/article_6282_9a52c30169623584e7ae36c54f40edbb.pdf |
| Tags: |
Add Tag
No Tags, Be the first to tag this record!
|
| Summary: | سابقه هدف: گندم اولین غله مهم دنیا و یکی از محصولات راهبردی کشور و منبع اصلی تامین پروتئین و کالری به شمار می رود. با توجه به روند رو به رشد جمعیت جهان، تولید و ایجاد رقم‌های جدید همواره مورد توجه بهنژادگران می‌باشد. در برنامه‌های اصلاحی، انتخاب والدین بر اساس قدرت ترکیب‌پذیری عمومی و خصوصی جهت دستیابی به نتاج مطلوب از اهمیت زیادی برخوردار است. این تحقیق با هدف بررسی قابلیت ترکیب‌پذیری عمومی و خصوصی و مطالعه نحوه کنترل ژنتیکی و وراثت‌پذیری عملکرد و اجزای عملکرد با استفاده از پنج رقم متنوع گندم و هیبریدهای F1 حاصله از آن‌ها جهت تعیین بهترین روش اصلاحی و انتخاب ارقام و هیبریدهای برتر انجام گرفت. مواد و روش‌ها: در این بررسی برای تهیه مواد ژنتیکی پنج ژنوتیپ گندم نان شامل کوهدشت، لاین 17، کریم، قابوس و آسمان در مزرعه تحقیقاتی ایستگاه تحقیقات کشاورزی گنبد کاووس در سال زراعی 1398-1397به روش تلاقی نیمه دایالل با یکدیگر تلاقی و در سال زراعی 1399-1398 پنج والد به همراه 10 هیبرید F1 آن‌ها در قالب طرح بلوک کامل تصادفی در سه تکرار در مزرعه کشت و مورد بررسی قرار گرفتند. در مجموع صفات تعداد روز تا ظهور سنبله، ارتفاع بوته (سانتیمتر)، تعداد دانه پر در سنبله، طول سنبله (سانتیمتر)، وزن هزار دانه (گرم)، عملکرد (گرم/مترمربع) یادداشت برداری/ اندازه گیری شدند.یافته‌ها: معنی‌دار شدن اثرات در تجزیه واریانس ساده صفات حاکی از وجود تفاوت ژنتیکی در بین ژنوتیپ‌های مورد بررسی و امکان ادامه آنالیز به روش دایالل بود. بر اساس نتایج تجزیه ژنتیکی بر اساس روش دو مدل B گریفینگ، ترکیب‌پذیری عمومی و خصوصی برای کلیه صفات معنی‌دار بود که نشان‌دهنده تاثیر همزمان اثرات افزایشی و غیرافزایشی ژن‌ها در کنترل صفات است ولی سهم اثرات ژنی افزایشی برای تمامی صفات به جز وزن هزار دانه بیشتر از اثرات ژنی غیرافزایشی بود. بهترین ترکیب‌‌شونده از حیث افزایش طول سنبله، تعداد دانه در سنبله، وزن هزار دانه و عملکرد رقم آسمان شناخته شد. همچنین بهترین ترکیب شونده از نظر صفات زودرسی و پاکوتاهی رقم لاین 17 با کمترین ترکیب‌پذیری عمومی شناخته شد. بهترین دورگ برای صفات وزن هزار دانه و عملکرد هیبرید لاین 17× کوهدشت بود که بیشترین ترکیب‌پذیری خصوصی را داشت. نتایج آزمون مقدماتی دلالت بر صحت فرضیات مدل جینکز و هیمن تنها برای صفات ارتفاع بوته، تعداد دانه در سنبله، طول سنبله، عملکرد بوته بود. بررسی پارامترهای ژنتیکی هیمن حاکی از معنی‌دار بودن پارامترهای D و H1 بود اما سهم بالای واریانس D نشان داد که اثرات ژنی افزایشی ژن‌ها در کنترل ژنتیکی این صفات بیشترین اهمیت را داشت. میزان وراثت‌پذیری خصوصی نیز از 63/0 در صفت تعداد دانه در سنبله تا 93/0 برای ارتفاع بوته متغییر بود. نتیجه‌گیری کلی: نتایج گریفینگ و هیمن بیانگر تاثیر توام واریانس افزایشی و غیرافزایشی برای تمامی صفات بود. اما مقادیر پایین میانگین درجه غالبیت و قطع کردن خط رگرسیون در بخش مثبت محور Wr و همچنین معنی‌دار بودن نسبت GCA/SCA حاکی از سهم بالای اثرات افزایشی در کنترل این صفات بود. بنابراین برای اصلاح این صفات با توجه به اهمیت اثرات افزایشی، روش گزینش و انتخاب می‌تواند روش مناسبی باشد. |
|---|---|
| ISSN: | 2322-2050 2322-2778 |