Tanzimat Dönemi’nde Malatya’da Yapılan İdarî Düzenlemeler (1845-1883)
Bu araştırmada, Tanzimat Fermanı sonrası ülke genelinde yapılan idarî yeniliklerin Malatya şehri üzerinden ele alınması konu edinilmiştir. 3 Kasım 1839’da Tanzimat Fermanı’nın ilan edilmesiyle beraber Osmanlı Devleti birçok devlet kurum ve kuruluşlarında çağın gereklerine uygun olarak bir takım düze...
Saved in:
| Main Author: | |
|---|---|
| Format: | Article |
| Language: | Turkish |
| Published: |
Oku Okut Yayınları
2023-08-01
|
| Series: | TSBS Bildiriler Dergisi |
| Subjects: | |
| Online Access: | https://sempozyum.okuokut.org/article/view/367 |
| Tags: |
Add Tag
No Tags, Be the first to tag this record!
|
| Summary: | Bu araştırmada, Tanzimat Fermanı sonrası ülke genelinde yapılan idarî yeniliklerin Malatya şehri üzerinden ele alınması konu edinilmiştir. 3 Kasım 1839’da Tanzimat Fermanı’nın ilan edilmesiyle beraber Osmanlı Devleti birçok devlet kurum ve kuruluşlarında çağın gereklerine uygun olarak bir takım düzenlemelere gitmiştir. Tanzimat Fermanı maddelerinin ülke genelinde uygulanmaya başlanması, devlet yönetiminde modernleşmenin ilk temeli olarak kabul edilmiştir. Ancak Tanzimat’ın öngördüğü malî, idarî ve askerî uygulamalar, imparatorluğun içinde bulunduğu şartlar göz önüne alınarak bir anda uygulanmamış, öncelik olarak hükümetin kesin denetiminde olan; herhangi bir sorun çıktığında hemen müdahale edilebilecek yakın eyaletlerde başlatılmıştır. Bu yenilik çalışmalarının başarı göstermesi sonucunda diğer eyaletlere geçilmiştir. Bu çalışma Osmanlı Devleti’nin Tanzimat Fermanı sonrası taşra teşkilatında idarî anlamda yaptığı yenilikleri ele alması açısından önem taşımaktadır. Çalışmanın yürütüldüğü 1845-1883 yılları arasında yenileşmenin gereği olarak nizamnameler yayımlanmış, şehre yeni idareciler gönderilmiş ve hedeflenen başarı elde edilmeyince, düzenlemeler yerine yenileri getirilmiştir. Malatya’nın bu tarihler arasında Tanzimat’a dâhil edilişinden çalışmanın sonlandırılacağı 1883 yılına kadar çeşitli idarî taksimata tabii olduğu tespit edilmiştir. Özellikle Tanzimat’ın ülke genelinde bir anda uygulanmadığı ve eyaletlerde sırası ile tatbik edildiği bilinmektedir. Malatya da 15 Nisan 1845’te Diyarbakır Eyaleti’nin sancaklarından biri olarak Sancak Meclisi’nin kurulmasıyla birlikte Tanzimat’a dâhil edilmiştir. Ardından da Tanzimat’ın getirdiği yeniliklerinin devam etmesi sonucunda Harput’un Tanzimat’a dâhil edilmesi ve Malatya’nın Diyarbakır ile Harput arasındaki sınırından dolayı 1846 yılında “kaza” olarak Harput Eyaleti’ne bağlanmıştır. 1867’de Vilayet Nizamnamesi ile ülke genelinde yapılan idarî düzenlemeler sonucunda Malatya 1869’da tekrar “sancak” statüsüne yükseltilmiş ve Diyarbakır Vilayeti ’ne bağlanmıştır. Söz konusu bu durum 1883 yılına kadar devam etmiştir. Çalışmanın yürütüldüğü tarih aralığında Tanzimat’la birlikte idarî alanda yapılması hedeflenen yeniliklerin Malatya’da nasıl uygulandığı ve ne gibi sonuçlara yol açtığı gözlemlenecek ve Osmanlı Devleti’nin Tanzimat sonrası idarî alanda yaptığı yenilik uygulamalarında hedeflediği başarıya ulaşıp ulaşmadığı ele alınacaktır. Araştırma, Osmanlı tarihçilerin takip ettiği yöntemler üzerinde sürdürülmüştür. Osmanlı arşivi taranmış, dönemin salnamelerinden istifade edilmiştir. Böylece bu döneme ait yeni bilgiler ışığında Malatya’nın idarî yapısı aydınlatılmaya çalışılmıştır. Bu çalışmada Osmanlı Devleti’nin Tanzimat Fermanı sonrasında idarî yapısında halka indiği ve halkın da yönetime katıldığı görülmüştür. Ancak yenilik çalışmalarında istenilen başarının sağlanamadığı, art arda devam eden yeniliklerle görülmüştür. Ayrıca çalışmanın yürütüldüğü dönem içerisinde yenilik uygulamalarının gereği olarak çizilen yeni sınırlar ve Malatya’da görev alan yöneticilerin listesi tespit edilmiştir.
* Bu bildiri İnönü Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih Anabilim Dalı’nda Prof. Dr. Mehmet Karagöz danışmanlığında hazırlanan “XIX. Yüzyılın İkinci Yarısında Malatya Kazası (1839-1900)” başlıklı doktora tezinden üretilmiştir. |
|---|---|
| ISSN: | 2980-3543 |